Ἄρθρο ἀπό τό περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», τεῦχος 222, 1 Φεβρουαρίου 2008

Κοινές διαδρομές

 

Μητροπολίτου Ἀττικῆς και Μεγαρίδος Νικοδήμου

Στέκομαι, πρός καιρό, στήν ἐξέδρα τῆς νηφάλιας οὐδετερότητας. Δίχως παθιασμένη εὔνοια στό “προοδευτικό” κίνημα ἤ στή συνεσταλμένη “συντήρηση”. Καί ὑποβάλλω κοινό, πηγαῖο, ἐρώτημα καί στή μιά καί στήν ἄλλη ἔπαλξη. Στούς μαχητές, πού καυχῶνται, μέ λόγο αὐτοθαυμαστικό, γιά τήν εὐρύτητα τοῦ μυαλοῦ τους καί γιά τά σύγχρονα, προοδευτικά τους, ἀνοίγματα. Καί στούς ἀμυνόμενους, πού ταπεινωμένοι, σκύβουν τό σκυθρωπό τους πρόσωπο καί, μέ κόμπο λαλιᾶς, προσπαθοῦν νά ἀνατρέψουν τή βαρειά κατηγόρια, ὅτι παραμένουν, σά στρείδι, κολλημένοι στήν ἀτολμία καί στήν “καθυστέρηση”.

Ἡ ἀπορία μου ἁπλή, ἀλλά καίρια. Κατά τούς τελευταίους αἰῶνες καί, ἰδιαίτερα, κατά τόν αἰώνα, πού τόν περπατήσαμε, μέσα στίς φωτιές καί στίς ξέχειλες αἱμάτινες αὐλακιές τῶν δυό παγκόσμιων πολέμων καί τῶν ἀσταμάτητων τοπικῶν συρράξεων, δυό κλάδοι ζωῆς ἔχουν ἰλιγγιώδη ἀνάπτυξη. Καί ἐγγράφονται στό ἡμερολόγιο τῆς ἱστορικῆς μας ἀνέλιξης, στή συνείδησή μας καί στή διαλεκτική μας, ὡς μεγαλειώδεις, ἐντυπωσιακά ἀσυναγώνιστες, κούρσες προόδου. Ὁ ἕνας κλάδος εἶναι ἡ ἐπιστήμη, μέ τήν πολυδαίδαλη ἐξειδίκευσή της, μέ τά τολμηρά της πειράματα καί μέ τήν ἀπροσμέτρητη σώρευση γνώσης. Καί ὁ ἄλλος κλάδος, φαντασμαγορικός καί λειτουργικός, εἶναι ἡ τεχνολογία, μέ τήν ἀστείρευτη ἐφευρετικότητά της, πού ἀνανεώνει καί ἐπεκτείνει τίς ἐξυπηρετήσεις της στήν καθημερινότητα καί γίνεται ὄχημα τοῦ ἐρευνητή ἀνθρώπου καί τῆς ἐρευνητικῆς μεθοδολογίας στά μυστικά φιόρδ τῆς ἀπέραντης Δημιουργίας.

Λίγη προσεκτική, ἔντιμη φωτογράφηση τῆς πολύβουης ἐπικαιρότητας καί λίγη στοχαστική ἐπεξεργασία τῶν ἀνθρώπινων συμπεριφορῶν πείθει, πώς ἡ ἐπιστήμη καί ἡ τεχνολογία εἶναι καθολικά ἀποδεκτές. Στίς συνειδήσεις μας καί στήν ὀργάνωση τῆς ζωῆς μας δέ συναντοῦν πόρτες κλειστές. Ὅλοι ὁδεύουμε σέ κοινές διαδρομές, μέ σύμμαχους, μέ σύμβουλους καί μέ βοηθούς τούς ἐπιστήμονες καί τούς τεχνολόγους. Ὅλοι ἀξιοποιοῦμε -ὁ καθένας μας μέ τόν τρόπο του καί μέ τίς εὐχέρειες, πού τοῦ προσφέρονται- καί τήν ἐπιστημονική γνώση καί τίς κατασκευές τῆς ἐκλεπτισμένης τεχνολογίας μας, στόν ἀγώνα καί στό μόχθο τῆς βιοπάλης ἤ τῆς εὐμάρειας. Ἀπό τά νηπιακά μας χρόνια μπαίνουμε στήν πειθαρχία τῆς σχολικῆς ἐκπαίδευσης. Καταθέτουμε κόπο καί χρόνο στήν προσπάθειά μας νά ἀνεβοῦμε τά σκαλοπάτια τοῦ ἐπιστημονικοῦ διδακτηρίου καί νά ἐνσωματωθοῦμε στήν οἰκογένεια τῶν μελετητῶν τοῦ ἄπειρου ὑλικοῦ κάλους καί τῶν “βαθέων” τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης. Καί ἡ κάθε μας σπουδή, ἡ κάθε μας πρόσβαση στήν κρυμμένη ἀλήθεια, ἡ κάθε ἐμπειρική ἐπαλήθευση τῶν ἀνήσυχων ὑποψιῶν μας καί τῶν ἐπίπονων πειραματισμῶν μας, ἀποβαίνει αἰτία χαρᾶς καί ὄργανο ἀναβάθμισης τῶν σχεδιασμῶν μας καί τῶν βιωμάτων μας.

Καί δέ συναντιόμαστε ὅλοι μας, μόνο, στό ἀνηφορικό μονοπάτι τῆς σπουδῆς. Συνωστιζόμαστε καί σέ μιά ἀτέρμονη οὐρά, γιά νά δρέψουμε τούς καρπούς καί τῆς ἐπιστήμης καί τῆς τεχνολογίας. Ποιός δέν κάλεσε τό γιατρό, γιά νά σκύψει στόν πόνο του; Καί ποιός δέν ἀναζήτησε τόν καταρτισμένο καί ἐνημερωμένο νομικό σύμβουλο, γιά νά ἀντιμετωπίσει τήν ὁποιαδήποτε ἐμπλοκή του; Ποιός δέ χρησιμοποίησε τά σύγχρονα μέσα τῆς κυκλοφορίας ἤ τοῦ ταξιδιοῦ; Καί ποιός δέν πίεσε τό κουμπί τῆς ἠλεκτρονικῆς πληροφόρησης, γιά νά ἀνοίξει τή γραμμή ἐπικοινωνίας μέ ὅλα τά διαμερίσματα τοῦ πλανήτη μας; Ὅποια ἀγαθά προσφέρει ἡ ἐπιστήμη καί ὅποιες ἐξυπηρετήσεις μᾶς ἐξασφαλίζει ἡ τεχνολογία περνοῦν, καθημερινά, στή σπουδή μας καί στή χρήση μας.                  

Διατηρεῖτε ἀμφιβολία ἤ ὑποψία, πώς ἡ “ἐπιστήμη” καί ἡ “τεχνολογία” δέν ἔχουν ἐντυπωσιάσει, δέν ἔχουν μαγέψει καί δέν ἔχουν διεγείρει τό σύνολο τῶν κατοίκων τῆς γῆς μας; Τῶν πλούσιων καί τῶν φτωχῶν; Τῶν χορτασμένων καί τῶν στερημένων; Ἔχουν αἰχμαλωτίσει ὅλους ἐκείνους, πού κάνουν ὑπερχρήση τῶν ἐπιτευγμάτων τους; Καί ἔχουν ξεσηκώσει σέ ἐπιθετικότητα ἐκείνους πού, ἐξ αἰτίας τῆς ἁρπακτικῆς διάθεσης τῶν δυναστῶν τῆς σύγχρονης οἰκονομίας, μένουν δεμένοι στήν ὑπανάπτυξη ἤ στή στέρηση; Ἄν, στόν εἰκοστό πρῶτο αἰώνα, ὑπάρχουν διαμερίσματα τοῦ πλανήτη μας ἤ ὁμάδες ἀνθρώπων, πού δέν ἀπολαμβάνουν τούς καρπούς τῆς ἐπιστημονικῆς γνώσης καί τά ἀγαθά τῆς εὑρηματικῆς τεχνολογίας, τήν εὐθύνη δέν τή σέρνουν στά μονοπάτια τῆς ταλαιπωρίας τους οἱ στερημένοι, ἀλλά τήν περιφέρουν, ἐπιδεικτικά καί προκλητικά, οἱ ὑπερχορτασμένοι. Μέ σχηματισμένο αὐτό τόν παγκόσμιο χάρτη, πώς μπορεῖτε νά στοιχειοθετήσετε κατηγορητήριο ἐνάντια στόν ὁποιοδήποτε πολίτη ἤ στό ὁποιοδήποτε στρατόπεδο  “συντηρητικῶν” καί “σκοταδιστῶν” -ὅπως τούς ἀποκαλεῖτε- μέ τό σκεπτικό, ὅτι φρενάρουν τήν ἐπέκταση τῶν ἐρευνῶν καί τήν ἀξιοποίηση τῆς συναγμένης γνώσης ἤ τῆς ἐφαρμοσμένης ἐμπειρίας;

Βρισκόμαστε, λοιπόν, ὅλοι σέ κοινή διαδρομή ἀποδοχῆς καί ἀξιοποίησης τῆς “προοδευμένης” ἐπιστημονικῆς ἔρευνας καί τῆς “προοδευτικῆς” τεχνολογίας. Ἀλλά βρισκόμαστε, ταυτόχρονα -καί ἐλπίζω νά μή τό ἀμφισβητήσετε- καί σέ κοινή διαδρομή ἐπιφυλάξεων καί φόβων, πού προκύπτουν, ὁλοένα καί ἀπειλητικότεροι, ἀπό τά τολμηρά ἀνοίγματα τῶν ἐπιστημονικῶν ἐργαστηρίων καί ἀπό τή σκοτεινή ὀργάνωση καί διαχείριση τῶν μηχανῶν τῆς ἐκμετάλλευσης ἤ τῆς ἐξόντωσης. Καί αὐτή τήν πτυχή δέ δικαιούμαστε νά τήν ἀποσιωπήσουμε.