Σχέδιον ἀναδιοργανώσεως

τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος (6)

Δημοσιεύουμε, τήν ἕκτη συνέχεια τοῦ “Σχεδίου ἀναδιοργανώσεως τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος”, πού εἶχε ἐκπονήσει καί εἶχε παρουσιάσει στήν ῾Ιερά Σύνοδο, πρός ἐπεξεργασία καί πρός ἔγκριση ὁ μακαριστός ᾿Αρχιεπίσκοπος ῾Ιερώνυμος ἀμέσως μετά τήν ἀνάληψη τῶν ὑπεύθυνων ἁρμοδιοτήτων του, πρίν ἀπό πενηνταδύο χρόνια. ῾Ενημερώνουμε τόν ἀναγνώστη μας, ὅτι κατά τή μελέτη τοῦ σχεδίου, θά συναντήσει καί σκέψεις καί προτάσεις, πού ἀναφέρονται σέ προβληματισμούς τῆς ἐποχῆς ἐκείνης. Δεν ἀπαλείφουμε, ὅμως, τά τμήματα αὐτά τοῦ σχεδίου, γιά δυό λόγους. Πρῶτον, γιά νά δώσουμε, ἀκέραιο τό σχεδιασμό τοῦ μακαριστοῦ ᾿Αρχιεπισκόπου, πρός ἀποδειξη, ὅτι δέν ἄφησε ἀκάλυπτη καμμιά πτυχή τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ βίου. Καί δεύτερον, γιά νά ὑπομνηματίσουμε, γιά πολλοστή φορά, ὅτι, ἀπό τότε ὡς σήμερα, δέν ὑποβλήθηκε στή Σύνοδο καινούργια πρόταση διοικητικῆς ὀργάνωσης τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος καί ἀναπροσαρμογῆς τοῦ ποιμαντικοῦ Της ἔργου.

Στήν ἕκτη συνέχεια θά διαβάσετε ἐνδιαφέρουσες ἀπόψεις γιά τήν ἐκκλησιαστική δικαιοσύνη πού προγραμμάτιζε νά βάλει σέ ἐφαρμογή. Ἐπίσης προτείνει λύσεις γιά τίς σχέσεις μέ τούς ὁμοδόξους καί ἑτεροδόξους χριστιανούς.

ΣΤ΄
Λύσεις διά τήν ᾿Εκκλησιαστικήν Δικαιοσύνην

1. Καθορισμός τῶν σκοπῶν τῆς ᾿Εκκλησιαστικῆς Δικαιοσύνης

῾Ο σκοπός τῆς ᾿Εκκλησιαστικῆς Δικαιοσύνης δέν εἶναι δυνατόν νά εἶναι ἄλλος, εἰμή ἐπανορθωτικός. ῾Η ᾿Εκκλησιαστική Δικαιοσύνη ὡς ἀπορρέουσα ἐκ τῆς ἐξουσίας, τήν ὁποίαν ἔδωκεν ὁ Κύριος πρός τούς ᾿Αποστόλους καί τήν ᾿Εκκλησίαν, καί ὅταν ἀκόμη ἐμφανίζεται αὐστηρά καί ἄκαμπτος, ἐν τούτοις προέρχεται ἐξ ἀγάπης. Διότι ἡ ἀγάπη οὐδέποτε ἀπολείπει τόν Θεόν καί ἑπομένως καί τήν ᾿Εκκλησίαν Του. ᾿Εντεῦθεν, προτείνομεν, ἵνα καθορισθῇ ὅτι ὁ σκοπός τῶν ἐπιβαλλομένων ὑπό τῆς ᾿Εκκλησιαστικῆς Δικαιοσύνης ποινῶν εἶναι καθαρῶς ἐπανορθωτικός, καί ὅτι κατά τήν ἐπιβολήν αὐτῶν δέν πρέπει νά λησμονῆται παραλλήλως πρός τήν ἀγάπην ἔναντι τοῦ πταίσαντος καί ἡ ἀγάπη ἔναντι τοῦ πληρώματος, τό ὁποῖον κατ᾿ οὐδένα τρόπον ἐπιτρέπεται νά σκανδαλίζεται.

 2. Ἡ ἀναδιοργάνωσις τῶν ᾿Εκκλησιαστικῶν Δικαστικῶν ᾿Οργάνων

Πρός εὐρυθμοτέραν λειτουργίαν τῆς ᾿Εκλησιαστικῆς Δικαιοσύνης καί ἀπόκτησιν δικαστικῆς συνειδήσεως ὑπό τῶν δικαζόντων, προτείνομεν νά καθιερωθῇ ὁ θεσμός τῶν μονίμων δικαστῶν, ὡς ἐπίσης καί ὁ θεσμός τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ εἰσαγγελέως, ἁπάντων τούτων ὄντων κληρικῶν.

Οἱ μόνιμοι οὗτοι ἐκκλησιαστικοί δικασταί προτείνομεν, νά ἀποφαίνωνται γνώμην ἄνευ ψήφου. Νά ὀνομάζωνται δέ ἔκδικοι, ὁ δέ παρά τοῖς ἐκκλησιαστικοῖς δικαστηρίοις κληρικός εἰσαγγελεύς νά ὀνομάζεται πρωτέκδικος καί ὁ παρά τῷ Πρωτοβαθμίῳ Συνοδικῷ Δικαστηρίῳ ἐκκλησιαστικός εἰσαγγελεύς, γενικός πρωτέκδικος.

Δύο ἔκδικοι νά παρακάθηνται παρά τῶ ἐπισκοπικῷ δικαστηρίῳ, ὁμοίως δύο παρά τῷ πρωτοβαθμίῳ συνοδικῷ διά τούς ἱερεῖς, διακόνους καί μοναχούς δικαστηρίῳ καί τέσσαρες παρά τῷ δευτεροβαθμίῳ συνοδικῷ διά τούς αὐτούς δικαστηρίῳ.

῞Ινα ἐπιτευχθῇ, ἐπίσης, ποιά τις μονιμότης προσώπων παρά τοῖς συνοδικοῖς διά τούς ᾿Αρχιερεῖς δικαστηρίοις, τό πρωτοβάθμιον συνοδικόν διά τούς ᾿Αρχιερεῖς δικαστήριον προτείνεται νά ἀποτελῆται ἐκ τῶν δεκατριῶν ἀρχαιοτέρων ἐν ἐνεργείᾳ ἀρχιερέων, εἰς τούς ὁποίους νά προστίθενται τέσσαρες ἔκδικοι, ὡς ἐπίσης καί ὁ πρωτέκδικος. Τό δέ δευτεροβάθμιον διά τούς ᾿Αρχιερεῖς συνοδικόν δικαστήριον νά σύγκειται ἐκ δεκαπέντε ἀρχιερέων, εἰς τούς ὁποίους νά καταλέγωνται οἱ μετά τούς δεκατρεῖς τοῦ πρωτοβαθμίου ἀρχαιότεροι ἐκ τῶν ἀρχιερέων μέχρι συμπληρώσεως τοῦ ἀριθμοῦ δεκαπέντε. Εἰς τό δευτεροβάθμιον συνοδικόν διά τούς ᾿Αρχιερεῖς δικαστήριον νά παρακάθηνται πέντε ἔκδικοι, ὡς ἐπίσης καί ὁ γενικός πρωτέκδικος, ὁ ὁποῖος δύναται νά εἶναι καί ᾿Αρχιερεύς.

Οἱ ἔκδικοι καί πρωτέκδικοι ἔχουν εἰδικήν δοσιδικίαν, ὑπαγόμενοι πειθαρχικῶς ἀπ᾿ εὐθείας ὑπό τόν γενικόν πρωτέκδικον καί δικαζόμενοι δι᾿ οἱοδήποτε αὐτῶν παράπτωμα μόνον ὑπό τῶν συνοδικῶν δι᾿ ᾿Αρχιερεῖς δικαστηρίων, ὁ δέ Γενικός πρωτέκδικος ὑπό τοῦ διά τούς Συνοδικούς Συνέδρους ᾿Ανωτάτου Συνοδικοῦ Δικαστηρίου, τό ὁποῖον ἀποτελεῖ ἡ ῾Ιερά Σύνοδος τῆς ῾Ιεραρχίας, μή συμμετεχόντων μόνον τῶν κατηγορουμένων.

3. Προσαρμογή τῆς ᾿Εκκλησιαστικῆς Δικαιοσύνης

῞Ινα προσλάβῃ ἡ ᾿Εκκλησιαστική ἡμῶν Δικονομία χριστιανικώτερον χαρακτῆρα, προτείνομεν νά ὑποστῇ ὡρισμένας μεταβολάς. Οὕτω, π.χ. ἡ ἀπόδειξις τῆς ἐνοχῆς τοῦ κατηγορουμένου νά βαρύνῃ τόν μηνυτήν καί ὁ κατηγορούμενος μέχρις ἀποδείξεως τῆς ἐνοχῆς του νά θεωρῆται ἀθῶος καί νά συμπεριφέρεται τό δικαστήριον πρός αὐτόν ὡς πρός ἀθῶον. ῾Ομοίως, οἱ μάρτυρες νά ἐμφανίζωνται καί πρό τοῦ δικαστηρίου καί οὐχί μόνον πρό τοῦ ἀνακριτοῦ, αἱ δέ συνεδριάσεις τῶν ἐκκλησιαστικῶν δικαστηρίων νά γίνωνται δημοσίᾳ ἵνα ἐμπεδωθῇ παρά τῶ λαῷ ἡ πεποίθησις περί τῆς ἀκριβοδικαίας κρίσεως τῶν ἐκκλησιαστικῶν δικαστηρίων πάντων τῶν βαθμῶν. Συνεδρίαι κεκλεισμένων τῶν θυρῶν δύνανται νά γίνωνται εἰς εἰδικάς περιπτώσεις, περί τῶν ὁποίων θά ἀποφασίζῃ τό οἰκεῖον Δικαστήριον.

῾Ομοίως πρός προάσπισιν τοῦ σχήματος καί τοῦ κύρους τῶν καταδικαζομένων καί τῶν ὑποδίκων κληρικῶν, νά λειτουργήσῃ τό ᾿Εκκλησιαστικόν Σωφρονιστήριον, ὁριζομένου τοῦ τόπου καί ἐκπαιδευομένου ἐντός ἔτους τοῦ σχετικοῦ προσωπικοῦ, τό ὁποῖον θά πρέπῃ νά εἶναι τοιούτου ἤθους καί νά ἔχῃ οὕτω μορφωθῆ, ὥστε νά  μή παρασυρθῇ ὑπό τῶν σωφρονιζομένων, ἀλλά τοὐναντίον νά ἐπιδράσῃ ἐπ᾿ αὐτῶν εὐεργετικῶς, χωρίς ὅμως καί νά ἐξευτελίζῃ αὐτούς, ἡ νά δεικνύῃ πρός αὐτούς περιφρόνησιν.

Πόροι διά τήν λειτουργίαν τοῦ Σωφρονιστηρίου δύνανται νά εἶναι τό σιτηρέσιον ἤ τό ἐπίδομα, τό ὁποῖον λαμβάνουν ἐκ τῶν Μονῶν των οἱ καταδικαζόμενοι καί οἱ ὑπόδικοι, ἐπιχορήγησίς τις ἐκ τοῦ ΟΔΕΠ καί ἀνά ἑκατόν δραχμαί ἐτησίως ἐξ ἑκάστης Μητροπόλεως δι᾿ ἑκάστην χιλιάδα πνευματικῶν τέκνων αὐτῆς. ᾿Εν τῷ Σωφρονιστηρίῳ θά ἐκτίωνται αἱ πάσης φύσεως ποιναί, ἔτι καί αἱ ὑπό αὐτῶν τῶν πολιτικῶν δικαστηρίων ἐπιβαλλόμεναι.

Διά τά ὑπό τῶν ᾿Εκκλησιαστικῶν Δικαστηρίων δικαζόμενα παραπτώματα προτείνομεν, νά μή ἰσχύῃ ἡ παραγραφή.

Εἰς τά ᾿Εκκλησιαστικά Δικαστήρια ἁπάντων τῶν βαθμῶν προτείνομεν, ἵνα ὁ κατηγορούμενος δικαιοῦται νά ἔχῃ συνήγορον κατά προτίμησιν κληρικόν, ἐφ᾿ ὅσον δέ δέν ἔχῃ ὁρίσει οὗτος, νά δύναται τό Δικαστήριον νά ὁρίσῃ αὐτεπαγγέλτως.

Θά ἐξυψώσῃ ταχέως τό κῦρος τῆς ἐκκλησιαστικῆς δικαιοσύνης καί θά προαγάγῃ τόν σεβασμόν τόσον ἔναντι τῆς προσωπικότητος τοῦ κατηγορουμένου, ὅσον καί ἔναντι τοῦ συνόλου πληρώματος, ἡ ταχεῖα ἐκδίκασις τῶν ὑποθέσεων. Τοιουτοτρόπως, οὔτε ὁ κατηγορούμενος θά μένῃ ἐπί πολύ ὑπό τήν κατηγορίαν, ἀλλ᾿ οὔτε καί τό πλήρωμα θά μένῃ τετραυματισμένον καί ἐν ἀμφιβόλῳ ἔχον τήν ὑπόνοιαν, ὅτι διά τῆς παρατάσεως τῆς ἐκκρεμότητος ἐπιχειρεῖται, ὅπως λησμονηθῇ ἡ κατηγορία καί ταφῇ ἐν τέλει ἡ ὑπόθεσις.

Ζ΄ 
Λύσεις διά τάς μετά τῶν ῾Ομοδόξων ᾿Εκκλησιῶν σχέσεις

1. Ἐπέκτασις καί συστηματοποίησις τῶν ἀμοιβαίων ἐπαφῶν. Προετοιμασία καί ἀξιοποίησις

Τό ἤδη ἀρξάμενον ἐνδιαφέρον ἐπικοινωνίας μεταξύ τῶν ᾿Ορθοδόξων ᾿Εκκλησιῶν προτείνομεν, νά καλλιεργηθῇ ἔτι μᾶλλον. ῾Η ὅλη προσπάθεια καί παρ᾿ ἡμῖν νά συστηματοποιηθῇ, ἱδρυομένης ἰδιαιτέρας παρά τῇ ῾Ιερᾷ Συνόδῳ ὑπηρεσίας, ὡς θά ἐκτεθῇ κατωτέρῳ. ᾿Εκτός δέ τῶν προσωπικῶν ἐπαφῶν, αἱ ὁποῖαι προτείνομεν νά γίνουν συχνότεραι καί συστηματικώτεραι, νά καταβληθῇ προσπάθεια, ἵνα διά βιβλίων, ἄρθρων, φυλλαδίων, διαλέξεων, φωτογραφιῶν, κινηματογραφικῶν ταινιῶν, φωνογραφικῶν δίσκων και ταινιῶν μαγνητοφώνου, καταστῇ γνωστή ἡ μία ᾿Εκκλησία πρός τήν ἄλλην. ᾿Επί πλέον, προτείνομεν νά προσκαλῶνται περιοδικῶς καί οἱ διευθυνταί τῶν ἐκκλησιαστικῶν φύλλων, ὡς ἐπίσης νά ὑποβοηθῶνται και οἱ ἡμέτεροι, ἵνα ἐπισκέπτωνται τάς ὁμοδόξους χώρας καί ᾿Εκκλησίας συχνότερον. ᾿Εκτός τῶν ἄλλων, προτείνομεν ἐπίσης νά ἐπιδιωχθῇ ἡ ὀργάνωσις ἐτησίως προσκυνημάτων καί ἐπισκέψεων, ὡς ἐπίσης καί ἡ εὐρυτέρα ἀνταλλαγή σπουδαστῶν. Νά πυκνωθοῦν δέ αἱ ἐπαφαί μεταξύ τῶν θεολόγων καθηγητῶν καί νά ἐγκαινιασθοῦν ἐπαφαί καί μεταξύ ἱερέων και διακόνων, ὄχι δέ μόνον ᾿Αρχιερέων, ἀλλά καί τῶν ῾Ιεροκηρύκων, τῶν ἐξομολόγων, τῶν κατηχητῶν κλπ. Καλόν ἐπίσης θά ἦτο νά ὠργανοῦντο ἀπό καιροῦ εἰς καιρόν συναντήσεις τῶν διευθυντῶν τοῦ θρησκευτικοῦ τύπου κ.τ.ὅ.

Διά νά ἀποδίδουν πλήρως τούς καρπούς των αἱ ὡς  ἄνω ἐπαφαί, προτείνομεν, προηγουμένως μέν νά προετοιμάζωνται αὗται, μετά ταῦτα δέ νά ἀξιοποιῶνται οἱ καρποί των ὅσον τό δυνατόν περισσότερον. Κατά δέ τάς ἐπισκέψεις καί ἐπαφάς ταύτας, ἐκ τῆς ἡμετέρας τοὐλάχιστον πλευρᾶς, νά μή περιοριζώμεθα κυρίως εἰς γεύματα καί ἐκδρομάς, ἀλλά νά προσπαθῶμεν νά καταστήσωμεν γνωστόν εἰς τούς προσκεκλημένους μας ὅ,τιδήποτε καλόν ὑπάρχει ἐν τῇ χώρᾳ μας ἀπό τε θρησκευτικῆς καί ἄλλης ἀπόψεως, ὥστε νά μᾶς γνωρίζουν ὅσον τό δυνατόν πληρέστερον.

2. Ἀπό κοινοῦ μελέτη καί ἔρευνα ἐν γενικωτέραις Συνόδοις τῶν κοινῶν προβλημάτων

᾿Εκτός τῶν ἀνωτέρω, προτείνομεν νά ὀργανοῦνται ἀπό καιροῦ εἰς καιρόν σύνοδοι τῶν ἐπί μέρους ὁμάδων ᾿Εκκλησιῶν, ὅπως ἐπί παραδείγματι, τῶν ἑλληνικῶν Πατριαρχείων καί ᾿Εκκλησιῶν, τῶν ᾿Ορθοδόξων ᾿Εκκλησιῶν τοῦ Βαλκανικοῦ χώρου κλπ.  ὥστε καί ἀφορμή συχνοτέρας ἐπαφῆς νά δίδεται, ἀλλά καί ἡ ἀπό κοινοῦ μελέτη τῶν ἀπασχολούντων τάς ᾿Εκκλησίας προβλημάτων νά ἐπιτυγχάνεται.

3. Διαρρύθμισις τοῦ προβλήματος τῆς ᾿Ορθοδόξου ἐξωτερικῆς ἱεραποστολῆς

Μετά χαρᾶς καί συγκινήσεως πρέπει νά χαιρετισθῇ ἡ ἔναρξις ἐκδηλώσεως ἐνδιαφέροντος ἐκ μέρους τῶν ᾿Ορθοδόξων ῾Εκκλησιῶν διά τήν ἐξωτερικήν ἱεραποστολήν. Εἶναι ὅμως ἀνάγκη, καθ᾿ ἅ καί ἀνωτέρω ἐσημειώθησαν, νά διαμορφωθῇ ὄχι μόνον ἑλληνική ᾿Ορθόδοξος, ἀλλά καί πανορθόδοξος συνείδησις ἱεραποστολῆς, ἤτοι νά μή θεωρηθῇ τό πεδίον τοῦτο τῆς δράσεως ὡς πεδίον ἀνταγωνισμοῦ, ἀλλά στενῆς μεταξύ τῶν Ὁμοδόξων ᾿Εκκλησιῶν συνεργασίας. Οὕτως, ἡ ᾿Ορθοδοξία πανταχοῦ ἐνώπιον τῶν ξένων θά ἐμφανίζεται ἡνωμένη. ᾿Εντεῦθεν, προτείνομεν, ἵνα καταρτισθῇ ἀπό κοινοῦ μετά τῶν ἄλλων ὁμοδόξων ᾿Εκκλησιῶν πρόγραμμα καί δή ἐν συνεργασίᾳ μετά τῶν ᾿Εκκλησιῶν Κωνσταντινουπόλεως καί ῾Αλεξανδρείας. Καί εἶναι μέν βεβαίως τό θέμα τῆς ῾Ιεραποστολῆς ἕν τῶν ἐν τῇ μελλούσῃ νά συνέλθῃ Προσυνόδῳ συζητηθησομένων, προτείνομεν ὅμως, ἵνα ἐν τῷ μεταξύ τοῦτο προπαρασκευασθῇ ὅσον τό δυνατόν καί μή ἀφεθῇ νά παρέλθῃ ὁ μέχρι τότε χρόνος ἄνευ συνεννοήσεως περί τοῦ θέματος τούτου μετά τῶν λοιπῶν ᾿Ορθοδόξων ῾Εκκλησιῶν.

Μεγάλως εἰς ταῦτα θά βοηθήσῃ καί τό ὑπό ἵδρυσιν ῞Ιδρυμα ᾿Αφρικανικῶν Σπουδῶν.

4. Ἀνταλλαγή καθηγητῶν καί σπουδαστῶν τῶν Θεολογικῶν καί ῾Ιερατικῶν Σχολῶν

Προκειμένου περί τῶν καθηγητῶν καί σπουδαστῶν, προτείνομεν, ἵνα ἐπιδιωχθῇ ἰδίως ἡ μετά τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χάλκης στενωτέρα ἐπαφή, νά ἐπιδιωχθῇ ὁμοίως, ἡ ἐν Βηρυττῷ λειτουργία Θεολογικῆς Σχολῆς, ὡς παραρτήματος τοῦ ᾿Αθήνησι Πανεπιστημίου καί ἡ ὑπό τοῦ Πατριαρχείου ῾Ιεροσολύμων ἀναβίωσις τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Σταυροῦ, ὡς κέντρου κυρίως βιβλικῶν μελετῶν καί ὡς Θεολογικῆς Σχολῆς, προοριζομένης νά χρησιμεύσῃ διά τήν ἐκπαίδευσιν τοῦ κλήρου τῆς Παλαιστίνης.

Συνεργασία μετά τῶν λοιπῶν ἐν τῇ Χώρᾳ ἀνεξαρτήτων ἐκκλησιαστικῶν τμημάτων, ἤτοι τῆς Κρήτης καί τῆς Δωδεκανήσου

Τά τμήματα ταῦτα, ἀποτελοῦντα μέρος τῆς ῾Ελληνικῆς ᾿Επικρατείας, δέν θά πρέπῃ νά ἀγνοοῦνται ἐπισήμως. ᾿Εκτός δέ τῆς ἐπισήμου μετ᾿ αὐτῶν ἐπαφῆς, προτείνομεν, ἵνα ἀπό καιροῦ εἰς καιρόν καλῶνται ἐκπρόσωποί των πρός ἀνεπίσημον καί ἀδελφικήν ἀπό κοινοῦ ἀντιμετώπισιν ὡρισμένων προβλημάτων, ζητῆται ἡ παρουσία αὐτῶν ἐν συνεδρίαις τιναῖς τῆς ῾Ιεραρχίας, ἡ συνεργασία μετ᾿ αὐτῶν διά τήν τυχόν ἐφαρμογήν τοῦ παρόντος προγράμματος ἤ μέρους αὐτοῦ εἰς τάς περιφερείας των κ.ο.κ.

Η΄ 
Λύσεις διά τάς μετά τῶν ῾Ετεροδόξων σχέσεις

1. Κατεύθυνσις σύμφωνος πρός τούς ῾Ι. Κανόνας καί τήν ῾Ι. Παράδοσιν τῆς ᾿Εκκλησίας μας

Αἱ μετά τῶν ἑτεροδόξων ᾿Εκκλησιῶν σχέσεις δέν περιορίζονται πλέον μόνον εἰς τάς μετά τοῦ Π.Σ.Ε., ἀλλ᾿ ἐπεξετάθησαν καί πρός ἄλλας ἑτεροδόξους ᾿Εκκλησἰας, τάς τε κατ᾿ ᾿Ανατολάς καί ἐν τῇ Δύσει εὑρισκομένας.

Προτείνομεν, ἵνα τό χαρακτηρίζον τάς σχέσεις μας ταύτας εἶναι ἡ χριστιανική ἀφ᾿ ἑνός ἀγάπη καί ὁ ἀμοιβαῖος ἀφ᾿ ἑτέρου σεβασμός. Οὕτω θά καλλιεργῆται μέν ἡ φιλία, ἀλλά θά διατηρῆται καί ἡ ἀξιοπρέπεια καί ἡ σταθερά ἐμμονή εἰς τήν ὀρθόδοξον πίστιν καί διδασκαλίαν.

Τό σημεῖον, εἰς τό ὁποῖον προτείνομεν, ἵνα εἴμεθα ἀνένδοτοι καί τό ὁποῖον πρέπει νά τίθεται ὡς ἀπαραίτητος προϋπόθεσις πάσης στενωτέρας ἐπαφῆς, πρέπει νά εἶναι ἡ κατάπαυσις τοῦ ἐκ μέρους αὐτῶν τυχόν ἐνεργουμένου προσηλυτισμοῦ. Τοιοῦτόν τι προτείνεται νά ἀποκρούεται διαρρήδην καί νά τίθεται ὡς ἀπαραίτητος ὅρος διά τήν καλλιέργειαν μετ᾿ αὐτῶν φιλικῶν σχέσεων. Τοῦτο πρέπει νά ἀποτελῇ καί τόν ὅρον διά τήν συνέχισιν τῆς ἐγκαρδίου καί πλήρους συμμετοχῆς μας εἰς τό Π.Σ.Ε., καθότι ὁ προσηλυτισμός ἐκ μέρους οἱωνδήποτε εἰς τό Π.Σ.Ε. μετεχουσῶν ἐκκλησιαστικῶν ὁμάδων καί σχέσεις φιλικαί μετ᾿ αὐτῶν εἶναι ἀδύνατον νά συνυπάρχουν. ῎Αν σταματήσῃ πράγματι ὁ προσηλυτισμός, τότε θά συμβῇ ὅ,τι πρό ἑκατονταετίας καί πλέον συνέβη μέ τούς ᾿Αγγλικανούς. Οὗτοι ἀπεφάσισαν τότε ἐπισήμως καί διέκοψαν ὁριστικῶς πᾶσαν προσπάθειαν αὐτῶν πρός προσηλυτισμόν μελῶν τῆς ᾿Ορθοδόξου ᾿Εκκλησίας, ἔκτοτε δέ χρονολογοῦνται αἱ στεναί μετά τῆς ᾿Αγγλικανικῆς ᾿Εκκλησίας σχέσεις τῆς ἡμετέρας.

2. Ἡ ἀντιμετώπισις τῆς διεκκλησιαστικῆς βοηθείας

῾Η παρεχομένη εἰς τήν ᾿Εκκλησίαν μας διεκκλησιαστική βοήθεια προτείνομεν, νά ἐξακολουθήσῃ νά γίνεται εὐχαρίστως καί εὐγνωμόνως δεκτή. Μέ τήν διαφοράν, ὅτι προτείνομεν νά συνοδευθῇ μέ κατάλληλλον ἐκ μέρους ἡμῶν διαφώτισιν τοῦ πληρώματος τῆς ᾿Εκκλησίας μας, τόσον ὡς πρός τήν προέλευσιν, ὅσον καί ὡς πρός τόν σκοπόν αὐτῆς, ἐπίσης δέ καί ὡς πρός τόν τρόπον τῆς διανομῆς της. Διότι φρονοῦμεν, ὅτι ἡ νῦν ἐπικρατοῦσα κατάστασις, κατά τήν ὁποίαν οἱ λαμβάνοντες οὐδεμίαν ἰδέαν ἔχουν οὔτε περί τῆς προελεύσεως, οὔτε περί τοῦ σκοποῦ τῆς παρεχομένης βοηθείας, οὔτε περί τοῦ τρόπου καθ᾿ ὅν πρέπει νά παρέχεται αὕτη, σύγχυσιν μᾶλλον δημιουργεῖ παρά ὠφέλειαν. ᾿Εντεῦθεν, σύν τῇ συνεχίσει τῆς ἀποδοχῆς τῆς διεκκλησιαστικῆς βοηθείας, προτείνομεν, ἵνα ἀμέσως καί συντόμως ὀργανωθῇ καί ἡ ὡς ἄνω διαφώτισις.

 Αἱ δέ ἐν τῆ χώρᾳ μας λειτουργοῦσαι “Κατασκηνώσεις ᾿Εργασίας”, διά τῶν ὁποίων μέλη τῶν ξένων Ἐκκλησιῶν ἔρχονται νά ὑπηρετήσουν ἐν τῇ χώρᾳ μας πρός ἀνοικοδόμησιν καταστραφέντων χωρίων ἤ πρός διαπαιδαγώγησιν τῶν χωρικῶν μας εἰς τήν ἐκμάθησιν καλυτέρων μεθόδων καλλιεργείας ἤ παραγωγῆς ὡρισμένων ἀγαθῶν, προτείνομεν νά παύσουν νά εἶναι μονόπλευροι. ῾Εκτός, δηλαδή, τοῦ νά ἀναλάβωμεν συστηματικήν ἀποστολήν σπουδαστῶν μας εἰς “Κατασκηνώσεις ᾿Εργασίας” ἄλλων χωρῶν, προτείνομεν νά ὀργανωθῇ συστηματικῶς καί ἡ συμμετοχή ἰδικῶν μας εἰς τάς γινομένας ἐν ῾Ελλάδι “Κατασκηνώσεις ᾿Εργασίας”. Τοὐλάχιστον ἀνά εἷς ἐξ ἑκάστης Μητροπόλεως σπουδαστής ἤ σπουδάστρια ἤ, ἔστω, καί ἰδιώτης προτείνομεν νά μετέχῃ εἰς τάς Κατασκηνώσεις ταύτας. ῾Η δέ παρά τῇ μονίμῳ Συνοδικῇ σχετική ᾿Επιτροπῇ Γραμματεία προτείνομεν νά ἀναλάβῃ τήν εὐθύνην ταύτην

(συνεχίζεται) 
† ῾Ο ᾿Αθηνῶν ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ