Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΤΥΠΟΣ,

Στοχασμοί και προβληματισμοί

Η ευθύνη της ηγεσίας

 

Μητροπολίτου Αττικής και Μεγαρίδος Νικοδήμου

Οι ανακατατάξεις κι οι προβληματισμοί της σύγχρονης εποχής φορτίζουν την ηγεσία των Ορθοδόξων Εκκλησιών με ευθύνη.

Οι καινούριες προοπτικές δημιουργούν ανοίγματα, άγνωστα και καινοφανή στο ιστορικό γήπεδο του εικοστού αιώνα.

Ο εικοστός αιώνας τερματίζει αφού πρόσδεσε την ανθρώπινη ύπαρξη στο άρμα της μηχανής, αφού ανύψωσε ανθρώπινες ιδεολογίες στην περιωπή της απόλυτης αυθεντίας, αφού άναψε φωτιές παθών και αιματοκύλισε την ανθρωπότητα.

0 εικοστός πρώτος αιώνας, απ' τό λυκαυγές του, φέρνει και ελπίδες. Στο ιστορικό άρμα, που προωθείται στην καινούρια χιλιετία, συνωθούνται οι απογοητεύσεις και οι οδυνηρές εμπειρίες της εποχής της αθεΐας και η νοσταλγία ενός επαναπροσανατολισμού της ανθρωπότητας πρός την όντως αλήθεια και η λαχτάρα της αποκατάστασης της κοινωνίας ανάμεσα στον άνθρωπο και στον Θεό. Οι πολλοί επιθυμούν την απαγκίστρωση απ' τις σκληρές αντιπαλότητες του αιώνα, που δύει. Κι αναζητούν αληθινότερες προοπτικές γιά τον άνθρωπο και γιά τη συγγραφή του βιβλίου της προσωπικής και της καθολικής ιστορίας.

Τα είδωλα του εικοστού αιώνα έχουν κυριολεκτικά συντριβεί και δεν εμπνέουν σαν στόχοι ζωής. Αλλ' αυτό δεν σημαίνει, πως, αυτόματα, στη θέσι τους θρονιάστηκε η αλήθεια. Στο σύγχρονο κόσμο μπορεί να διακρίνει κανείς το κενό ή την αναζήτηση. Όχι, όμως και το πλήρωμα και τη βαθειά ικανοποίηση της κοινωνίας του ανθρώπου με τον Θεό.

Παράλληλα, όμως με την αναζήτηση και καινούρια είδωλα βρίσκονται υπό κατασκευή. Και νέες περιπέτειες βρίσκονται σε εξέλιξη και απειλούν την ανθρωπότητα.

* * *

Η Ορθόδοξη ηγεσία μέσα σ' αυτό το κλίμα της κοσμογονίας έχει το χρέος να προσφέρει άκέραιο και δυναμικό το μήνυμα της αλήθειας. Να βγεί απ' τη στατικότητα μιάς κατά συνθήκην διαχειρίσεως της πνευματικής κληρονομιάς, να αναλάβει τις ευθύνες της προφητικής της αποστολής και να δώσει βηματισμό γνησιότητας κι αποστολικότητας στον λαό, που ακολουθεί.

Μιά ηγεσία αναπαυμένη στά σχήματα της συμβατικότητας και της γραφειοκρατίας δεν είναι ηγεσία Ορθόδοξη. Δεν εκφράζει το πνεύμα και το γράμμα της βαρειάς ιστορικής της κληρονομιάς. Δεν είναι σε θέσι να χαράξει γραμμή πορείας γιά τον σύγχρονο κόσμο. Μόνο άν επιστρέψει στα γνήσια πρότυπα των Πατέρων, άν βιώσει την αποστολικότητα και αγιότητα της Εκκλησίας, θα κατορθώσει να συλλάβει τη δυσχέρεια της εποχής και να προσφέρει αποτελεσματική διακονία ευαγγελισμού ανάμεσα στον διψασμένο λαό.

* * *

Συγκεκριμένα, από τη σημερινή Ορθόδοξη Εκκλησιαστική ηγεσία ζητάμε τούτα τα συγκεκριμένα στοιχεία.

1. Να μεταφέρει στον σύγχρονο άνθρωπο όχι θησαυρό πατρογονικής εμπειρίας, αλλά γεύση ζωής. Είναι άλλο πράγμα να ασχολείσαι με το παρελθόν, να εγκωμιάζεις τους Πατέρες, να κηρύττεις τον ηρωϊσμό των μαρτύρων, να σκιαγραφείς με τον συγγραφικό κάλαμο τις φυσιογνωμίες των αγίων κι άλλο πράγμα να είσαι ένα αληθινό και ζωντανό αντίτυπο της Ορθόδοξης πνευματικότητας. Στην πρώτη περίπτωση λειτουργείς σαν ιστορικός ή σαν αρχαιολόγος. Στη δεύτερη προσφέρεις αίμα απ' τη γεμάτη σφρίγος ύπαρξή σου, ικανό να δώσει ζωή σ' ένα δεύτερο άνθρωπο.

Οι απόστολοι έζησαν κοντά στον Κύριο Ιησού Χριστό. Κι αυτόν τον πλούτο της εμπειρίας τους, αυτή την προσωπική γεύση τους την μετάδοσαν σ' ανατολή καί δύση, στα πλήθη, που διψούσαν να γνωρίσουν την αλήθεια και να ζήσουν κάτω από την πνοή του Αγίου Πνεύματος. Κι οι διάδοχοι τους την ίδια κίνηση έκαναν. Τον προσωπικό τους θησαυρό, την εμπειρία, που απόκτησαν ζώντας μέσα στην Εκκλησία, σε κοινωνία με τον Ιησού Χριστό και με τους αγίους Του, τα εμπιστεύτηκαν στα πλήθη. Η μιά καρδιά μίλησε στην άλλη καρδιά. Η μιά λαμπάδα άναψε τη δεύτερη και την τρίτη. Και το Ευαγγέλιο μεταδόθηκε σαν εμπειρία και γεύση και μετοχή στη ζωή του Χριστού, σαν άμεση μεταβίβαση των ζωηκών στοιχείων απ' τη μιά γενιά στην άλλη.

Αυτή τη ζωτική λειτουργία πρέπει να την αποκαταστήσουν οι σημερινοί ηγέτες του Ορθοδόξου κόσμου. Γιατί η πραγματικότητα είναι αρνητική κι απογοητευτική. Τους εμφανίζει σαν στεγνούς και τυπικούς διαχειριστές μιάς πνευματικής εξουσίας κι όχι σαν αποστόλους γνήσιους της αλήθειας. Σαν φορείς αξιώματος και αρμόδιους να υπογράφουν χαρτιά, να διορίζουν και να παύουν, να δίνουν άδειες ή να τις αρνούνται κι όχι σαν φορείς του αποστολικού πνεύματος και σαν γνήσια υποδείγματα της Ορθόδοξης παράδοσης.

Τέτοιοι ποιμένες δεν μπορούν να καθοδηγήσουν την εποχή μας. Δεν διαθέτουν πνοή, γιά να ζωογονήσουν τη νεκρή ανθρωπότητα. Δεν έχουν αποθέματα εμπειρίας, γιά να τα μεταδώσουν στη διψασμένη γενιά μας. Δεν είναι σε θέση να μιλήσουν από περιουσία προσωπικής δοκιμής και δεν πείθουν τα ανήσυχα πνεύματα του αιώνα μας.

Θέλουμε ποιμένες με φλόγα, με πάθος, με θησαύρισμα ζωής, που θα μεταδώσουν τον εαυτό τους, την προσωπική τους πίστη, την δική τους αγιότητα, την αληθινή εικόνα του λυτρωμένου κι αναγεννημένου ανθρώπου.

Αν, στρέφοντας τη ματιά μας στο παρελθόν, χαιρόμαστε κι εμπνεόμαστε απ' τις αγιασμένες μορφές των Πατέρων της Εκκλησίας μας, ζητάμε η διαδοχή των γνήσιων ποιμένων να μη σταματήσει. Αλλά και στην εποχή μας να γνωρίσουμε αληθινούς διαδόχους των και πιστά αντίγραφα της εξαγιασμένης προσωπικότητάς τους.

2. Ζητάμε, ακόμα από τη σύγχρονη ηγεσία της Ορθοδοξίας την απόλυτη διαφάνεια και καθαρότητα στις διοικητικές ή ποιμαντικές πράξεις της.

Η Εκκλησία δεν είναι πολιτικός μηχανισμός, γιά να κινείται με τις προδιαγραφές του διπλωματικού παιχνιδιού. Δεν χρησιμοποιεί διπλή γλώσσα. Δεν εμφανίζει πλασματικούς στόχους. Δεν εκμεταλλεύεται την εμπιστοσύνη του ποιμνίου και το βάρος της προγονικής κληρονομιάς.

Όλα τα μέσα, που χρησιμοποιεί η διεθνής διπλωματία, γιά να φτάσει και να πετύχει τούς κρυφούς σκοπούς της, φέρουν την σφραγίδα της κοσμικής παραπληροφόρησης και της εκμετάλλευσης. Και δεν είναι παραδεκτά κι αποδεκτά στον περίβολο, που κυριαρχεί ο Χριστός, που είναι η Αλήθεια και η Ζωή.

Ωστόσο, είναι γνωστό, πως η φθορά έχει διαβρώσει την υπεύθυνη ηγεσία της Εκκλησίας. Η εκκοσμίκευσι έχει σύρει τους ποιμένες κάτω απ' τον σκοτεινό πέπλο της αναλήθειας και της υποχθόνιας ραδιουργίας. Τα κοσμικά σχήματα έχουν μεταφερθεί αυτούσια τον εκκλησιαστικό χώρο. Και η διαχείρισι της εξουσίας έχει μεταβληθεί σε κίνησι σκακιού, με τελικό στόχο την επικράτησι και την εξαφάνισι του αντίπαλου.

Αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί. Γιατί αποτελεί αλλοτρίωσι. Έκπτωσι από το αποστολικό χάρισμα της εξαγγελίας της αλήθειας και μόνης αυτής.

Η εκκλησιαστική διοίκησι πρέπει να είναι το "ναί" και το "αμήν". Η κατάφασι, που εκφράζει την ολοκάθαρη κι απόλυτη ευαγγελική αλήθεια. Και την καθαρότητα και την σαφήνεια στην άρνησι, που σημαίνει τον αποκλεισμό του μη γνήσιου και μη αληθινού από το πανάχραντο σώμα της Εκκλησίας.

Οι ίντριγκες δεν έχουν θέσι. Η παραπληροφόρησι πρέπει να στιγματιστεί σαν ανεπίτρεπτη απάτη. Η τεχνητή κάλυψι των σκανδάλων και των πονηρών μεθοδεύσεων πρέπει να απωθηθεί έξω απ' τον περίβολο της αγιοπνευματικής διακονίας.

Ζητάμε απόλυτη καθαρότητα κι απόλυτη διαφάνεια. Κρυστάλλινη σκέψι, αλλά και φωτεινή εκδίπλωσι των ποιμαντικών προγραμμάτων και των διοικητικών αποφάσεων. Έτσι, που στο πλήρωμα να απλώνεται η βεβαιότητα κι ικανοποίησι, ότι το Αγιο Πνεύμα κατευθύνει την Εκκλησία κι όχι οι μικρότητες των επισκόπων της και τα συμφέροντα των φανερών ή των κρυφών παραγόντων.

* * *

Είναι πολλά αυτά, που ζητάει ο λαός απ' τους ποιμένες του; Όχι. Είναι λίγα, αλλά βασικά. Είναι οι θεμελιακοί κανόνες μιάς γνήσιας Εκκλησιολογίας. Οι απαραίτητοι όροι, γιά να περάσουν οι χυμοί του Αγίου Πνεύματος στον αγρό της Εκκλησίας. Έτσι, που να βλαστήσουν και να καρποφορήσουν οι τοπικές Εκκλησίες και η καθολική Ορθοδοξία.

Δεν ξέρουμε, αν το μήνυμά μας θα το ακούσουν οι ποιμένες.

Ξέρουμε, όμως, ότι αποτελεί κραυγή του λαού. Κραυγή πόνου και αγωνίας. Απαίτησι και προσδοκία. Λαχτάρα και προσευχή. Ικεσία στον Θεό και ικεσία στους ίδιους τους ποιμένες.