Ὁ κλειστός ὁρίζοντας

 

Δεκαετίες ὁλόκληρες διατηρῶ ἀνοιχτό τό κανάλι τῆς ἐπικοινωνίας καί τοῦ διαλόγου μέ τούς ἀδελφούς μου, πού ἔχουν προκρίνει, ὡς σημαία ζωῆς καί ὡς πρακτική καταξίωσης, τήν ἀθεΐα. ῾Η ἔνταξή τους στήν πολεμική πτέρυγα δέ στάθηκε ἀφορμή νά τούς διαγράψω ἀπό τήν καρδιά μου. Μιλάω μαζί τους “ἐπί ἴσοις ὅροις”. Στό ὄνομα τοῦ κοινοῦ Πατέρα. Τοῦ ἀγαπημένου ἤ τοῦ λησμονημένου ὑπερούσιου Θεοῦ. Καί στό φῶς τῆς αἰώνιας ἀλήθειας. Πού δέν ἀνακαλύπτεται μέ τήν ἔρευνα καί μέ τό ἐπιστημονικό πείραμα. ᾿Αλλά ἀποκαλύπτεται, μέ θεϊκή νεύση, στό βάθος τῆς συνείδησης. Καί χειραγωγεῖ διακριτικά τήν ὕπαρξη στά ἀπροσπέλαστα μυστήρια τοῦ “ὑπέρ αἴσθηση” καί “ὑπέρ κατάληψη” κόσμου.

Ακούω τούς ἄθεους συνομιλητές μου μέ προσοχή καί ἀγάπη. Διδαγμένος ἀπό τήν Πατερική μας Παράδοση, στέκομαι μέ βαθύ σεβασμό μπροστά στήν ἄρρητη ἀξία τῶν προσώπων τους. Στή θεϊκή εἰκόνα, πού κρύβουν μέσα τους καί πού τή λιτανεύουν στούς δρόμους τῆς ἱστορίας. Καί στή μυστική τροχιά, πού ἔχει χαράξει γι᾿ αὐτούς ὁ Δημιουργός. Προσμετρῶ τήν ὑπαρξιακή ἀγωνία τους, πού γεννάει τούς ἔντονους προβληματισμούς τους. Καί ἐγγίζω μέ δέος τά ποικίλα ἐρωτηματικά τους. ῎Ασχετα ἄν πίνουν ἀπό τά καθαρά νερά τῆς Εὐαγγελικῆς ᾿Αποκάλυψης ἤ δανείζονται, καταδιψασμένοι, σταγόνες ἀπό τίς σύγχρονες ὕποπτες πηγές τοῦ ἀνθρωπιστικοῦ λόγου.

Οἱ στρατευμένοι μοχλοί τῆς μοντέρνας ἀθεΐας μοῦ στήνουν, ἀπό τήν εἰσαγωγική φάση τοῦ διαλόγου μας, τό τεῖχος τῆς ἄρνησης. ᾿Απορρίπτουν, ἐπαναστατικά καί ἀποφασιστικά, τό ὄχημα τῆς πίστης, πού ὁδηγεῖ στήν ὑπερβατική πραγματικότητα καί στό ἄπειρο κάλος τοῦ ὑπερτέλειου Δημιουργοῦ. Καί κρατοῦν, μόνη διάβαση, γιά τόν ἀπέραντο, τόν μυστικό καί ἀπρόσιτο κόσμο τῆς “ἀγνωσίας” μας καί γιά τό νοηματισμό τῆς ἀτίμητης ὕπαρξής μας, τή λειτουργία τοῦ ὀρθοῦ λόγου. Τή θαυμαστή, ἀλλά περιορισμένη ἱκανότητα τοῦ ἀνθρώπινου μυαλοῦ μας νά ἐρευνάει, νά πειραματίζεται, νά συνάγει συμπεράσματα, νά ἀποκρυπτογραφεῖ τό σύστημα λειτουργίας τῆς ἀπέραντης κτίσης τοῦ Θεοῦ.

Παγιδευμένοι οἱ ἄθεοι στά στεγανά τους. Στήν ἀπολυτοποίηση τοῦ “ὀρθοῦ λόγου”. Καί στήν ἀπόρριψη τῆς πραγματικότητας, πού ξεπερνάει τό βεληνεκές τῆς λογικῆς μας ἱκανότητας. ᾿Ερευνοῦν, μέ ἐπιμέλεια καί μέ ἐπιδεξιότητα, τήν ὑλική κτίση. ᾿Αλλά στέκουν ἀρνητικοί, ἄφωνοι καί ἀμήχανοι, μπροστά στό μυστήριο τοῦ Κτίστη. Τό γήπεδο τῆς ἐξερεύνησής τους εὐρύ, ἀλλά μέ τεχνητή ὁριοθέτηση. ῾Ο ὁρίζοντας κλειστός, ἐξ αἰτίας τοῦ δικοῦ τους, θεληματικοῦ αὐτοπεριορισμοῦ. Τά ἐρωτήματα, ὀξύτατα, τούς κυκλώνουν. ᾿Αλλά παραμένουν ἀναπάντητα, μέ δική τους ὑπευθυνότητα. Δέν εἶναι σέ θέση ἤ δέ θέλουν νά ἀποδεχτοῦν, ὅτι στίς ἐσχατιές, πού τερματίζει τό ὄχημα τοῦ ἀνθρώπινου λόγου, περιμένει τό ἅρμα τῆς πίστης, ἱκανό νά προωθήσει τήν ὕπαρξη ἴσαμε τό θρόνο τοῦ Δημιουργοῦ.

Μεταφέρω τή φράση ἑνός σοφοῦ καί ἁγίου, τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, πού εἶναι ἐμπειρία ζωῆς καί στάλαγμα βαθειᾶς μελέτης. Τή βρίσκω ὡς τή σοφότερη ἀπάντηση ἀγάπης στόν προβληματισμό τῶν ἄθεων ἀδελφῶν μας· “Πίστις ἡγείσθω τῶν περί Θεοῦ λόγων· πίστις καί μή ἀπόδειξις. Πίστις ἡ ὑπέρ τάς λογικάς μεθόδους τήν ψυχήν εἰς συγκατάθεσιν ἕλκουσα· Πίστις, οὐχ ἡ γεωμετρικαῖς ἀνάγκαις, ἀλλ᾿ ἡ ταῖς τοῦ Πνεύματος ἐνεργείαις ἐγγινομένη” (῾Ερμην. εἰς τόν ριε΄ Ψαλμ). ῾Η πίστη νά προπορεύεται τοῦ λόγου στήν ἀναζήτηση τοῦ Θεοῦ. ῾Η πίστη καί ὄχι ἡ ἀπόδειξη. ῾Η πίστη, πού ἑλκύει τήν ψυχή στή συγκατάθεση, περισσότερο ἀπό τίς λογικές μεθόδους. ῾Η πίστη, πού δέ δημιουργεῖται στήν ψυχή ἐξ αἰτίας τῆς γεωμετρικῆς ἀναγκαιότητας, ἀλλά μέ τήν ἐνέργεια τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος.        

Ο ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΡΙΔΟΣ
ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ