Περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 244, 1-1-2009

Κριτική-αὐτοκριτική

Τρία πορτρέτα

3) Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν Χριστόδουλος

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου

Τό τρίτο ἀρχιεπισκοπικό πορτρέτο, πού θά ἐντάξουμε στήν ἴδια θεματική ἑνότητα, ἀποτελεῖ ἐντελῶς πρόσφατη, βιωματική ἀποτύπωση. Εἶναι τό πολυσυζητημένο καί πολυαμφισβητημένο προφίλ τοῦ Χριστόδουλου. Τοῦ ᾿Αρχιεπισκόπου τῆς ἱστορικῆς καμπῆς ἀπό τόν εἰκοστό στόν εἰκοστό πρῶτο αἰώνα.

Νωπές οἱ πινελιές πού σκιαγράφησαν τίς ἀντανακλάσεις τῶν ὁραμάτων του καί τά τυπώματα τῶν ἡγεμονικῶν τεχνασμάτων του. Ζωηρές, ἀλησμόνητες καί ἐρεθιστικές, οἱ ἄμεσες, ἐμπειρικές προσεγγίσεις τοῦ ἐκκλησιολογικοῦ του βάθους καί τῆς καθημερινῆς, πρακτικῆς ἐπένδυσης τῆς ἀτιθάσευτης φιλοδοξίας του, πού θησαύρισε τό ἐκκλησιαστικό πλήρωμα, παρακολουθώντας τον στά γήπεδα τῆς ἀχόρταγης προβολῆς του καί στίς ἐπάλξεις τῆς ἐναγώνιας αὐτοάμυνάς του. ᾿Αρχειοθετημένες στίς μνῆμες ὅλων μας οἱ σύμμετρες συμπεριφορές του, πού ἐνέπνεαν δοξαστική ἀναφορά καί οἱ φάλτσες κινήσεις του, πού ἀνέβαζαν πικρό ψόγο.

῾Ο Χριστόδουλος, σύμφωνα μέ τίς μεταθανάτιες, οὐρανομήκεις, ἐγκωμιαστικές κορώνες τῶν προσώπων, πού εἶχαν στριμωχτεῖ στό περιβάλλον του, “ζεῖ καί πάντα τούς ὁδηγεῖ”. Σύμφωνα, ὅμως, μέ τή νηφάλια καί ἀδέκαστη ἐκτίμηση τῆς λαϊκῆς πλειονότητας, πού ἐπιφυλάσσεται καί φωτογραφίζει, ἀπό ἀπόσταση ἀξιοπρεποῦς διακριτικότητας, τούς βηματισμούς καί τίς ἀναρριχητικές ἐπιδόσεις τῶν ἐραστῶν τῆς κοσμικῆς λαμπηδόνας, ἐγγράφηκε στήν ἐκκλησιαστική ἱστορική βίβλο, ὡς ἡ τυπική περίπτωση ἡγέτη, πού ἀνηφόρισε μέ πόθο καί πάθος στήν ὑπερυψωμένη ἐξέδρα τῶν μίντια, γιά νά δείξει ψηλότερος, νά καθιερώσει τό προφίλ του καί νά  ὑπερπληρώσει μέ θαυμαστικά αἰσθήματα τίς καρδιές τῶν συγχρόνων του, ἀλλ᾿ ἀντί νά ἐπενδύσει σέ ἀναγνώριση καί σέ καταξίωση τό συναρπαστικό του ὅραμα, εἰσέπραξε τίς συναλλαγματικές τοῦ μιντιακοῦ διασυρμοῦ καί τήν ἐκκλησιαστική ἀπομυθοποίηση τοῦ προσώπου του.

***

῏Ηταν μακρά, μακρότατη καί ἰδιαίτερα κοπιαστική ἡ κούρσα του, γιά τήν κατάκτηση τοῦ θρόνου τῶν ᾿Αθηνῶν. Μέ δεδομένο τό γεγονός, ὅτι ὁ προκάτοχός του, ὁ ᾿Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ, κράτησε σφιχτά τό θρόνο καί τίς τιμές γιά εἰκοσιτέσερα ὁλόκληρα χρόνια, ἡ ἡμερομηνία τῆς διαδοχῆς ἔμενε ἀθέατη στό σκοτεινό, χρονικό ὁρίζοντα. ῾Ο Χριστόδουλος, βιαστικός καί ἀσυγκράτητος, στηνόταν, ὁλοένα καί μέ περισσότερες ἐλπίδες, στό ἐφαλτήριο. ᾿Αλλά οἱ ἀντοχές τοῦ Σεραφείμ δέν ἐπέτρεπαν νά ἠχήσει τό πρόσταγμα. Καί τόν καθήλωναν στά σύνδρομα τῆς κόπωσης καί στό φόβο μιᾶς ἀπρόσμενης ἀποτυχίας.

῾Ωστόσο, δέν ἔπαυε νά λειαίνει τά μονοπάτια. Νά ἁπλώνει χέρι φιλικοῦ διαλόγου καί νά ἀναβαθμίζει τόν ἀδελφικό διάλογο μέ τούς ἐκλέκτορες Μητροπολίτες. Νά στρώνει βατά μονοπάτια γιά ἄμεση, ἀλλά καί μελλοντική, ἐγκάρδια συνεργασία. Νά ὑπόσχεται ἱκανοποίηση τῶν “ἀδελφικῶν” αἰτημάτων, γιά δική τους μετάθεση σέ πλουσιότερη Μητροπολιτική ἐπαρχία ἤ προώθηση καί προαγωγή τῶν δορυφόρων καί κολάκων τῆς ἐπισκοπικῆς τους αὐλῆς. Νά συνευωχεῖται μέ τά κορυφαῖα στελέχη τῆς κοσμικῆς ἐξουσίας. Νά στήνεται στά τηλεοπτικά παράθυρα, μέ θωριά ὑψηλῆς ἀξίας. Νά μοιράζει ἐλπίδες στό λαό.

Κάποτε σήμανε ἡ ὥρα ἀλλαγῆς τῆς ἀρχιεπισκοπικῆς φρουρᾶς. ῾Ο Σεραφείμ, σέ βαθειά γηρατειά, ἔκλεισε τά μάτια. Οἱ ἐπίδοξοι διάδοχοι (δέν ἔτρεχε μόνο ἕνας), ἀμέσως μετά τόν ἐνταφιασμό τοῦ σκήνους καί μπροστά στό πλῆθος, πού συνόδεψε τό νεκρό στήν τελευταία του κατοικία, ἀγκαλιάστηκαν, φιλήθηκαν καί ρίχτηκαν στόν ἀγώνα καί στήν ἅμιλλα. Ποιός θά ξεπερνοῦσε τόν ἄλλο. Ποιός θά ἔβγαινε πρῶτος. Ποιός θά ἔκοβε τό νῆμα καί θά ἀνέβαινε τά σκαλοπάτια τοῦ ἐπίδοξου θρόνου.

῾Η δόξα ἦρθε καί κάθησε στό κεφάλι τοῦ Χριστόδουλου. ῎Η, μᾶλλον, τήν τράβηξε ἐκβιαστικά καί τήν ἔκανε δική του. ῾Η πολυχρόνια προετοιμασία ἦταν μεθοδευμένη καί προσεκτική. Καί ἔφερε ἀποτέλεσμα. ῾Ο ἀρχιεπισκοπικός θρόνος δέν ἦταν, πιά, μακρινή λαχτάρα. ῏Ηταν ζεστός πλοῦτος. ᾿Αποκτημένη εὐτυχία.

᾿Εκείνη τή στιγμή, τῆς μέθης καί τῆς τρελλῆς χαρᾶς, ἔγινε τό πρῶτο στραβοπάτημα καί γράφτηκε τό πρῶτο -ἀσύμβατο μέ τήν ἱερότητα τοῦ γεγονότος- “συμβάν” προκλητικῆς ἀλαζονίας. ῾Ο νέος ᾿Αρχιεπίσκοπος διατύπωσε τήν ἀπαίτηση, οἱ ἐπίσημοι, πού θά παρακολουθοῦσαν τήν τελετή τῆς ἐνθρόνισής του, στό Μητροπολιτικό Ναό, νά συγκεντρωθοῦν ὅλοι στήν Πλατεῖα Συντάγματος. Νά τόν ὑποδεχτοῦν ἐκεῖ. Καί, μετά, νά τόν συνοδεύσουν, πεζοί, ἴσαμε τήν πύλη τοῦ Καθεδρικοῦ Ναοῦ.    

Μιά τέτοια τελετουργία δέν εἶχε γίνει ποτέ, ἀπό τότε, πού ἀνακηρύχτηκε Αὐτοκέφαλη ἡ ᾿Εκκλησία τῆς ῾Ελλάδος. Κατά τό ἱστορικό μῆκος τῶν δεκαπέντε δεκαετιῶν αὐτοκέφαλης διοίκησης, ἡ τελετή τῆς ἐνθρόνισης προκαθήμενου ἦταν σεμνή καί ἱεροπρεπής. Οἰ ἐκπρόσωποι τῆς κρατικῆς διοίκησης καί οἱ ἄλλοι ἐπίσημοι προσκεκλημένοι, πήγαιναν κατ’ εὐθεῖα στό Μητροπολιτικό Ναό. Καί ἐκεῖ περίμεναν τό νέο ᾿Αρχιεπίσκοπο.

῾Ο Χριστόδουλος θέλησε, μονομιᾶς, ἀπό τήν πρώτη ἀρχή, νά ὑπερυψώσει τόν ἑαυτό του στήν περιωπή καί στήν τιμή τοῦ Πατριάρχη. Νά δείξει καί νά διαμηνύσει στήν ῾Ιεραρχική ἐκκλησιαστική ἡγεσία καί στούς φορεῖς τῶν κοσμικῶν ἀξιωμάτων, ὅτι δέν πρόκειται νά κινηθεῖ κοντά τους καί νά ἀναστραφεῖ ὡς “ταπεινός λειτουργός”, ὡς “διάκονος-ὑπηρέτης” τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ καί τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ πληρώματος, ἀλλά ὡς ὑπεροχικός μονάρχης καί ὡς ἀνέλεγκτος διαχειριστής τῆς ὑπέρτατης εὐθύνης.

Οἱ πολιτικοί ἄρχοντες δέν ὑπέκυψαν στήν ἄμετρα ἐγωϊστική ἀπαίτηση. ῎Εκαναν αὐτό, πού τούς ὑπαγόρευε τό καθιερωμένο πρωτόκολλο καί ἡ προσωπική τους ἀξιοπρέπεια. Πορεύτηκαν στό Ναό. Παρέστησαν στήν τελετή τῆς ἐνθρόνισης. Εὐχήθηκαν. Καί ἔφυγαν.

***

Τό ὑπεροπτικό αὐτό αἴτημα ἦταν τό πρελούδιο μιᾶς δραματικῆς ἱστορίας, μέ πολλές φάσεις καί μέ ἀπρόβλεπτες ἐξελίξεις, πού καταπλήγωσαν τό κύρος τῆς Συνοδικῆς ὁμήγυρης τῶν ῾Ιεραρχῶν τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος καί προκάλεσαν ἁλυσίδα ἐρωτηματικῶν στίς ἀνυποψίαστες συνειδήσεις τῶν μελῶν τοῦ Σώματος ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ.

῾Ο Χριστόδουλος, φορτισμένος μέ τά ὄνειρα τῆς ἡγεμονικῆς ὑπερύψωσης, ἀμέσως μετά τήν ἀνάληψη τῶν καθηκόντων του, κάλεσε τούς ἀδελφούς του καί συλλειτουργούς του Μητροπολίτες, πού τόν τίμησαν καί τόν προήγαγαν, μέ τήν ψῆφο τους, σέ ταπείνωση καί ὑποταγή. ᾿Απαίτησε νά σκύψουν δουλικά τόν αὐχένα καί νά τόν ἀναγνωρίσουν ὡς πρῶτο καί ὡς προϊστάμενο. Καί, εἰς βεβαίωση αὐτῆς τῆς ὑποταγῆς, νά τόν μνημονεύουν, προνομιακά, ὡς ᾿Αρχιεπίσκοπό τους καί ὡς προϊστάμενό τους, κατά τήν τέλεση τῆς Θείας Εὐχαριστίας.

Τό ποιούς μνημονεύει ὁ Μητροπολίτης, κατά τήν τελετουργία τῆς Θείας Εύχαριστίας, δέν καθορίζεται καί δέν ἀποφασίζεται αὐθαίρετα. ᾿Αποτελεῖ στοιχεῖο ἀναφορᾶς στό πρόσωπο ἤ στό Συνοδικό Σχῆμα, πού συγκεντρώνει τήν κεντρική διοικητική εὐθύνη. Στό δικό μας, ἑλληνικό χῶρο, ἀπό τήν ἐποχή τῆς ἀνακήρυξης τῆς ᾿Εκκλησίας μας  σέ Αὐτοκέφαλη, ἐφαρμόζονται οι διατάξεις τοῦ Καταστατικοῦ Χάρτη. Καί αὐτός ὁρίζει οἱ Μητροπολίτες νά μνημονεύουν μόνο τήν ῾Ιερά Σύνοδο.

῾Ο Χριστόδουλος δέν τόλμησε νά ζητήσει τροποποίηση τοῦ Καταστατικοῦ Χάρτη, γιά νά ἀκυρώσει τό “μνημόσυνο” τῆς ῾Ιερᾶς Συνόδου καί νά νομιμοποιήσει τό μνημόσυνο τοῦ δικοῦ του ὀνόματος. Μονομιᾶς καί ἐτσιθελικά, διατύπωσε τήν ἀπαίτηση νά μνημονεύουν ὅλοι οἱ Μητροπολίτες “τοῦ ᾿Αρχιεπισκόπου ἡμῶν Χριστοδούλου καί τῆς ῾Ιερᾶς ἡμῶν Συνόδου...”.

Σύσσωμη ἡ ῾Ιεραρχία ἀντέδρασε. Συνειδητοποίησε, ὅτι ἡ ἀλλαγή αὐτή σηματοδοτοῦσε ἀνατροπή τοῦ ὅλου συστήματος διοίκησης τῆς ἑλληνικῆς ᾿Εκκλησίας. Παράλληλα πρός τούς ῞Ελληνες ῾Ιεράρχες, ἀντέδρασαν καί οἱ παράγοντες τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς Κωνσταντινούπολης. Καί ἄρχισαν οἱ συγκρούσεις καί οἱ καταλυτικές ἀναμετρήσεις. Φορτώθηκαν οἱ σελίδες τῶν ἐφημερίδων μέ τήν ἐπιχειρηματολογία τῆς ἀντιπαράθεσης καί μέ τά πικρά σχόλια. Γέμισαν τά πλάνα τῶν τηλεοπτικῶν στιγμιότυπων  μέ τίς φυσιογνωμίες τῆς “ἑκατέρωθεν” στήριξης, πού διατηροῦσαν καί, συνεχῶς, συνδαύλιζαν τίς “σχισματικές” ἀντιπαλότητες.  

῾Η σύγκρουση εἶχε τέτοιες σκληρές φάσεις καί τέτοιες ὀδυνηρές ἐξελίξεις, πού ὁδήγησαν ἴσαμε τή διακοπή τῶν ἐκκλησιαστικῶν σχέσεων μεταξύ Κωνσταντινούπολης καί ᾿Αθηνῶν. ῞Οταν πιά τά πράγματα ἔφτασαν σ᾿ αὐτή τήν ἀκραία περιπλοκή, ὁ Χριστόδουλος, μή τολμώντας ἤ μή μπορώντας νά συνεχίσει τόν ὑπέρ τοῦ Πατριαρχικοῦ στέμματος ἀγώνα του, ἔκανε στροφή ἑκατόν ὀγδόντα μοιρῶν. Πάγωσε τόν ἀγώνα του γιά ἀναβάθμιση τοῦ ρόλου του καί τῶν ἀντίστοιχων τιμητικῶν του διακρίσεων. Καί ὑποτάχτηκε, ἀδιαμαρτήρητα, στίς ἐντολές τῆς Φαναριώτικης πολιτικῆς.

***

Τό αἴτημα τοῦ μημοσύνου εἶχε, γιά τό Χριστόδουλο, ἄδοξο τελος. ᾿Αλλά, ἡ ὁρμή του γιά ὑπερέξαρση τοῦ ρόλου του δέν καταπνίγηκε. ᾿Ισχυρή, ὅπως ἐκδηλωνόταν κατά τήν καθημερινή διακίνησή του, μετεξελίχτηκε σέ βίαιο πάθος, πού ἀκύρωνε τήν ἐπισκοπική ἀδελφοσύνη καί ἰσότητα. Δίχως δισταγμό καί δίχως τήν παραμικρή ἐπιφύλαξη, ὑποβίβαζε τή Συνοδική Διάσκεψη σέ τυπική συνάθροιση βίαιης ἐπιβολῆς τοῦ δικοῦ του θελήματος. ᾿Απαιτοῦσε, ἐπιτακτικά καί ἐκβιαστικά, ὑποταγή καί συμμόρφωση στίς εἰσηγήσεις του καί ἐπέβαλλε ἀνελεύθερη ἐπιψήφιση τῶν προεπιλεγμένων σχεδίων του.

Τή Σύνοδο τῆς ῾Ιεραρχίας, πού τήν εἶχε φιμώσει ὁ Σεραφείμ, τήν ἐπανέφερε, ἀλλά μέ ἐντελῶς διαφορετική δομή καί μέ προκαθορισμένη τήν ἔκβασή της. Δέν ἀνταποκρινόταν τό μεῖζον αὐτό διοικητικό ὄργανο τῆς ᾿Εκκλησίας στίς προδιαγραφές καί στούς περιορισμούς, πού ὁριοθετεῖ ὁ Καταστατικός Χάρτης τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος. Λειτουργοῦσε, ἀποκλειστικά καί μόνο, ὡς ὑπηρετικό ὄργανο στίς ἐγωϊστικές ἐφέσεις τοῦ προέδρου του.

Σημειώνω μερικά ἀπό τά ἀσφαλιστικά πλέγματα, πού κράτησε στήν ἀπόλυτη ἐξουσία του ὁ πρόεδρος τοῦ Σώματο Χριστόδουλος:

α) Περιόρισε ἀσφυκτικά τό Συνοδικό χρόνο. ῾Ο Καταστατικός Χάρτης ἐξασφαλίζει ἄνεση χρόνου στίς Συνοδικές διασκέψεις, πού μποροῦν νά ἐπεκταθοῦν σέ ὁλόκληρο μήνα. ᾿Εκεῖνος, τίς περιόρισε, τίς στρίμωξε καί τίς φυλάκισε σέ τέσσερες ὡς πέντε μέρες. Καί, ἀπό αὐτό τόν περιορισμένο χρόνο, ἔκλεβε ἔνα μεγάλο κομμάτι, γιά νά κάνει τή δική του εἰσήγηση, πού, κατά κανόνα, δέν ὁδηγοῦσε σέ καμμιά πρακτική ἔκβαση καί σέ καμμιά ἐπίλυση καυτῶν προβλημάτων τῆς ἐπικαιρότητας. Καταπονώντας τό ἀρχιερατικό ἀκροατήριό του, κατέθετε ὄνειρα, πού ποτέ δέν ἐνεργοποιήθηκε νά ὑλοποιήσει. Παρίστανε τόν ἐγγυητή τῆς ἀξιοκρατίας καί τῆς ἀφοσίωσης στούς ῾Ιερούς Κανόνες καί στά θέσμια τῆς ᾿Εκκλησίας, πού ποτέ δέν τά σεβάστηκε. ᾿Επιδιδόταν σέ πρόσθετη αὐτοπροβολή καί αὐτοθαυμασμό, μέ προοργανωμένο τό δίκτυο διασπορᾶς τῆς τεχνητῆς λαμπηδόνας στούς ἀναμεταδότες τῆς κοινῆς πληροφόρησης, πού ποτέ δέν καταγράφηκε στίς συνειδήσεις ὡς ἔγκυρη καί αὐθεντική ἀπεικόνιση ἐκκλησιαστικοῦ ἡγέτη. ᾿Ανανέωνε, ὁλοένα καί ἐπιμελέστερα, τό προφίλ του, πού ποτέ δέν μάγεψε τό πλῆθος καί ποτέ δέν ἐκτιμήθηκε ὡς θησαύρισμα.              

β) Φρόντιζε καί οἱ ἄλλες εἰσηγήσεις, πού θά κάλυπταν τό Συνοδικό χρόνο, νά μήν εἰσέρχονται στά κρυπτά δόματα καί νά μή φέρνουν στήν ἐπιφάνεια καί στή δημοσιότητα ἀδυναμίες προκλητικές, σκάνδαλα ἀφόρητης ἠθικῆς ἐκτροπῆς, διαπλοκές σκοτεινῶν συμφερόντων ἤ ἄλλες πληγές, πού κρατοῦν τήν ἐκκλησιαστική διοίκηση σέ κατάσταση ἀδυναμίας ἤ καί ὁλοκληρωτικῆς ἀφασίας. ᾿Αλλά νά διαβαίνει ὁ χρόνος, δίχως νά ὑποψιάζονται οἱ “χαλαρωμένοι” ἀνεύθυνοι καί δίχως νά ἐνοχλοῦνται καί νά τρομάζουν οἱ “καταφοβισμένοι” ὑπεύθυνοι.

Κλασσικό παράδειγμα -καί δέν εἶναι τό μοναδικό- εἶναι ἡ εἰσήγηση, πού ἀνέθεσε ὁ Χριστόδουλος στόν μακαριστό Μητροπολίτη Μεσσηνίας Χρυσόστομο. Θέμα της, “῾Η μαρτυρία καί ἡ προσφορά τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος εἰς τό ῎Εθνος, τήν ᾿Ορθοδοξίαν καί τήν Οἰκουμένην”. ῎Εκτασή της -στά δημοσιευμένα Πρακτικά- 68 πυκνοτυπωμένες σελίδες. ῎Ενδειξη, πού πείθει, πώς ἡ ἀγόρευση κράτησε περισσότερο ἀπό τρεῖς ὧρες. ῾Υπογραμμίζω, πώς ἡ μελέτη αὐτή εἶναι πολύ προσεγμένη καί καλογραμμένη, ἀλλά ἀποτελεῖ ἱστορικό ντοκουμέντο καί ὄχι εἰσήγηση σέ διοικητικό Σῶμα, πού ἀσχολεῖται -κατά Καταστατική ὑποχρέωση- μέ τήν ἐπίλυση τῶν τρεχόντων προβλημάτων. Θά μποροῦσε νά δημοσιευτεῖ στό ἐπίσημο δημοσιογραφικό ὄργανο τῆς ᾿Εκκλησίας, στό περιοδικό “᾿Εκκλησία”. Καί ἐκεῖ θά τήν ἔβρισκαν καί οἱ ᾿Αρχιερεῖς καί τό πλῆθος τῶν ἀναγνωστῶν τοῦ φύλλου καί θά μποροῦσαν νά τή μελετήσουν προσεκτικά καί ὄχι νά τήν ὑποστοῦν “χαυνωτικά”, ὅπως συνέβηκε κατά τή Συνεδρίαση τῆς ῾Ιεραρχίας.          

3) ῾Υπῆρξαν περιπτώσεις, πού ὁ πρόεδρος τοῦ Σώματος Χριστόδουλος, ἀσεβώντας πρός τίς σχετικές διατάξεις τοῦ Καταστατικοῦ Χάρτη καί τοῦ Κανονισμοῦ λειτουργίας τῆς Συνόδου, στραγγάλιζε τή διαδικασία. Μετά τήν ἐκφώνηση τῆς εἰσήγησης ἀπό τό Συνοδικό εἰσηγητή, ἀντί νά ἐξασφαλίσει τόν ἀναγκαῖο χρόνο γιά τή συζήτηση καί τήν ἐπεξεργασία της, καί, τελικά, νά τήν προβάλει πρός ψηφοφορία, τήν ἔσπρωχνε “ἐτσιθελικά” στό περιθώριο καί ἐπέβαλλε, πρός ψήφιση, τή δική του, ἐντελῶς ἄσχετη, πρόταση. ῞Οσοι παρακολουθοῦν ἀπό κοντά τά ἐκκλησιαστικά δρώμενα, διασώζουν στή μνήμη τους τή βίαιη καί ἄπρεπη ἐπέμβαση τοῦ Χριστόδουλου, ὅταν ὁ Μητροπολίτης Δρυϊνουπόλεως ᾿Ανδρέας διάβασε τήν εἰσήγησή του καί ἔκανε τίς προτάσεις του, σχετικά μέ ἐκεῖνα τά καρκινικά νεοπλάσματα τῶν “ἐπιτιμίων ἀκοινωνησίας”. Τότε ὁ Χριστόδουλος νόμισε πώς νίκησε. ᾿Αλλά, ἡ πράξη του γράφτηκε στήν ἱστορική βίβλο, ὡς ἔσχατη προδοσία τῶν ῾Ιερῶν Κανόνων καί τῆς ἀρχιερατικῆς ἀξιοπρέπειας.    

4) Θά προσθέσω καί ἕνα ἀκόμα τέχνασμα, δεσμευτικῆς σκοπιμότητας, τοῦ Χριστόδουλου, πού ὑπέσκαπτε, ἐκ θεμελίων, τή Συνοδική ὁλοκληρία. Οἱ ψηφοφορίες δέν ὑπῆρξαν ποτέ ἐλεύθερες, κατ᾿ ἐπιταγήν τῶν ἐλεύθερων καί “ἐν προσευχῇ” ἐπισκοπικῶν συνειδήσεων. ῾Ο πρόεδρος Χριστόδουλος φρόντιζε πάντοτε νά ἐπεμβαίνει στή διαδικασία τῆς ψηφοφορίας καί νά ἐπιβάλλει, πιεστικά καί ἐκβιαστικά, τή δική του θέληση.

᾿Ιδιαίτερα, ὅταν καλοῦσε τή Συνέλευση τῆς ῾Ιεραρχίας, γιά νά ἀναδείξει νέους Μητροπολίτες, ἡ προεργασία του, οἱ εἰσηγήσες του καί οἱ πιέσεις του ἄρχιζαν πολύ πρίν καθοριστεῖ ἡ ἡμερομηνία τῆς ἐκλογῆς καί πρίν, ἀκόμα, ἀποσταλοῦν οἱ προσκλήσεις. Καί ὄχι μόνο ἐπικοινωνοῦσε προσωπικά μέ τούς ἐκλέκτορες Μητροπολίτες, κατά τήν περίπτωση, παρακαλώντας ἤ διατάσσοντας νά ψηφίσουν τόν ἐκλεκτό τῆς δικῆς του προτίμησης, ἀλλά ἄφηνε νά διαρρεύσει καί στά μέσα τῆς μαζικῆς ἐνημέρωσης ἡ ἐπιθυμία του, μέ τήν ἔνδειξη, ὅτι αὐτός ἤ αὐτοί συγκεντρώνουν τίς προτιμήσεις τῆς πλειονότητας τῶν μελῶν τοῦ ἐκλεκτορικοῦ Σώματος. Μέ τή διασπορά αὐτῆς τῆς πληροφορίας μαϊμού, ἔστελνε μήνυμα καί στή μειοψηφία τῶν Μητροπολιτῶν, ὅτι ὁ κύβος ἔχει ριχτεῖ καί ὅτι ἡ ἐνδεχόμενη διαφορετική δική τους ἐπιλογή θά τούς ἔσπρωχνε στό περιθώριο.

***

Σκιά βαρειά στό πορτρέτο τοῦ Χριστόδουλου παραμένει ἡ ἀπροθυμία του ἤ ὁ φόβος του νά καθαρίσει καί νά ἀπολυμάνει τίς χαίνουσες πληγές τοῦ κλήρου καί, εἰδικότερα, τῆς ῾Ιεραρχικῆς ὀλιγαρχίας.

῾Η πληγή ἦταν παλιά. Καί συνεχῶς προξενοῦσε τήν ἀντίδραση καί τήν ἐπαναστατική ἐξέγερση τοῦ προδομένου ἐκκλησιαστικοῦ πληρώματος καί τά σκωπτικά σχόλια τοῦ κυκλώματος τῆς ἀθεΐας. ῾Η μεγάλη, ὅμως, ἔκρηξη ἔγινε κατά τήν περίοδο τῆς ἡγεμονίας καί τῆς ὑπευθυνότητας τοῦ Χριστόδουλου. Καί τότε γράφτηκε ἡ μεγάλη τραγωδία, πού γκρέμισε καί ἀφάνισε τό πλαστό εἴδωλό του.

Κατά τή Συνέλευση τῆς ῾Ιεραρχίας τοῦ 1999, ἕνα μόλις χρόνο μετά τήν ἀνάληψη τῶν ἡγετικῶν εὐθυνῶν του, ἔκανε μιά δήλωση, τήν ὁποία -θά ὑπογραμμίσω τή διαπίστωσή μου- οὐδέποτε ἐτήρησε. Εἶπε, μεταξύ ἄλλων:

“Καθ᾿ ὅσον δέ ἀφορᾶ στήν κάθαρση στό χῶρο τῆς ᾿Εκκλησίας, πρῶτος ἀναγνωρίζω τήν ἀνάγκη, πού ἰδιαίτερα σήμερα ὑπάρχει, νά εἴμεθα οἱ Κληρικοί συνεπεῖς μέ τίς ὑψηλές ὑποχρεώσεις μας ἔναντι Θεοῦ, ᾿Εκκλησίας, Λαοῦ καί τῆς συνειδήσεώς μας. Καί διακηρύττω τοῦτο εἰς ὅλους τούς τόνους, ἔχοντας ἐπίγνωση τῆς καταστάσεως, πού στό σημεῖο αὐτό ἐπικρατεῖ στήν ᾿Εκκλησία μας. Δέν πρέπει νά ἀφήσουμε τούς ὀλίγους ἐπιόρκους, τούς ἀτάκτους καί τούς σκανδαλοποιούς, νά κινοῦνται ἄνετα μέσα στό ἱερό Σῶμα τῆς ᾿Εκκλησίας, γιά νά μή παρεμβάλλουν προσκόμματα στήν ἐνέργεια τῆς θείας Χάριτος καί γιά νά μή δίδουν ὅπλα στούς ἐχθρούς τῆς ᾿Εκκλησίας. Μέ βάση τίς ἀνωτέρω ἀρχές πρέπει νά ἀποδίδεται ἡ ἐκκλησιαστική δικαιοσύνη, μή ὑπηρετοῦσα σκοπιμότητες εἰ μή μόνον τό δίκαιο, τήν ἀλήθεια καί τό καλῶς νοούμενο συμφέρον τῆς ᾿Εκκλησίας. Καί ὁ ρόλος τοῦ ᾿Αρχιεπισκόπου εἶναι ἀκριβῶς αὐτός, νά ἐπαγρυπνεῖ γιά τήν διαφύλαξη τῶν ἀρχῶν αὐτῶν καί νά ἐφαρμόζει πιστά τούς ῾Ι. Κανόνες καί τούς ἐκκλησιαστικούς νόμους, ὅπως τέτοια ὑποχρέωση ἔχουν καί ὅλοι οἱ ἀσκοῦντες τήν δικαστική ἐξουσία ῾Ιεράρχες...”.

Αὐτά δήλωνε τότε, ὡς ἀπαρχή μιᾶς καλά μελετημένης καί ἄψογα δομημένης, ἐπίπονης προσπάθειας νά τεθοῦν ἐκτός τοῦ ἀρχιερατικοῦ καί ἱερατικοῦ περιβόλου οἱ σκανδαλοποιοί ρασοφόροι καί νά πάψει νά φορτίζεται ἡ ἐκκλησιαστική συνείδηση μέ τούς μολυσμένους ἰούς τῆς ἠθικῆς σήψης.

Καί ἀργότερα, μεσούσης τῆς θύελλας καί τῆς πανελλαδικῆς κατακραυγῆς, ἔκανε τήν παρακάτω δήλωση·

“Παρακολουθῶ ὅσα λέγονται καί γράφονται γιά τήν ᾿Εκκλησία μας. ῾Η ᾿Εκκλησία εἶναι δύναμη τοῦ ῾Ελληνισμοῦ καί ψυχικό ἀποκούμπι τοῦ λαοῦ μας. Γι᾿ αὐτό ὅλοι ὀφείλουμε μέ τρόπο θετικό νά Τήν προστατεύσουμε. Τό δικό μου καθῆκον αὐτή τήν ὥρα εἶναι ἕνα καί μοναδικό. ῾Η κάθαρση στούς κόλπους τῆς ᾿Εκκλησίας νά προχωρήσει. Χωρίς κανένα συμβιβασμό. Μέ αἴσθηση τοῦ δικαίου, διαφάνεια, ὑπευθυνότητα καί ἀποφασιστικότητα”.

῾Ο λαός ἀποδέχτηκε ὅλες τίς ἠχηρές δηλώσεις καί περίμενε. Οἱ ἔνοχοι κατατρόμαξαν. Σιώπησαν γιά λίγο καί προσπάθησαν νά κρυφτοῦν. Δέν πέρασε, ὅμως, πολύς χρόνος καί ὅλοι ἀναθάρρυσαν. Πείστηκαν, πώς ἡ ἐξαγγελία τῆς κάθαρσης ἦταν ἁπλό βεγγαλικό, ἔγχρωμο καί ἐντυπωσιακό, ἀλλά ἐντελῶς ψεύτικο καί ἀκίνδυνο.

Οἱ κατοπινές ἐξελίξεις ἀποκάλυψαν, ὅτι ἡ τραγικά ἐπικίνδυνη ἑστία τῆς μόλυνσης βρισκόταν στόν στενό καί στόν ἀνοιχτό περίγυρο τοῦ ᾿Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου. Ποιόν ἀπ᾿ αὐτούς νά γραπώσει, χωρίς νά γραπωθεῖ ὁ ἴδιος; Καί ποιόν νά καθίσει στό σκαμνί τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ Δικαστηρίου, χωρίς νά ἀνακύψει, κατά τήν ἀνάκριση ἤ κατά τήν ἐκδίκαση, ἡ κοινή φιλία, ὁ κοινός συγχρωτισμός καί ὁ κοινός ὅρκος ἀμοιβαίας συγκάλυψης;

῞Οταν κατά τά ἔτη 2005 καί 2006 ὁ ρύπος τῶν ἀρχιερατικῶν σκανδάλων πλημμύρισε τά ποικίλα κανάλια τῆς ἐνημέρωσης, τότε ἀποδείχτηκε, ὅτι κάποιος ἀπό τούς δακτυλοδεικτούμενους ἐραστές τῆς διαφθορᾶς εἶχε πετύχει προαγωγή σέ μεγαλύτερη Μητροπολιτική περιφέρεια, μέ πλαστούς ψήφους, πού κατόρθωσε νά προωθήσει στήν κάλπη ὁ στενός καί καρδιακός φίλος του, ὁ τότε Μητροπολίτης Δημητριάδος Χριστόδουλος. Καί κάποιοι ἄλλοι, πού ξεφωνήθηκαν γιά τίς πράξεις τους ἀπό τόν περίγυρό τους καί ἀπό τήν ἐκκλησιαστική καί κοσμική δημοσιογραφία, ἦταν πρόσωπα τῆς ἀγάπης του καί τοῦ σεβασμοῦ του.

Καί ἐκεῖνος, ἀντί νά ἐπιβεβαιώσει τό θάρρος του, γιά κάθαρση καί ἀντί νά δειχτεῖ συνεπής στίς ἐπίσημες ὑποσχέσεις τοῦ 1999, κίνησε μικρούς καί μεγάλους, φανερούς καί ὑπόγειους μηχανισμούς, γιά νά ἀπονευρώσει  τίς καταγγελίες καί νά διασώσει ἀπό τήν ἔσχατη ποινή τῆς καθαίρεσης τά ράκη τοῦ περιβάλλοντός του.

Θυμοῦνται, ὁπωσδήποτε, οἱ ἀναγνῶστες μας, ὅτι προκειμένου νά καλύψει τό μεγάλο καί κραυγαλέο σκάνδαλο τῆς δεσποτικῆς ὁμοφυλοφιλίας, δέ δίστασε νά σύρει ὁλόκληρη τήν ῾Ιερά Σύνοδο στήν ἔκδοση ἀπόφασης, πού χαρακτηρίζει τό “κουσούρι” ὡς “προσωπικό δεδομένο”. Καί, τό ἀκόμη προκλητικότερο, δέ δίστασε νά στείλει τήν ἀπόφαση αὐτή στήν ᾿Επιτροπή προσωπικῶν δεδομένων, ἀπαιτώντας τήν ἔκδοση ἐγκυκλίου, πού νά ἀπαγορεύει τήν ἀποκάλυψη καί τή δημοσιοποίηση τῶν ὁμοφυλοφιλικῶν ἰδιαιτεροτήτων τῶν Μητροπολιτῶν καί τή διαβίβαση σχετικῶν πληροφοριῶν στίς ἐκκλησιαστικές καί πολιτικές δικαστικές ἀρχές.  

Τό κείμενο αὐτῆς τῆς Συνοδικῆς ἀπόφασης, πού δημοσιεύτηκε καί στό περιοδικό “᾿Εκκλησία”, ξεσήκωσε σάλο καί ἔγινε ἀφορμή νά διασυρθεῖ ὁλόκληρη ἡ ῾Ιεραρχία τῆς ἑλληνικῆς ᾿Εκκλησίας.

Σέ ἄλλες περιπτώσεις στιγματισμένων ῾Ιεραρχῶν, ἀντί γιά νόμιμες καί ἔντιμες ἀνακρίσεις, μεθόδευσε εἰκονική διαδικασία δῆθεν ἀνακριτικῆς ἔρευνας, μιά πέρα γιά πέρα μαϊμοῦ ἀνάκριση.

Γιά μιά ἀπό τίς περιπτώσεις αὐτές διαβάζουμε στό περιοδικό “᾿Εκκλησία” τοῦ ᾿Απριλίου τοῦ 2005:

῾Η ῾Ιερά Σύνοδος “ἐπελήφθη καί τῆς ἀνακινηθείσης ὑποθέσεως παλαιᾶς καταγγελίας ἐναντίον τοῦ Σεβ... ῾Η ῾Ιερά Σύνοδος, ἀφοῦ μελέτησε τόν σχετικό φάκελλο, δέχθηκε σέ ἀκρόαση, κατόπιν δικῆς του πρωτοβουλίας, τόν Σεβ... ὁ ὁποῖος ἐξέθεσε τά κατ᾿ αὐτόν, ἀρνήθηκε τήν κατηγορία καί δήλωσε ὅτι θά καταθέσει ἐγκλήσεις στήν Δικαιοσύνη ἐναντίον τῶν κατηγόρων του καί τοῦ ζήτησε νά ὑποβάλλει καί γραπτές ἐξηγήσεις. Κατόπιν τούτου, ἡ ῾Ιερά Σύνοδος παρά τό γεγονός ὅτι ἔκρινε τίς ἐξηγήσεις πού παρασχέθηκαν ἀπό τόν... ἐπαρκεῖς, κατόπιν και δικῆς του ἐπιθυμίας ἀποφάσισε, προκειμένου νά διαλευκανθεῖ ἀπολύτως ἡ ὑπόθεση, νά μή τήν θέσει στό ᾿Αρχεῖο, ὅπως ἐπιτάσσει τό ἄρθρο 143 τοῦ Ν. 5282/1932  Περί ᾿Εκκλησιαστικῶν Δικαστηρίων καί τῆς πρό Αὐτῶν Διαδικασίας, ἀλλά νά διενεργήσει ἀνάκριση...”.

῾Ολοφάνερη, κραυγαλέα ἡ εὔνοια πρός τόν κατηγορούμενο. ῾Η Σύνοδος ἔκρινε τίς ἐξηγήσεις τοῦ κατηγορούμενου ἐπαρκεῖς(!!) καί ὅτι πρέπει νά τεθεῖ ἡ ὑπόθεση στό ἀρχεῖο. ᾿Αλλά, γιά νά διαλευκανθεῖ πλήρως (δηλαδή νά προκύψει ὁ κατηγορούμενος λουσμένος καί ὁλοκάθαρος ἀπό τή στημένη διαδικασία), διέταξε τή διεξαγωγή ἀνακρίσεων.                 

Θά παραθέσω καί δεύτερο δεῖγμα μαϊμού ἀνακρίσεων. Γιά τήν περίπτωση αὐτή διαβάζουμε στό περιοδικό “᾿Εκκλησία”, τοῦ μηνός Φεβρουαρίου 2005·

“᾿Επειδή ὁ ἴδιος ὁ Σεβ. Μητροπολίτης...  παρεκάλεσε καί ἱκέτευσε τήν ῾Ιεράν Σύνοδον, ὅπως, ἔστω καί ἄν οἱ ἐξηγήσεις του θεωρηθοῦν ἐπαρκεῖς, μή τεθῇ ἡ ὑπόθεσις εἰς τό ᾿Αρχεῖον, ἀλλά νά διερευνηθῆ μέ πάντα νόμιμον καί κανονικόν τρόπον καί ἡ παραμικρά λεπτομέρεια τῆς θλιβερῆς ταύτης ὑποθέσεως, διά νά ἀποδοθῆ ἀκέραιος εἰς τήν συνείδησιν τῆς ᾿Εκκλησίας , ἡ ῾Ιερά Σύνοδος τελικά ἀπεφάσισε, πρός μεῖζον ὄφελος τῆς ᾿Εκκλησίας νά μή θέσει τήν ὑπόθεση στό ᾿Αρχεῖο, ὅπως ἐπιτάσσει τό ἄρθρο 143 τοῦ Ν. 5383/1932  Περί τῶν ᾿Εκκλησιαστικῶν Δικαστηρίων καί τῆς πρό Αὐτῶν Διαδικασίας, ἀλλά κατά θεμιτή παρανομία νά διενεργήσει ἀνάκριση”.

Καρμπόν καί ἡ δεύτερη ἀπόφαση. ῾Ο κατηγοορούμενος παρακάλεσε νά μή τεθεῖ ὁ φάκελλος στό ᾿Αρχεῖο, “διά νά ἀποδοθῆ ἀκέραιος εἰς τήν συνείδησιν τῆς ᾿Εκκλησίας”. Καί ἡ Σύνοδος ἀποδέχτηκε τό αἴτημα καί διέταξε τίς ἀνακρίσεις, μέ προκαθορισμένη τή σκοπιμότητα, πού ἦταν, ὄχι ἡ διερεύνηση γιά τήν ἀνακάλυψη τῆς τυχόν εὐθύνης, ἀλλά ἡ ἀπόδοση ἀκέραιου τοῦ ὑπόλογου ῾Ιεράρχη στή συνείδηση τῆς ᾿Εκκλησίας.  

Σᾶς παρακαλῶ, μή μοῦ ὑποβάλετε τό πολύ ἁπλό, ἀλλά καί ἀπόλυτα δικαιολογημένο ἐρώτημα: “᾿Αφοῦ ὁ κατηγορούμενος ἀποδόθηκε ἀκέραιος(!!!) στή συνείδηση τῆς ᾿Εκκλησίας, γιατί δέν κλήθηκαν νά ἀπολογηθοῦν καί νά τιμωρηθοῦν ἐκεῖνοι, πού ὑπέβαλαν τή μακρά καί λίαν ἐπιβαρυντική καταγγελία ἐναντίον του;”. ῎Αν μοῦ τό ὑποβάλετε αὐτό τό ἐρώτημα, δέ θά σᾶς ἀπαντήσω. ῎Οχι γιά κάποιον ἄλλο λόγο, ἀλλά γιατί, ἐνῷ ἔψαξα ὅλα τά σχετικά ντοκουμέντα, δέ βρῆκα πουθενά μιά σοβαρή καί μέ πειστικές παραπομπές στούς ῾Ιερούς Κανόνες καί στήν ἐκκλησιαστική Νομοθεσία, αἰτιολόγηση τῆς ἄθεσμης καί παράνομης Συνοδικῆς ἐνέργειας. Τά ἀνεύθυνα σχόλια τῶν Συνοδικῶν διαδρόμων βεβαίωναν, ὅτι ἡ ἐνέργεια αὐτή ἔγινε γιατί ὁ κατηγορούμενος Μητροπολίτης ἦταν “ἐξέχον”(!!) μέλος τῆς ἀρχιεπισκοπικῆς αὐλῆς.

Συμπέρασμα·

1. ῾Η ἠθική διαφθορά ὁμολογήθηκε, ἀνοιχτά καί ἐπίσημα, ἀπό τόν ᾿Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο καί ἡ ὁμολογία του συνοδεύτηκε μέ τήν ὑπόσχεσή του, ὅτι θά τήν ἀντιμετωπίσει μέ θάρρος καί μέ ἀνυποχώρητη ἀφοσίωση στούς ῾Ιερούς Κανόνες καί στούς Νόμους τῆς πολιτείας.

2. ῾Η κάθαρση δέν ἔγινε. Μέ τεχνάσματα ἀνεπίτρεπτα καί μέ διαδικασίες ἐπιλήψιμες, πού ὁ ἴδιος προσπάθησε νά τίς ξεθωριάσει, χαρακτηρίζοντάς τις “θεμιτή παρανομία”, ἔκλεισε τούς ὑπέρβαρους φακέλλους καί χορήγησε πιστοποιητικά ἀθωότητας καί ἁγνότητας στούς ἀχθοφόρους τοῦ δύσοσμου ρύπου.

***

῏Ηταν πολύ φυσικό, ἡ Συνοδική ἀδράνεια καί ἡ παράπλευρη σκανδαλώδης προσωπική εὔνοια τοῦ Χριστόδουλου πρός τά ράκη τῆς διαφθορᾶς νά προκαλέσουν κρίση συνείδησης στό ἐκκλησιαστικό πλήρωμα καί νά δρομολογήσουν ξεσπάσματα, σφοδρές δημοσιογραφικές κριτικές καί ἐπικέντρωση τῆς εὐθύνης στό δικό του πρόσωπο.

῾Η θύελλα αὐτή τόν κατατάραξε. ῞Ομως, δέν τόν συγκλόνισε. Πικράθηκε, ἐξαγριώθηκε, ἀγωνίστηκε, μετά μανίας, νά φορτώσει τίς εὐθῦνες σέ ἄλλα πρόσωπα καί σέ παράγοντες, πού δέν ἔσκυψαν νά τόν προσκυνήσουν δουλικά. ᾿Αλλά δέν αὐτοσυγκεντρώθηκε σέ κριτική τῶν σκέψεών του καί τῶν ἀποφάσεών του καί δέν ἔδωσε μήνυμα ἐλπίδας, πώς βιώνει τή συντριβή καί τή μετάνοια.

Σέ πολύ πρώϊμη φάση, ὅταν οἱ πρῶτες διαπιστώσεις, οἱ πρῶτες ἀνησυχίες τοῦ πληρώματος καί οἱ πρῶτες αἰχμές ἑστιάστηκαν στό πρόσωπό του, ἐνοχλήθηκε. Φοβήθηκε, ὅτι οἱ ἀντιφρονοῦντες ἤ οἱ ἀντιπολιτευόμενοί του στρατεύτηκαν, γιά νά ἀμαυρώσουν τή φήμη του. Καί ἐκδήλωσε τήν ὀργή του μέ δηλώσεις καί κείμενα ἰδιαίτερα σκληρά. ᾿Αργότερα, ὅταν οἱ αἰτιάσεις εἰς βάρος του πολλαπλασιάστηκαν, ὅταν συνοδεύτηκαν μέ ἀδιάσειστα ἀποδεικτικά στοιχεῖα καί ἰσχυροποιήθηκαν, ἀνακάλυψε, ὡς ἔξοδο διαφυγῆς, τήν ἀπολογητική καί, ταυτόχρονα, ἀντεπιθετική ἀπόκριση. ῎Αρχισε νά φωνάζει καί νά ἰσχυρίζεται, ὅτι οἱ ἐχθροί τῆς ᾿Εκκλησίας ἔχουν ἐκστρατεύσει ἐναντίον τοῦ ᾿Αρχιεπισκόπου, πιστεύοντας ὅτι, μειώνοντας τό κύρος καί τήν αἴγλη τοῦ κοσμοαγάπητου προκαθήμενου τῆς ᾿Εκκλησίας, ἀποδομοῦν ὁλόκληρο τό ἐκκλησιαστικό οἰκοδόμημα. Ταύτισε, δηλαδή, τόν ἑαυτό του μέ τήν ᾿Εκκλησία. Ντύθηκε τόν αἱματοβαμμένο χιτώνα τοῦ μάρτυρα. Καί, τήν ἀδυναμία του καί τίς παραλείψεις του καί τή ντροπή του τά ἐμφάνισε ὡς τιμημένες καταβολές ἐπισκοπικοῦ μόχθου καί ὡς ὁμόλογα οὐράνιας δόξας.

***

Μένει καί μιά ἄλλη πινελιά, πού πρέπει νά προστεθεῖ σέ τοῦτο τό σκιαγράφημα. ῾Η σύγκριση τῶν προγραμματικῶν ὑποσχέσεων, πού κατάθεσε ὁ ᾿Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, κατά τήν ἐπίσημη ὥρα τῆς ἐνθρόνισής του, μέ τόν ἀπολογισμό τοῦ ἔργου, πού ἄφησε πίσω του, καθώς ἔκλεινε τά μάτια, γιά νά τά ἀνοίξει στόν οὐρανό.

Οἱ ἀρχικές ὑποσχέσεις του, ὁράματα καί προγράμματα ἀτιθάσσευτης φαντασίας, γέμισαν τό λογισμό τῶν ἀποδεκτῶν τους καί πλάτυναν τίς καρδιές, ἔτσι, πού νά μποροῦν νά κορεστοῦν μέ τή χαρά καί τήν εὐωδιά τῆς προσδοκίας. Τά 24 χρόνια τοῦ Σεραφείμ εἶχαν ἀφήσει, σάν κληρονομιά στό διάδοχό του καί σάν ἐμπειρίες στό πλήρωμα τῆς ᾿Εκκλησίας, τήν πνευματική ἀναβροχιά, τήν τρομακτική ξεραΐλα καί τή βαρειά πίκρα τῆς παρακμῆς. ῏Ηταν πολύ φυσικό, ἡ ἀναγγελία γιά ἐπαναδραστηριοποίηση τοῦ Σώματος τῶν ποιμένων καί ἡ κατάθεση εὐρύτατου προγράμματος ἀναζωπύρωσης τοῦ ᾿Επισκοπικοῦ χαρίσματος, καλλιέργειας τοῦ ἀποστολικοῦ, θυσιαστικοῦ ἤθους καί Εὐαγγελισμοῦ τοῦ λαοῦ, νά ἁπλώσει ἀπ᾿ τή μιά ἄκρη, ἴσαμε τήν ἄλλη, τήν ἐλπίδα καί νά ἀνεβάσει στά χείλη τό δοξολογικό ὕμνο.

Αὐτά ἦταν τά αἰσθήματα τῆς πρώτης ἀρχῆς. Τῶν πρώτων ἡμερῶν. Τῆς πρώτης χρονιᾶς. Σάν ἄρχισε, ὅμως, νά κυλάει ὁ χρόνος, στή λαμπηδόνα τῆς χλιδῆς, στόν ἀποπροσανατολισμό τῆς ἐξωστρέφειας, στήν κομπορρημοσύνη τῆς ἔπαρσης καί στήν τραχύτητα τῆς ἐγωπαθοῦς μεταλλαγῆς τοῦ ἐπισκοπικοῦ διακονήματος σέ δυναστικό, τυραννικό ἀξίωμα, οἱ καρδιές τοῦ λαοῦ πάγωσαν καί πόνεσαν. Τά χείλη, πού ἦταν ἀνοιχτά σέ ὕμνο καί σέ ἔπαινο, φαρμακωμένα, ἔδειχναν, ζωγραφισμένο, τό σβήσιμο τῶν ἐλπίδων καί τήν ἐπαναφορά στόν ἀφόρητο πόνο.

᾿Από τά ἔργα, πού ἐξήγγειλε καί ὑποσχέθηκε ὁ Χριστόδουλος, δέν ἔγινε οὔτε ἕνα. ῾Ο δρόμος τῶν ἐλπίδων γέμισε μέ τά σκάνδαλα. Καί τό ξερό χωράφι, πού ἄφησε πίσω του ὁ Σεραφείμ, κατάντησε δυσώδης καί ἀποκρουστική χωματερή.

῾Ο Χριστόδουλος δοσμένος “ψυχῇ καί σώματι” στό ἀγώνισμα τῆς αὐτοπροβολῆς καί συνειδητοποιημένος, πώς οἱ ἐξαγγελίες γιά ἐκκλησιαστική ἀναδιάρθρωση καί ἀναμόρφωση εἶχαν ἀποδειχτεῖ φενάκη, ἔκανε βήματα πίσω. Καί ἄφησε τόν ἑαυτό του νά ἐγκλωβιστεῖ στό ὅραμα, στήν ἀπασχόληση καί στίς χαρές ἑνός μέσου ἀνταποκριτή ἐπαρχιακῆς ἐφημερίδας, πού μέρα καί νύχτα φωτογραφίζει τήν πεζή καθημερινότητα καί  κατακεραυνώνει τίς πρακτικές, πού ἡ σύγχρονη, κομματιασμένη καί ἀνάπηρη, κουλτούρα ἔχει μάθει νά ἀποδοκιμάζει καί νά διασύρει.

Εὐκαίρως ἀκαίρως, ἀκόμα καί μέσα στήν ἱερή ἀτμόσφαιρα τῆς θείας Εὐχαριστίας, μέ τόνο σκληρό καί μέ ἐπιχειρηματολογία δημοσιογραφικῆς ἀντιπαράθεσης, στιγμάτιζε καί καταδίκαζε, πότε τό παράνομο “φακελλάκι” τῶν γιατρῶν, πότε τά “καθιερωμένα”, ἀπαράδεκτα “φιλοδωρήματα” τῶν δημοσίων ὑπαλλήλων, πότε τίς “μειοδοσίες” τῶν ἐκπροσώπων τοῦ ἑλληνικοῦ Κοινοβουλίου, κατά τή διαχείριση τῶν μεγάλων, ἐθνικῶν ὑποθέσεων καί πότε τά ἀλόγιστα ἀνοίγματα τῆς σύγχρονης ἡγετικῆς τάξης στά ρεύματα τῆς ὑποτίμησης καί περιθωριοποίησης τῶν πνευματικῶν ἀξιῶν.                 

  ῞Ολα αὐτά, δίχως τήν ἀπαραίτητη ἱστορική καί ἐκκλησιολογική ὑποθεμελίωση. Δίχως τήν πειστική ἀνάλυση τῆς τρέχουσας, καταλυτικῆς πραγματικότητας. Καί δίχως τήν προσεκτική, μελετημένη καί ἀποδεικτική παρουσίαση τῶν θησαυρισμάτων, πού προσφέρει ἡ ᾿Εκκλησία ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ στό σύγχρονο κόσμο. ῞Ολα στό πόδι. Καί ὅλα, μέ σκοπιμότητα τήν πρόκληση ἐφήμερων ἐντυπώσεων.

Στό σημεῖο αὐτό, εἶμαι ὑποχρεωμένος νά φωτίσω καί νά σχολιάσω μιά προβληματική σκιά. ῾Ο Χριστόδουλος περνοῦσε ἀπό τό ψιλό κόσκινο τῆς  κριτικῆς του ὅλες τίς ἀπρέπειες τῆς σημερινῆς κοινωνίας, ἄναβε τήν πυρά τοῦ Γαλιλαίου, γιά νά κάψει τούς ἀσυνείδητους ταγούς καί τούς ἐκμεταλλευτές τῆς λαϊκῆς ἀδυναμίας, ἀλλά δέν ἔβγαζε ἄχνα ἀπό τό στόμα του, ὅταν οἱ περιστάσεις ἤ οἱ ἀγανακτημένοι θεατές τῶν ἐκκλησιαστικῶν σκανδάλων τόν κάρφωναν μέ τίς ἐρωτήσεις τους. Δέν τόν εἶδε ποτέ, κανείς καί δέν τόν ἄκουσε, νά ἐξομολογεῖται καί νά αὐτοανακρίνεται, μπροστά στήν πανίερη Πύλη τοῦ Θυσιαστηρίου καί νά ζητάει ἀπό τό πλῆθος, ἀπό τούς συλλειτουργούς του καί ἀπό τά πνευματικά του παιδιά, συγχώρηση γιά τίς ἄτυχες ἐπιλογές του καί γιά τήν κατάφωρη καταστρατήγηση τῶν ῾Ιερῶν Κανόνων. ῞Ολα αὐτά τά θέματα ἔμεναν ἔξω ἀπό τό κύκλωμα τῆς κριτικῆς του. ῞Ολες οἱ ἀπρέπειες τῆς αὐλῆς του καί τῶν φιλικῶν του αὐλῶν, ἀποτελοῦσαν κάστρα κατάκλειστα καί ἀπυρόβλητα.

***

Αὐτό εἶναι, μέ ἁδρή σκιαγραφία, τό πορτρέτο τοῦ ᾿Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου. ᾿Εντυπωσιακό, μέ τά κοσμικά κριτήρια. ᾿Αδόκιμο καί παραπλανητικό, ὅταν οἱ κανόνες τῆς φωτογράφησης καί τῆς κριτικῆς στηριχτοῦν στήν παράδοση βίου καί διδαχῆς, πού μᾶς ἄφησαν οἱ ἅγιοι ᾿Απόστολοι καί οἱ φωτισμένοι Πατέρες τῆς ᾿Ορθοδοξίας μας.

῞Ολοι ὅσοι ἔχουμε μείνει πίσω στή μικρή διαδρομή τοῦ βίου, προσευχόμαστε γιά τή συγχώρεση τῶν ἀτοπημάτων του καί γιά τήν ἀνάπαυση τῆς ψυχῆς του.

Τά λάθη του καί οἱ πληγές, πού ἄνοιξε ἤ πού ἄφησε ἀνοιχτές στό Σῶμα τῆς ἑλληνικῆς ᾿Εκκλησίας, ἄς μείνουν δάσκαλοί μας καί ὑπομνηματιστές τῶν μεγάλων εὐθυνῶν μας. Τῶν εὐθυνῶν τῶν ᾿Επισκόπων, τοῦ κλήρου καί τοῦ λαοῦ.

῾Η ᾿Εκκλησία δέν εἶναι δαφνοστεφανωμένο στάδιο κοσμικῆς ἀνάδειξης. Εἶναι Γολγοθάς ἀγαπητικῆς θυσίας καί ἀτέρμονη συμπορεία μέ τόν Σταυρωμένο καί ᾿Αναστημένο Κύριό μας.