Ἀπό τό περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», τεῦχος 107, 16 Ἀπριλίου 2003

Στή σκιά τοῦ Σταυροῦ

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου

Στή σκιά τοῦ Σταυροῦ. Σέ χῶρο, πού τόν διαφέντευε ἡ εἰδωλολατρική καί ἡγεμονική ἔπαρση. Σέ στιγμές ἐκρηκτικῆς ἔξαψης τῶν παθῶν μιᾶς ξέφρενης θρησκευτικῆς ἡγεσίας καί ἑνός παθιασμένου ὄχλου. Σέ ἀντιπαράθεση ἑνός δειλοῦ, ἔντρομου αὐτοκρατορικοῦ ἐκπροσώπου μέ τόν ὑπόδικο, σαρκωμένο Λόγο τοῦ Θεοῦ. ᾿Εκεῖ κατατέθηκε ἀπό τόν Πιλάτο (ἔντιμα ἤ ἀνέντιμα, εἰλικρινά ἤ προσχηματικά, ἀδιάφορο) ὁ σημαντικότερος προβληματισμός τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης. ᾿Εκεῖ ἀκούστηκε ἡ ἐναγώνια κραυγή· “τί ἐστιν ἀλήθεια;” (᾿Ιωάν. ιη΄ 38).

Ο Πιλάτος ἦταν ὁ πρόβολος τῆς αὐτοκρατορικῆς δύναμης. ῾Ο ταγμένος φρουρός τοῦ Νόμου. ῾Ο ἔσχατος κριτής καί διαχειριστής τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς. ᾿Αλλά, μέσα του, δέν εἶχε ξεδιαλύνει τί εἶναι ἡ “ἀλήθεια”. Ποιά ἡ πηγή τῆς ἐκπόρευσής της. Ποιά ἡ λειτουργικότητά της στήν ὁλοκλήρωση τῆς ἀνθρώπινης προσωπικότητας καί στήν πλοκή τοῦ ἱστορικοῦ βίου. ῾Η συμβολή του ἦταν ψυχρή ἐκπλήρωση καθήκοντος. Δουλική συμμόρφωση πρός τίς “ἄνωθεν” ἐντολές.

Πιεσμένος ἀπό τόν ἀναβρασμό τῶν ἀρχόντων τοῦ ᾿Ισραήλ καί τίς κραυγές τοῦ ἀνήμερου ὄχλου, πού ζητοῦσαν τήν ἐπικύρωση τῆς σταυρικῆς καταδίκης τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, κάθησε στήν ἐπίσημη καθέδρα του καί ἐπιχείρησε νά ἀνακρίνει τόν ἀναμάρτητο Υἱό τοῦ Θεοῦ. Μέ μοναδικό ὁδηγό τίς γνώσεις καί τήν πολύχρονη ἐμπειρία, πού εἶχε ἀποθηκευμένες μέσα του. Δοκίμασε νά προσπελάσει στό μυστήρο τοῦ θεϊκοῦ Προσώπου. Καί νά ἑρμηνεύσει τήν αἰτία τοῦ καθολικοῦ ξεσηκωμοῦ. ᾿Αλλά δέν τά κατάφερε. ῾Η παρουσία τοῦ Κυρίου μας, ἡ καταύγαση τῆς οὐράνιας γαλήνης Του, ἡ πρωτάκουστη διαλεκτική Του, οἱ ἀποκαλύψεις Του γιά τή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, τόν ἄφησαν ἄναυδο. Μήτε νά τόν καταδικάσει τολμοῦσε, γιατί μιά τέτοια ἀπόφαση ἠχοῦσε μέσα του σάν προσωπικό του ἔγκλημα, μήτε νά διακηρύξει ἀνοιχτά τήν ἀθωότητά του ξεθάρρευε, γιατί ἔτρεμε τίς συνέπειες μιᾶς λαϊκῆς ἐπανάστασης. Στάθηκε, προβληματισμένος καί ἀναποφάσιστος. Στήν κλειστή πόρτα τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ, πού δέ μποροῦσε νά τήν ἀνοίξει. Καί στήν καθέδρα τῆς πλασματικῆς ἀνθρώπινης ὑπεροχῆς, πού τήν ἔνοιωθε ψεύτικη.

Σέ μιά στιγμή, τόλμησε νά ρωτήσει· “Τί ἐστιν ἀλήθεια;”. Τό ἐρώτημά του, πηγαία ἀναζήτηση ἤ ἀποτύπωμα τῆς συγκυριακῆς ἀμηχανίας, πιστοποιεῖ, πώς ἡ “ἀλήθεια” δέν ἦταν ἀπόκτημα καί ἐμπειρία τῆς ψυχῆς του. Μέ βηματισμό ἀναπόδεικτο ἀπό τίς ἱστορικές πηγές, εἶχε ἀνεβεῖ τά σκαλοπάτια τῆς προβολῆς καί τῆς ἐξουσίας. ᾿Εκπροσωποῦσε τό imperium. ῎Εδινε ἐντολές. Ρύθμιζε τούς μηχανισμούς λειτουργίας τοῦ Κράτους. ᾿Αλλά ἡ “ἀλήθεια” ἦταν ἔξω ἀπό τά ὅρια τῶν ἐμπειριῶν του.

Αὐτόματα, ὁ ἐρευνητικός λογισμός μου ξεφυλλίζει τήν πραγματικότητα, πού τή ζοῦμε. Τά γεγονότα, πού πληγώνουν καθημερινά τίς ψυχές μας. ῞Ολα, γύρω μας, δείχνουν ὀργανωμένα. ῾Η πιό μικρή λεπτομέρεια τῆς ζωῆς προβάλλεται ἐνταγμένη στό καθολικό σύστημα. Σ᾿ αὐτό, πού κάποιοι ὀνομάζουν ὀρθολογική διάρθρωση τῶν ἀνθρώπινων κοινωνιῶν. ᾿Εξυπηρέτηση τοῦ ἀτόμου καί ἐξασφάλιση τῆς εὐμάρειάς του. Πόσο, ὅμως, οἱ οἰκοδόμοι τοῦ συστήματος καί ὁ καθένας μας χωριστά, ἄμεσα, ὑπαρξιακά καί ἐναγώνια, ἀναζητοῦμε τήν “ἀλήθεια”; Πόσο τυπώνεται μέσα μας ὁ λόγος τοῦ Κυρίου μας, πού ἔδωσε στό Ρωμαῖο ἡγεμόνα τό ἔναυσμα νά ὑποβάλει τήν ὑπαρξιακή ἀπορία του; ῾Ο Κύριος, σταθερά, ἀποκαλυπτικά, πληροφόρησε τόν ἔντρομο Πιλάτο· “ἐγώ εἰς τοῦτο γεγέννημαι καί εἰς τοῦτο ἐλήλυθα, ἵνα μαρτυρήσω τῇ ἀληθείᾳ. πᾶς ὁ ὤν ἐκ τῆς ἀληθείας ἀκούει μου τῆς φωνῆς” (᾿Ιωάν. ιη΄ 37). ῎Αν αὐτός ὁ λόγος δέν ἠχήσει γόνιμα στήν ψυχή μας, ἡ πρόσβαση στήν ἀλήθεια θά μείνει ὁλότελα κλειστή.