Περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 161, 16-7-2005

Ἡ Χαοτική ἀπόσταση

 

Βρίσκω χαοτική τήν ἀπόσταση, πού χωρίζει τή σεβαστική ἀνθρωπολογία τοῦ Μεγάλου Βασιλείου (πού τήν παρουσίασα στό προηγούμενο φύλλο), ἀπό τήν ἀνθρωπολογία τῶν ἄθεων διανοούμενων τῆς ἐποχῆς μου.

Πολλοί, σύγχρονοι, στοχαστές (δέ θά τολμήσω νά πῶ, ἡ πλειονότητα) ἐλέγχονται στρατευμένοι καί πεισματικά προσκολλημένοι στήν ἐξελικτική ἀνάπτυξη τῆς ζωῆς, ἀπό τίς ἁπλούστατες καί κατώτατες μορφές της, ἴσαμε τήν ἀνώτατη καί τελειότατη ἀνθρώπινη προσωπικότητα. Ὄχι γιατί τούς πείθει ἡ ἐπιστημονική ἀποδεικτική διαλεκτική, ὅτι, ὁπωσδήποτε, ἔτσι ἐξελίχτηκε ἡ ζωή. Ἀλλά γιατί, καθώς ἀρνοῦνται τή θεϊκή παρουσία καί παρέμβαση, δέ βρίσκουν ἄλλη δίοδο στό ἱστορικό μονοπάτι, γιά νά φτάσουν στό “δημιούργημα” ἄνθρωπος καί στίς θαυμαστές τεχνικές καί πολιτιστικές ἐπιδόσεις του.

Ὁ φωτισμένος διδάσκαλος τῆς ᾿Εκκλησίας μας σηκώνει τό βλέμμα τῆς ψυχῆς του καί “ὁρᾷ τόν Ὄντα”. Διακρίνει παντοῦ τόν ὑπερούσιο Θεό. Καί τή δημιουργική παρέμβασή Του στό ἀπέραντο χάος. Τά θαυμαστά ἔργα τῆς ἄπειρης Σοφίας Του καί τῆς ἀκαταμάχητης Δύναμής Του. Καί διαστέλλει τίς θεϊκές ἐνέργειες, πού ἔδωσαν μορφή καί κίνηση στήν ἄψυχη ὕλη, ἀπό τήν ξεχωριστή δημιουργική πράξη, πού τεχνούργησε τό τελειότατο πλάσμα, τή λογική ἀνθρώπινη προσωπικότητα. 

Τόν ἄνθρωπο, τήν ἀτίμητη εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, τήν προσεγγίζει μέ διάκριση. Μέ πρόθεση μελέτης καί μέ διάθεση σεβασμοῦ. ῾Υπογραμμίζει τήν εὐτέλεια τοῦ βιολογικοῦ του στοιχείου, πού εἶναι παρμένο ἀπό τήν προδημιουργημένη ὕλη. Ἀλλά θαυμάζει καί ἱστορεῖ μέ δέος τό ἄνοιγμα καί τήν ἱκανότητα τοῦ λογισμοῦ του, πού ἀποτελεῖ τύπωμα τῆς θείας εἰκόνας καί πού τοῦ ἐξασφαλίζει τήν εὐχέρεια τῆς γόνιμης διερεύνησης καί τῆς ἀποτελεσματικῆς τεχνουργίας. Ὁ ἄνθρωπος, μέ τήν ἄσκηση καί τή χρήση τοῦ μυαλοῦ του, εἰσχωρεῖ βαθειά στό μέγα μυστήριο τῆς παγκόσμιας ἁρμονίας. Κλιμακώνει τίς γνώσεις του. Φιλοτεχνεῖ χρήσιμα καί ἐξυπηρετικά ἐργαλεῖα. Γίνεται ὁ ἴδιος δημιουργός, μέσα στό ἀπέραντο καί φωτεινό βασίλειο τοῦ Θεοῦ. Στήνει θαυμαστά ἔργα. Οἰκοδομεῖ πολιτισμό. Κάτω ἀπό τήν καταύγαση τοῦ Μεγάλου καί Μόνου Δημιουργοῦ.

Κάτω βρίσκεται ὁ ἄνθρωπος. Καί τό χέρι του εἶναι καί αὐτό, κρεμασμένο κάτω. Ἀλλά ἡ διάνοιά του ἀνεβαίνει ψηλά. Καί μέ τήν τέχνη, πού ἐπεξεργάζεται, γίνονται κατορθωτά στόν ἄνθρωπο ὅλα τά πράγματα (Μεγάλου Βασιλείου· “Περί τῆς τοῦ ἀνθρώπου γενέσεως”).

Μέ δεδομένο, ὅτι ὑπάρχουν δυό ἀκρότατες πραγματικότητες, πού ἀπέχουν ἡ μιά ἀπό τήν ἄλλη, τό ἀνθρώπινο πρόσωπο βρίσκεται στή μέση ἀπό τή θεία καί ἀσώματη φύση καί ἀπό τήν ἄλογη καί κτηνώδη ζωή. Μπορεῖ κανείς, στήν ἀνθρώπινη σύνθεση νά διακρίνει τό κάθε μέρος, ἀπό αὐτά, πού εἴπαμε. Τοῦ μέν θείου μέρους, εἶναι τό λογικό καί ἡ ἱκανότητα νά σκέφτεται, πού δέ διαφέρει στό ἀρσενικό καί στό θηλυκό. Τοῦ δέ ἀλόγου μέρους εἶναι ἡ σωματική κατασκευή καί ἡ διάπλαση, πού εἶναι καταμερισμένη σέ ἀρσενικό καί σέ θηλυκό”. (Γρηγορίου Νύσσης· «Περί κατασκευῆς τοῦ ἀνθρώπου».)

Ο ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΡΙΔΟΣ
ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ