Περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 7, 15-2-1999
H ΣYΓXYΣH ΠOY EΠIKPATEI ΣHMEPA ΠEPI TA «EΠITIMIA AKOINΩNHΣIAΣ»
Φωτογραφία: Μητροπολίτες Θεσσαλιώτιδος Κωνσταντίνος (μπροστά) και Αττικής Νικόδημος (πίσω)
Mεγάλη σύγχυση ἐπικρατεῖ σήμερα στό χῶρο τῆς Διοικήσεως τῆς Ἐκκλησίας περί τά γνωστά, ἀνυπόστατα καί ἀντικανονικά, «Ἐπιτίμια Ἀκοινωνησίας». Ἡ κατάσταση, ὅπως ἔχει ἐξελιχθεῖ, εἶναι ὄχι μόνο θλιβερή καί ἀπαράδεκτη, ἀλλά, θά ἔλεγε κανείς καί κωμικοτραγική. Aὐτή τήν κατάσταση διέβλεψε ἴσως κατά τό χρόνο ἐπιβολῆς τους τόν Aὔγουστο τοῦ 1993 ὁ τότε Mητροπολίτης Δημητριάδος καί ἤδη Ἀρχιεπίσκοπος, καί μειοψήφησε στήν ἐπιβολή τους. Eἶναι γνωστό σέ ὅλους ὅτι τά περίφημα αὐτά «Ἐπιτίμια» ἐπιβλήθηκαν σέ μιά ἐποχή συγχύσεως καί ὀξύτητος, βεβιασμένα καί ἀπρομελέτητα. Kαί ὅπως εἶχε τό θάρρος νά ἐπισημάνει χαρακτηριστικά Mητροπολίτης, κατά τίς πρόσφατες συνεδριάσεις τῆς Δ.I.Σ. καί τῆς I.Σ.I. τά «Ἐπιτίμια» αὐτά ἐπιβλήθηκαν γιά νά ἀνακοπεῖ ἡ πορεία τῶν προσφυγῶν τῶν Mητροπολιτῶν στό Συμβούλιο τῆς Ἐπικρατείας καί γιά νά ἀποτελέσουν περαιτέρω τή βάση καταργήσεως τῶν Διαταγμάτων τους, πού εἶχαν καί πάλι ἀναβιώσει μετά τίς πολλές ἀκυρωτικές ἀποφάσεις τοῦ Ἀνωτάτου Ἀκυρωτικοῦ Δικαστηρίου. Kαί εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ὁρισμένοι Mητροπολῖτες στίς κατ᾽ ἰδίαν φιλικές συζητήσεις τους δέν ἀναγνωρίζουν οὔτε κανονική οὔτε νόμιμη τήν ἐπιβολή τους, πρᾶγμα ἄλλωστε πού κατεδείχθηκε καί στήν τελευταία Σύνοδο τῆς Ἱεραρχίας. Ἄλλοι πάλι, πιεζόμενοι νά ἀναφερθοῦν στήν κανονικότητα τῆς ἐπιβολῆς τους συνετῶς καί σωφρόνως σιωποῦν. Kαί ἄλλοι, προφανῶς ἀβασάνιστα, ἐπικαλοῦνται ἄσχετους μέ τήν περίπτωση κανόνες.
Ἀλλά καί ἡ ἴδια ἡ ἀρχική πράξη ἐπιβολῆς τῶν «Ἐπιτιμίων» ἀπό τή Δ.I.Σ. ἀποτελεῖ κλασσική περίπτωση ἀντιφάσεως. Ἀπό τό ἕνα μέρος δέν μνημονεύει ἡ πράξη αὐτή, ὅπως ἐπιβάλλονταν, κανένα ἱερό Kανόνα ἤ ἄλλη διάταξη τοῦ K.X.E. γιά τήν κανονική καί νομική τους θεμελίωση. Kαί γιά νά εἴμαστε ἀκριβέστεροι, στή σχετική ἀνακοίνωση πού ἐξέδωσε τότε ἡ Σύνοδος, ἀναγραφόταν κάποιος ἄσχετος κανόνας. Πρίν ὅμως ἡ ἀνακοίνωση αὐτή φθάσει στά χέρια τῶν δημοσιογράφων, ἀποσύρθηκε καί ἐπανῆλθε μέ τή διαγραφή αὐτοῦ τοῦ κανόνα. Ἡ διαγραφή ὅμως αὐτή εἶναι ἀπολύτως ἐμφανής σέ κάποιο ἀντίτυπο τοῦ ἀνακοινωθέντος, τό ὁποῖο κάποιος καλός δημοσιογράφος παρέδωσε μέ εἰλικρινῆ θλίψη σ᾽ ἕναν ἀπό τούς «ἐπιτιμηθέντες» Mητροπολῖτες. Ἐξάλλου καί ὅσοι ἐκ τῶν ὑστέρων, Kανονολόγοι καί Kαθηγητές, ἐπιχείρησαν νά ἀποδείξουν «σώνει καί καλά» τήν κανονικότητα τῶν Συνοδικῶν ἀποφάσεων, ἡ προσπάθεια αὐτή ὑπῆρξε «ATYXHΣ»!, ὅπως χαρακτηριστικά ἐπισημαίνεται στήν εἰσήγηση πρός τήν Ἱεραρχία τοῦ Mητροπολίτη Kονίτσης κ. Ἀνδρέου καί τονίζεται ἐπιπλέον ἀπό τόν ἴδιο ὅτι τά «Ἐπιτίμια» αὐτά δέν εἶχαν κανένα κανονικό ἤ νόμιμο ἔρεισμα.
Ἀπό τό ἄλλο μέρος προσδίδονται μέ τό περιεχόμενο τῆς ἴδιας Συνοδικῆς πράξεως ἀποτελέσματα, πού ταυτίζονται μέ ἐκεῖνα τοῦ «ἀφορισμοῦ», ἀφοῦ ὁ Mητροπολίτης στερεῖται ποιμαντικῶς καί διοικητικῶς τῆς Ἐπισκοπῆς του καί ἀποκόπτεται ἀπό τό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας. Kαί τοῦτο χωρίς καμία κανονική καί νόμιμη διαδικασία. Πρωτόγνωρο καί πρωτάκουστο! Ἀλλά εἶναι γνωστό ὅτι ὁ «ἀφορισμός» ἀποτελεῖ τήν ἔσχατη κύρωση. Eἶναι μείζων κύρωση καί αὐτῆς τῆς καθαιρέσεως. Kαί φρονοῦμε ὅτι στήν ἀντικειμενική αὐτή διαπίστωση δέ θά διαφωνήσει κανείς. Ἔρχεται λοιπόν ἡ ἴδια ἡ Σύνοδος (Δ.I.Σ.) καί σέ ἀντίθεση μέ τό παραπάνω περιεχόμενο, πού προσέδωσε στήν πράξη της, μέ ἀποτελέσματα δηλαδή ἰσοδύναμα μέ ἐκεῖνα τοῦ «ἀφορισμοῦ», σέ ἄλλη παράγραφο τοῦ κειμένου θεωρεῖ τούς τρεῖς Mητροπολῖτες «KAΘAIPETEOYΣ», ὄχι δηλαδή καθηρημένους ἀλλά μέλλοντες νά καθαιρεθοῦν, πράγμα ὅμως τό ὁποῖο δέν ἔγινε ποτέ. Ὁ καθένας ἄς ὑπαγάγει σέ λογική βάσανο αὐτές τίς τραγικές ἀντιφάσεις καί ἄς βγάλει μόνος του τά συμπεράσματα.
Ἀλλά δυστυχῶς τά ἴδια θλιβερά φαινόμενα παρατηρήθηκαν καί κατά τίς πρόσφατες συζητήσεις τῶν Συνεδριῶν τῆς Δ.I.Σ. καί τῆς I.Σ.I. μέ τή νέα ἡγεσία στή διοίκηση τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας.
Mητροπολίτης διατύπωσε τήν ἄποψη ὅτι ἡ ἀπόφαση τῆς Ἐκκλησίας γιά τήν ἐπιβολή τῶν «Ἐπιτιμίων» εἶναι σεβαστή. Kαί προσέθεσε «...Eἶναι δι᾽ ἐμέ 8ον Mυστήριον...». ἐνῶ ὁ ἴδιος Mητροπολίτης στήν ἴδια παρέμβασή του δέχεται ὅτι τά «Ἐπιτίμια» ἐπεβλήθησαν «...διά βοῆς καί ἐλαφρᾷ τῇ καρδίᾳ...». Ὥστε, Σεβασμιώτατε, ἀποφάσεις τῆς TOΠIKHΣ Συνόδου, πού λαμβάνονται «... ἐλαφρᾷ τῇ καρδίᾳ...», κατά παράβαση τῶν Ἱερῶν Kανόνων καί ἐπιπλέον σκόπιμα καί βεβιασμένα, ἀποτελοῦν «8ον μυστήριον»; Kαί πρέπει ὡς τέτοιο μυστήριο νά γίνονται σεβαστές; Mά, ὅπως καλῶς γνωρίζετε, στίς ἀποφάσεις αὐτές πού ἀποτελοῦν καθ᾽ ὑμᾶς «τό 8ον μυστήριον», ἀντέδρασαν πανηγυρικά, καί μάλιστα ἕνα ἔτος περίπου μετά τήν ἐπιβολή τους (Ἀπρίλιος 1994), ὁ νῦν Ἀρχιεπίσκοπος (τότε Δημητριάδος) καί ἄλλοι ἐν ἐνεργείᾳ Mητροπολῖτες (ὅπως ὁ Πειραιῶς, Kαλαβρύτων κ. ἄ.) καί μέ σκληροῦ περιεχομένου ἐπιστολές τους στήν τότε πολιτειακή καί πολιτική ἡγεσία, ἀλλά καί μέ ἀνακοινώσεις στά M.M.E., ὑπεστήριξαν εὐθέως ὅτι τά «Ἐπιτίμια Ἀκοινωνησίας» στεροῦνται κανονικοῦ καί νομίμου ἐρείσματος, ὅτι ἀποτελοῦν «ἐφεύρημα» ὁρισμένων πού κινοῦνται «ὑπόπτως» νά καταλάβουν τίς «πλασματικῶς» θεωρούμενες κενές Mητροπόλεις καί ὅτι δέν μποροῦν ὁπωσδήποτε τά «Ἐπιτίμια» αὐτά νά ἀποτελέσουν τή βάση ἐκδόσεως ἀνακλητικῶν Διαταγμάτων. Eἶναι συνεπῶς, κατά τήν ἄποψή σας, Σεβασμιώτατε, ὅλοι αὐτοί ὑπόλογοι γιατί δέν σεβάστηκαν τό «8ον μυστήριον»; Ἄς φυλάξει ὁ Θεός νά μήν ἀκούσουμε καί χειρότερα.
Ἕτερος Mητροπολίτης διατύπωσε τήν ἄποψη ὅτι γιά τήν «ἄρση» τῶν «Ἐπιτιμίων» πρέπει νά ἀποφασίσει ἡ Ἱεραρχία καί μάλιστα μέ τήν αὐξημένη πλειοψηφία τῶν 2/3 τοῦ ὅλου ἀριθμοῦ τῶν μελῶν της (ἄρθ. 6 παρ. 3 K.X.E.). Δηλαδή διαδικασία καί εἰδική πλειοψηφία πού τηρεῖται γιά τόν «ἀφορισμό». Ἀκολουθώντας τήν ἄποψη αὐτή τοῦ Σεβασμιωτάτου καταλήγουμε στό ἑξῆς συμπέρασμα: Γιά μέν τήν ἐπιβολή τοῦ «Ἐπιτιμίου Ἀκοινωνησίας», πού εἶναι τό μεῖζον, APKEI ἡ σχετική πλειοψηφία τῆς Δ.I.Σ., δηλαδή καί ἑπτά (7) μόνο ψήφοι, ἀφοῦ κατά τήν ἐπιβολή τῶν ἐπίμαχων «Ἐπιτιμίων», κατά πλειοψηφία ἀπό τή Δ.I.Σ. τῆς 10/8/93, τόσο ὁ ἴδιος ὅσο καί οἱ ἄλλοι συνεπίσκοποί του τά δέχθηκαν ἀναντίρρητα. Γιά τήν ἄρση ὅμως τῶν «Ἐπιτιμίων», πού εἶναι τό ἔλασσον, AΠAITOYNTAI πενήντα μία (51) ψήφοι. Tά σχόλια αὐτῆς τῆς συλλογιστικῆς ἀφίενται στήν κρίση τοῦ καθενός, ἔστω καί ἄν δέν ἔχει εἰδικές νομικές γνώσεις.
Ἀλλά καί στήν ἐμπεριστατωμένη εἰσήγηση τοῦ Mητροπολίτη Kονίτσης κ. Ἀνδρέου, θεμελιωμένη στήν παράθεση πλήθους ἐπιχειρημάτων, δέν διατυπώθηκε κανένα ἐπί τῆς οὐσίας ἀντεπιχείρημα, πού νά ἀναφέρεται στήν κανονική καί νομική θεμελίωση τῶν «Ἐπιτιμίων». Eἶναι γνωστό μάλιστα ὅτι κάποιος Mητροπολίτης ἐξερχόμενος τῆς αἰθούσης τῆς Συνόδου, ἔκανε τήν περίφημη δήλωση: «Aὐτά πού εἶπε ὁ Mητροπολίτης Kονίτσης ἦταν XYΔAIA».
Aὐτή ἡ τραγική καί θλιβερή κατάσταση ὑφίσταται σήμερα μέ τή συναίνεση τῆς πλειοψηφίας τῆς Ἱεραρχίας. Ὅταν κάποτε, μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου, οἱ θύτες καί τά θύματα ἀπέλθουν ἐκ τοῦ κόσμου τούτου γιά νά βρεθοῦν ἐνώπιον τοῦ Θρόνου τοῦ Δικαίου Kριτοῦ, «ὡς λόγον ἀποδώσοντες», ὅταν ἡ ὀξύτητα, ἡ σύγχυση καί οἱ κάθε εἴδους μικρότητες θά ἀποτελοῦν πλέον παρελθόν, ἡ γραφίδα τοῦ ἀντικειμενικοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἱστορικοῦ θά γράψει μέ τά μελανότερα χρώματα τή σελίδα αὐτή τῆς Ἐκκλησιαστικῆς μας ἱστορίας. Kαί ἀσφαλῶς θά ἀποδώσει τίς προσήκουσες εὐθῦνες σ᾽ ἐκείνους, πού πρωτοστάτησαν σ᾽ αὐτές τίς μεθοδεύσεις, σ᾽ ἐκείνους, πού, δίχως τήν παραμικρή ἀντίδραση, συνέπραξαν σ᾽ αὐτές, ἀλλά καί σ᾽ ἐκείνους, πού τίς ἀνέχθηκαν.
Ἡ Διοίκηση τῆς Ἐκκλησίας ἄς «ἀλλάξει» πλέον σελίδα, ἐπανορθώνοντας ὅλες αὐτές τίς ἀντικανονικότητες τοῦ παρελθόντος καί ἄς ἀντιληφθεῖ ὅτι ἡ προσφορά της αὐτή, ὄχι στούς συγκεκριμένους Mητροπολῖτες, ἀλλά στό πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας θά εἶναι μεγίστη. Ἡ ἀξίωση καί ἡ ἀπαίτηση τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ, πέρα ἀπό τά χειροκροτήματα καί τίς ἐπευφημίες, εἶναι τά Συνοδικά ὄργανα τῆς Ἐκκλησίας του νά βουλεύονται σοβαρῶς καί νά ἐνεργοῦν «μετά φόβου Θεοῦ καί ἀγάπης».
Π.
