Περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 156, 1-5-2005

Τό πραξικόπημα

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου

Απαρατήρητο, ἀπό τά Μέσα ᾿Ενημέρωσης καί, κατά προέκταση, ἀπό  τήν κοινή γνώμη, πέρασε ἕνα χοντροειδέστατο πραξικόπημα, πού ἀποτόλμησε ὁ πρόεδρος τῆς ῾Ιερᾶς Συνόδου τῆς ῾Ιεραρχίας ᾿Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, κατά τήν ἔκτακτη Συνέλευσή της τοῦ περασμένου Φεβρουαρίου. ᾿Αλλά τό πιό ἀποκαρδιωτικό γεγονός εἶναι, ὅτι τό σῶμα τῆς ῾Ιεραρχίας, οἱ θεσμικά ὑπεύθυνοι Σύνεδροι προσπέρασαν καί αὐτοί, ἀνυποψίαστοι, τήν πονηρή, ἀρχιεπισκοπική δολοπλοκία καί, δίχως τήν ἀπαραίτητη ἐπεξεργασία τῶν καταγγελιῶν, τίμησαν μέ τήν ψῆφο τῆς ἐμπιστοσύνης τους τόν κεντρικό μοχλό τοῦ σημερινοῦ ἐκκλησιαστικοῦ χάους.

᾿Αναφέρομαι στή σκηνοθεσία τῆς ψηφοφορίας, γιά τήν παροχή ἐμπιστοσύνης στόν ᾿Αρχιεπίσκοπο, μετά τή δέσμη τῶν καταγγελιῶν, πού κατέθεσε, εἰς βάρος του, ὁ Μητροπολίτης ᾿Ηλείας Γερμανός. Στή δημόσια ἐνημέρωση ἐμφανίστηκε ἡ διαδικασία αὐτή ὡς θρίαμβος  τοῦ κ. Χριστόδουλου. ῾Ως καθολική ἀπόρριψη τῆς μομφῆς, μέ την ὁποία σπίλωσε (δῆθεν) τό πρόσωπό του ὁ συνιεράρχης του Γερμανός καί ὡς, ταυτόχρονη, ἀνανέωση τῆς ἐντολῆς νά συνεχίσει τό ἀρχιεπισκοπικό λειτούργημα καί τήν προεδρική ὑπευθυνότητα στά δυό ἀνώτατα διοικητικά Σώματα τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος, στή Σύνοδο τῆς ῾Ιεραρχίας καί στή Διαρκή ῾Ιερά Σύνοδο.

Αὐτές εἶναι οἱ ἐκτιμήσεις καί οἱ ἐντυπώσεις, πού διαμορφώθηκαν στά χαλκεῖα τῶν μυστικῶν, ἐπικοινωνιακῶν σχεδιασμῶν καί διεσπάρησαν σέ ἐφημερίδες καί τηλεοπτικά κανάλια, ὡς μηνύματα ἐπανατοποθέτησης τοῦ ἀρχιεπισκοπικοῦ προσώπου στό βάθρο τῆς ἀκέραιης καί ἀλέκιαστης τιμῆς. Γιά κεῖνον, ὅμως, πού ψάχνει, πίσω καί πέρα ἀπό τίς γιγαντοαφίσες τῆς τεχνητῆς προβολῆς, τήν ἐκκλησιολογική ἐντιμότητα καί τίς ἐγγυήσεις τοῦ ὀφειλόμενου σεβασμοῦ στήν Κανονικότητα καί στή Νομιμότητα, ὁ χειρισμός τοῦ θέματος ἀποδεικνύεται τραγικό πραξικόπημα.

***

Σύντομο ἱστορικό

Θά ξεκινήσω τήν ἐκδίπλωση τοῦ προβληματισμοῦ μέ ἕνα μικρό, συνοπτικό, ἱστορικό.

῾Ο Μητροπολίτης ᾿Ηλείας Γερμανός,  κατέθεσε, στήν ὁλομέλεια τῆς ῾Ιεραρχίας, ἀνοιχτή καταγγελία ἐναντίον τοῦ ᾿Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου. Τόν κατηγόρησε, ὅτι οἱ προγραμματικές του δηλώσεις, κατά τήν τελετή τῆς ἐνθρόνισής του “ἀποτελοῦσαν προϊόν ἐπικοινωνιακῆς πολιτικῆς” καί δέν ἔγιναν ποτέ πραγματικό ἔργο στήν ᾿Εκκλησία. Παράλληλα, παρουσίασε δημοσιεύματα καί γελοιογραφίες, πού ἐπεξεργάζονται τά ποικίλα ἐκκλησιαστικά καί, κυρίως, τά δεσποτικά σκάνδαλα, πού ξεχύθηκαν, μέ τήν ἀρχή τοῦ ἔτους 2005, στά κανάλια τῆς ἐνημέρωσης. Καί τοῦ ἀπέδωσε μέγα βάρος εὐθύνης, γιά ὅσα ἀπαξιωτικά καί θρηνητικά ἐκδιπλώνονται στή δημόσια σκηνή. Εἶπε ἀνοιχτά καί μέ  παρρησία, ὅτι δέν ἔχει τήν τόλμη καί τόν τρόπο νά ἀντιμετωπίσει τούς ρύπους καί νά καθαρίσει τήν αὐλή τῆς ᾿Εκκλησίας ἀπό τίς πράξεις τῆς διαστροφῆς καί τῆς ντροπῆς. Καί, τελικά, διατύπωσε τή γνώμη, ὅτι ὁ ᾿Αρχιεπίσκοπος δέν εἶναι σέ θέση νά προσφέρει τίποτε τό θετικό καί δημιουργικό. Πρέπει νά παραιτηθεῖ ἀπό τόν ἀρχιεπισκοπικό θρόνο, γιατί τόν βαραίνει ἡ φήμη, ὅτι προστατεύει τούς σκανδαλοποιούς καί ὅτι ἐπιλέγει στό στενό του ἐπιτελεῖο ἄτομα μέ ἀμφιλεγόμενο ἠθικό ἱστορικό.

Τό κατηγορητήριο, ὀξύ καί καταιγιστικό, ἀναστάτωσε τόν πρόεδρο. Εἰδικά, ἡ κατάληξη-ἔκκληση νά παραιτηθεῖ ἀπό τό θρόνο, γιά νά βρεῖ ἡ ῾Ιεραρχία τό δίαυλο πρός τήν κάθαρση, τόν ἔκανε νά νοιώσει τό ἔδαφος νά σείεται κάτω ἀπό τά πόδια του. Καί ἀντέδρασε ἀκαριαία. Δίχως νά παραχωρήσει περιθώρια ἐπεξεργασίας τοῦ σκεπτικοῦ τῆς καταγγελίας, δίχως νά ἀρθρώσει ὁ ἴδιος κάποιο λόγο ἀνασκευῆς ἤ ἀντίκρουσης τῶν ἐπιχειρημάτων τοῦ μηνυτοῦ του, αἰφνιδίασε τό Σῶμα, καλώντας το σέ ψηφοφορία. Μέ ὕφος στυφό καί πικρό, ζήτησε ψῆφο ἐμπιστοσύνης στό πρόσωπό του.

῾Η περιρρέουσα ἀτμόσφαιρα ἦταν θολή καί πνικτική. Οἱ δημοσιογραφικές ἀποκαλύψεις τῶν δεσποτικῶν σκανδάλων εἶχαν σύρει ἔξω ἀπό τήν αἴθουσα τῆς ῾Ιεραρχικῆς Συνέλευσης τά πρῶτα θύματα. Καί ὁ φόβος ἑνός δεύτερου, σαρωτικοῦ τυφώνα κρατοῦσε τήν ἔνοχη πτέρυγα σέ σύνδρομο σπασμοῦ. ῞Οσοι αἰσθάνονταν λερωμένη τή φωλιά τους, ἤθελαν νά κλείσουν οἱ ἁρμοί. Νά ἐξασφαλιστεῖ τό ἀδιατάρακτο καί ἀπυρόβλητο τοῦ δεσποτικοῦ συνδικάτου. Καί συντονίστηκαν, δίχως ἀμφισβήτηση. Οἱ ὑπόλοιποι, οἱ φίλοι τῆς ἀδράνειας καί τῆς σιωπῆς, τά ρομποτάκια τῆς ἐξαρτημένης συμπεριφορᾶς καί τά σαΐνια τῶν προσωπικῶν σχεδιασμῶν, ἔσκυψαν τό κεφάλι καί ὑποτάχτηκαν στήν ἀπαίτηση τοῦ Χριστόδουλου, πού προβλήθηκε ὡς μονόδρομος στή σκοτεινιά τῆς καταλυτικῆς κρίσης. ῎Ετσι, μέ ἀσήμαντη μειοψηφία, ἡ (ὑποτιθέμενη) πρόταση μομφῆς τοῦ Μητροπολίτη Γερμανοῦ ἀπορρίφθηκε. ῾Ο Χριστόδουλος θριάμβευσε. ῎Ενοιωσε καταξιωμένος ἡγέτης. Δίχως τήν παραμικρή μερίδα στό πλέγμα τῆς διαφθορᾶς. Καί αὐτοπροβλήθηκε, γιά μιά ἀκόμα φορά, ὡς ὁ καταξιωμένος “ἐγγυητής” στή μεθόδευση τῆς κάθαρσης.

Τήν ἄλλη μέρα τά παπαγαλάκια τοῦ ἀρχιεπισκοπικοῦ περιβάλλοντος σάλπισαν τή νίκη. Μίλησαν, ἔγραψαν, διοχέτευσαν στόν ἠλεκτρονικό τύπο καί στίς ἄγραφες πλάκες τῶν ἀπονήρευτων μελῶν τῆς ᾿Εκκλησίας, ὅτι ὁ Χριστόδουλος ξεπέρασε τήν κρίση καί ἡ πρόταση μομφῆς ἐξελίχτηκε σέ θριαμβευτική ἀναγνώριση τῶν ἡγετικῶν του προσόντων.

Πόσο διάτρητο εἶναι τό φλάμπουρο τῆς ἀρχιεπισκοπικῆς νίκης, θά ἀποδειχθεῖ, ἄν προσεγγίσουμε τούς ῾Ιερούς Κανόνες καί ἄν μελετήσουμε τή Νομοθεσία, πού διέπει τήν ἐκκλησιαστική ζωή τοῦ τόπου μας.

***

῾Η πρόταση μομφῆς

Κατάθεση πρότασης μομφῆς ἐνάντια στό πρόσωπο τοῦ προέδρου τῶν συνοδικῶν Σωμάτων ᾿Αρχιεπισκόπου ᾿Αθηνῶν δέν προβλέπεται οὔτε ἀπό τούς ῾Ιερούς Κανόνες, οὔτε ἀπό τόν Καταστατικό Χάρτη τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος, οὔτε καί ἀπό τό Νόμο 5383/ 1932 “Περί τῶν ᾿Εκκλησιαστικῶν Δικαστηρίων”. ῾Η διαδικασία αὐτή, πού προβλέπεται γιά τό Κυβερνητικό σχῆμα, δέν ἔχει καμμιά θέση στόν ἐκκλησιαστικό χῶρο.

Οἱ ῾Ιεροί Κανόνες θεσμοθετοῦν τό δικαίωμα κατάθεσης ὑπεύθυνης καταγγελίας στά ἁρμόδια Συνοδικά Σώματα. Δέ δίνουν, ὅμως τό δικαίωμα ὑποβολῆς μομφῆς. Καί ἡ ἐξήγηση εἶναι εὔλογη. ῾Ο ᾿Επίσκοπος δέν ἀποπέμπεται ἀπό τή διοίκηση, παρά μόνο, ἄν δικαστεῖ καί ἄν καταδικαστεῖ τελεσίδικα σέ καθαίρεση ἤ σέ ἔκπτωση ἀπό τόν ἐπισκοπικό του θρόνο. Στήν κοσμική ῾Ιεραρχία, ἄν κατατεθεῖ στή Βουλή μομφή γιά τόν προθυπουργό καί ὑπερψηφιστεῖ, αὐτόματα θά πέσει ἡ Κυβέρνηση. ῾Ο πρωθυπουργός θά πάψει νά εἶναι πρωθυπουργός. Καί οἱ ὑπουργοί θά χάσουν τήν ἐξουσία τους. ᾿Αλλά θά διατηρήσουν ὅλοι τό δικαίωμα νά ἐπανέλθουν, ἄν καταφέρουν νά συγκεντρώσουν πλειοψηφία,  σέ μιά μελλοντική ἐκλογική ἀναμέτρηση. Στήν ἐκκλησιαστική, Συνοδική διοίκηση, ἄν ὑποβληθεῖ μομφή κατά τοῦ ᾿Αρχιεπισκόπου καί ἡ πλειοψηφία τῶν Συνοδικῶν τήν ὑποστηρίξει, τί θά γίνει; Θά πάψει ὁ ᾿Αρχιεπίσκοπος νά εἶναι πρόεδρος τῆς Συνόδου, χωρίς, ταυτόχρονα νά καθαιρεθεῖ ἤ νά κηρυχτεῖ ἔκπτωτος; ᾿Αλλά ποιός θά ἀναλάβει τήν προεδρία τῶν Συνοδικῶν διοικητικῶν Σωμάτων; ῾Ο Νόμος δέν προβλέπει ἐναλλακτική λύση. Θά καθαιρεθεῖ, χωρίς νά παραπεμφθεῖ στό ἁρμόδιο ἐκκλησιαστικό Δικαστήριο, γιά νά ἐκλεγεῖ ἄλλος; ῞Ενα τέτοιο ἐνδεχόμενο τό ἀποκλείουν καί οἱ ῾Ιεροί Κανόνες καί ὁ Καταστατικός Χάρτης τῆς ᾿Εκκλησίας.

Εἶναι ὁλοφάνερο, ὅτι ὁ Χριστόδουλος ἔκανε πραξικόπημα. Κακοαντέγραψε καί κακοδιαχειρίστηκε τίς διαδικασίες, πού ἐφαρμόζονται στό Κοινοβούλιο. Γιά νά διαφύγει τή στενωπό τῆς ἔγκλησης, ὀνομάτισε τό κατηγορητήριο τοῦ Μητροπολίτη ᾿Ηλείας Γερμανοῦ “κατάθεση μομφῆς” κατά τοῦ προσώπου του. Καί ζήτησε “ψῆφο ἐμπιστοσύνης”.

᾿Αλλά, κατά τήν καθιερωμένη πρακτική του, ὁ ᾿Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος θεώρησε δικαίωμά του νά στρεβλώσει τή διαδικασία, πού ἐφαρμόζεται στή Βουλή, κατά τίς περιπτώσεις ὑποβολῆς προτάσεων μομφῆς καί νά μεθοδεύσει διαδικασία, πού δέν εἶναι συμβατή μήτε μέ τή δημοκρατική εὐαισθησία τῆς ἐποχῆς μας, μήτε, πολύ περισσότερο, μέ τήν, κληρονομημένη ἀπό τούς ἁγίους Πατέρες μας, ἐπισκοπική ἀξιοπρέπεια.

Στή Βουλή, ὅταν κατατίθεται πρόταση μομφῆς, ὁ ὑπόλογος πρωθυπουργός δέ θρονιάζεται στήν καθέδρα τοῦ προέδρου, γιά νά μανουβράρει τή συζήτηση καί νά κατευθύνει πρός τή δική του θέληση τούς ψηφοφόρους. Τή διαδικασία τήν κατευθύνει ὁ πρόεδρος τοῦ Σώματος. ῾Ο πρωθυπουργός καί οἱ συνυπεύθυνοι ὑπουργοί του εἶναι οἱ κρινόμενοι. Κάθονται, σιωπηλοί, στά ἕδρανά τους. ᾿Ακοῦν τίς στηλιτευτικές ἀπόψεις, πού ἀναπτύσσουν οἱ παράγοντες τῆς ἀντιπολίτευσης. Καί, στό τέλος, σύμφωνα μέ τό δικαίωμα, πού τούς παρέχει ὁ Κανονισμός, δίνουν τίς ἐξηγήσεις τους.

῾Ο Χριστόδουλος, ὅλη αὐτή τή διαδικασία, πού τήν ἐπιβάλλει ἡ δημοκρατική δομή τοῦ Κοινοβουλίου, τή θεώρησε περιττή. Θρονιασμένος ἀναπαυτικά στή θέση τοῦ προέδρου, δέν μετακινήθηκε, οὔτε ὅταν διέκοψε τή ροή τοῦ κριτικοῦ διαλόγου στή Σύνοδο τῆς ῾Ιεραρχίας καί διέταξε (κυριολεκτικά, διέταξε) ψηφοφορία. ῾Ο κατηγορούμενος, ὁ ὑπόλογος, ὁ ᾿Επίσκοπος, πού ἐνέχεται γιά τήν τρομακτική ἔκρηξη τῆς διαφθορᾶς στό κεντρικό διοικητήριο τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος, σήκωσε τήν παλάμη, σηματοδότησε τήν παύση τῶν ἐπικριτικῶν ἀγορεύσεων καί κάλεσε τό “λόχο” νά δηλώσει, μέ ἀνοιχτή ψηφοφορία, ἄν συμμερίζεται τίς ἐπικριτικές διατυπώσεις τοῦ Μητροπολίτη Γερμανοῦ ἤ ἄν στηρίζει στό ἡγετικό του βάθρο τόν ᾿Αρχιεπίσκοπο.

Ναί, καί αὐτή τήν ἀπρέπεια τήν ἀποτόλμησε ὁ κ. Χριστόδουλος. ῾Υποχρέωσε τό Σῶμα νά ἀποφανθεῖ μέ ἀνοιχτή ψηφοφορία. ῎Ετσι, πού νά μπορεῖ νά ἐπηρεάσει καί νά δεσμεύσει ψυχολογικά ἐκείνους, πού χρωστοῦν τήν ἐπισκοπική τους ράβδο στή δική του εὔνοια, νά φοβίσει ἐκείνους, πού τό διάτρητο βιογραφικό τους μνημόνιο βρίσκεται κλειδωμένο στό συρτάρι του καί νά κάμψει τούς λίγους, πού δέ θά ἔνοιωθαν ἄνετα, ἄν στριμώχνονταν στή γωνιά μιᾶς ἐντελῶς ἀποδυναμωμένης μειοψηφίας.

Μέ αὐτή τή μεθόδευση κατάφερε νά ὑπερνικήσει τήν “πρόταση μομφῆς” καί νά ἐμφανιστεῖ στά μέσα τῆς μαζικῆς ἐνημέρωσης ὡς ὁ ἀδιαμφισβήτητος ἐκκλησιαστικός ἡγεμόνας, ὡς ὁ θεσμικά ἁρμόδιος καί ὑπεύθυνος “ἐγγυητής” μιᾶς διάφανης διαδικασίας γιά τήν κάθαρση τοῦ ἀρχιερατικοῦ Σώματος.

***

 Τό δεύτερο ἐνδεχόμενο

᾿Αφοῦ, μετά τήν παραπάνω διερεύνηση, ἀπορρίπτεται τό ἐνδεχόμενο ἡ παρέμβαση τοῦ ᾿Ηλείας Γερμανοῦ νά ἀποτελεῖ πρόταση μομφῆς, θά πρέπει νά ἐρευνηθεῖ ἕνα δεύτερο, πιθανό, ἐνδεχόμενο. ῞Οτι, ὅσα λέχθηκαν ἀπό τό Μητροπολίτη Γερμανό, ἦταν περιεχόμενο ἁπλῆς κριτικῆς, ἀπάντηση  στίς θέσεις τῆς ἀρχιεπισκοπικῆς εἰσήγησης καί στήν ὅλη δραστηριότητα τοῦ κ. Χριστόδουλου, κατά τήν ἑπταετή ἄσκηση τῶν ἀρχιεπισκοπικῶν του καθηκόντων. Καί θά μποροῦσε νά προστεθεῖ, σέ προέκταση αὐτοῦ τοῦ συλλογισμοῦ, ὅτι ὁ πρόεδρος τοῦ Σώματος εἶχε τό δικαίωμα, νά θέσει τό πακέτο αὐτό τῆς κριτικῆς στήν κρίση τοῦ Σώματος καί νά ζητήσει, μέ ἀνοικτή συζήτηση καί ψηφοφορία, τή γνωμάτευση, τήν ἐπιδοκιμασία ἤ τήν ἀποδοκιμασία τῶν ἀρχιεπισκοπικῶν του πράξεων, ἐκ μέρους τοῦ συνόλου τῶν Συνοδικῶν ῾Ιεραρχῶν. Νά ἀποφανθοῦν, δηλαδή, μέ τόν ἐλεύθερο λόγο τους καί  μέ τήν ψῆφο τους, ἄν τάσσονται μέ τήν ἄποψη τοῦ σκληροῦ ἐπικριτοῦ του, πού φτάνει ἴσαμε τό ἀκραῖο σημεῖο, νά ζητεῖ τήν παραίτησή του ἤ ἄν, ἀπορρίπτοντάς την, ἐγκρίνουν τή δυναμική πολιτική καί τήν ὅλη δραστηριότητα, πού ἐνέγραψε στό ἐνεργητικό του ὁ κ. Χριστόδουλος.

῎Αν αὐτή ἦταν ἡ ἐκτίμηση, πού δρομολόγησε τή διαδικασία τῆς ψηφοφορίας (ἤ, ὅπως πέρασε στά μέσα τῆς ἐνημέρωσης, τή διαδικασία τῆς ψήφου ἐμπιστοσύνης), εἶναι ὑποχρεωμένος ὁ εὐσυνείδητος ἐκκλησιαστικός παρατηρητής νά φέρει στήν τράπεζα τοῦ διαλόγου κάποιες σοβαρές ἐπισημάνσεις.

α) Μιά ἁπλή κριτική, διατυπωμένη ἀπό Συνοδικό μέλος, ὁσοδήποτε σκληρή καί ἐπιθετική καί ἄν εἶναι, δέν ἔχει τή δύναμη νά προκαλέσει τέτοιο πανικό, σάν αὐτό, πού ἐκδήλωσε ὁ ᾿Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος. Στά συλλογικά Σώματα ἡ κριτική, ἀκόμα καί ὅταν ξεπερνάει τά ὅρια τῆς νηφαλιότητας καί τῆς εὐπρέπειας, δέ δημιουργεῖ ἀκραῖες καταστάσεις σύγχυσης καί φόβου καί προσφυγῆς σέ τεχνάσματα, πού ἐκθέτουν τά πρόσωπα ἤ τήν ὁμάδα τῆς ἐξουσίας. Μπορεῖ νά δημιουργεῖ πρόσκαιρο θόρυβο καί ζωηρές ἀντεγκλήσεις, ἀλλά δέ δρομολογεῖ διεργασίες, πού ἔχουν ἄλλο εἰδικό βάρος θεσμικῶν χειρισμῶν καί ἐκβάλλουν σέ ἀνεπιθύμητες ἐμπλοκές.

῾Ο Χριστόδουλος αἰφνιδιάστηκε καί τρομοκρατήθηκε. Καί τόν τρόμο του δέν μπόρεσε νά τόν κρύψει. Θεώρησε τήν παρέμβαση “μείζονα”. Καί ἐπικίνδυνη. ῎Ενοιωσε τή γῆ νά σείεται κάτω ἀπό τά πόδια του καί τό θρόνο του νά ἀνατρέπεται. Καί, γιά τό λόγο αὐτό, ἔσπευσε νά ζητήσει τήν “ψῆφο ἐμπιστοσύνης”.

β) ῾Η Σύνοδος τῆς ῾Ιεραρχίας, τό ἀνώτατο αὐτό διοικητικό Σῶμα τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος, εἶναι ἁρμόδια νά ἀσκεῖ κριτική καί ἔλεγχο στίς πράξεις τοῦ προέδρου καί τῶν μελῶν τῆς Διαρκοῦς ῾Ιερᾶς Συνόδου. Μέ δεδομένη αὐτή τήν θεσμική ἁρμοδιότητα, ἡ κριτική τοῦ ᾿Ηλείας Γερμανοῦ ἦταν νόμιμη  καί μέσα στά πλαίσια τῶν δικῶν του, Συνοδικῶν, ὑποχρεώσεων.

᾿Αλλά, γιατί διακόπηκε ὁ Συνοδικός ἔλεγχος ἀμέσως μετά τήν ἀγόρευση τοῦ κ. Γερμανοῦ; Καί γιατί ζητήθηκε, μέ τόση βιασύνη, ἡ παροχή τῆς ψήφου συμπαράστασης καί συμπαράταξης, ἐκ μέρους ὅλων τῶν μελῶν τοῦ Σώματος, στό πρόσωπο τοῦ ᾿Αρχιεπισκόπου; Γιατί δέν παρασχέθηκε ὁ ἀναγκαῖος χρόνος καί ἡ ἀδελφική ἄνεση σέ ὅλους τούς Συνοδικούς, πού θά ἤθελαν νά καταθέσουν τή συνειδησιακή τους ἀντίδραση; Νά ζυγίσουν, μέ τά δικά τους ἐκκλησιολογικά κριτήρια, τό ἑπτάχρονο ἱστορικό ὑλικό καί νά ἐπιμετρήσουν τίς εὐθῦνες τοῦ προέδρου τῶν Συνοδικῶν ὀργάνων στήν ὑπόθαλψη καί στήν ἀναπαραγωγή τῆς ρασοφορεμένης διαφθορᾶς;        

Οἱ Συνοδικοί Σύνεδροι ἔχουν, ὅλοι, ἴσα δικαιώματα. Καί φορτίζονται μέ ἴσες ὑποχρεώσεις. Καί, δέ δικαιοῦται κανείς νά ἀποκλείσει, ὅτι, ἴσως, εἶχαν καί ἄλλοι ἤ καί ὅλοι τους κάτι οὐσιαστικό νά προσθέσουν στήν κριτική. Κάποια παράλειψη νά ἐπισημάνουν. Κάποιο μέτρο νά εἰσηγηθοῦν, γιά τήν ἀποτελεσματική ἀνάσχεση τοῦ κύματος τῆς διαφθορᾶς καί γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς πληγωμένης ἐπισκοπικῆς ἀξιοπρέπειας.

Μέ τήν ἐπέμβαση τοῦ προέδρου ἀνακόπηκε, ἀνεπίτρεπτα, ἡ Κανονική λειτουργία τοῦ Σώματος τῆς ῾Ιεραρχίας. Διακόπηκε ὁ ἔλεγχος. Φιμώθηκαν οἱ ὑπόλοιποι Σύνεδροι. ᾿Επιβλήθηκε τό βέτο τοῦ προέδρου. ῾Η σκιά τοῦ φόβου του. Καί χαράχτηκε μπροστά στή φοβισμένη καί ἀκαταστάλακτη ὁμήγυρη ὁ μονόδρομος τῆς κατάφασης στήν “ψῆφο ἐμπιστοσύνης”. 

γ) Καί ἡ ἀπαξίωση τῶν Συνοδικῶν Συνέδρων ἦταν ἀκόμα τραχύτερη καί βαρβαρότερη, καθώς τό πραξικόπημα συνοδεύτηκε μέ τήν ἐπιβολή ἀνοικτῆς ψηφοφορίας. Δέν τούς παρασχέθηκε τό δημοκρατικό καί ἀξιοπρεπές δικαίωμα νά ρίξουν τό ψηφοδέλτιο μέ τήν προτίμησή τους στή σφραγισμένη κάλπη. ῾Υποχρεώθηκε ὁ κάθε Μητροπολίτης, νά σηκωθεῖ ὄρθιος, σάν μαθητής τοῦ Δημοτικοῦ Σχολείου καί νά δηλώσει, ἄν εἶναι μέ τόν ᾿Αρχιεπίσκοπο ἤ μέ τόν Μητροπολίτη Γερμανό. Καί ἔτσι, προέκυψε τό ἀποτέλεσμα, πού εἴδαμε ὅλοι μας, τήν ἑπόμενη μέρα, νά κυριαρχεῖ στούς πομπούς τῆς ἐνημέρωσης.

***

Κανονική καταγγελία

῾Η ἀγόρευση τοῦ ᾿Ηλείας Γερμανοῦ, ὅπως ἀποδεικνύεται περίτρανα, δέν ἦταν οὔτε ἁπλή ἄσκηση ἐλέγχου, οὔτε κατάθεση “πρότασης μομφῆς”. ῏Ηταν Κανονική καί Νόμιμη καταγγελία.  Καί κατατέθηκε στό ἀνώτατο ῎Οργανο τῆς ᾿Εκκλησίας, στήν ῾Ιερά Σύνοδο τῆς ῾Ιεραρχίας. Καί, μάλιστα, σέ ὥρα, πού ἡ Σύνοδος συνεδρίαζε καί εἶχε τήν εὐχέρεια νά ἐκφέρει ἄποψη καί νά δρομολογήσει τίς σχετικές διεργασίες.

῎Αν ὁ ᾿Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, κάτω ἀπό τό βάρος τῶν καταγγελιῶν καί μέσα στόν ὀρυμαγδό τῆς καθολικῆς κατακραυγῆς, πού ἔπνιγε τό Συνοδικό Μέγαρο, ἀποδεχόταν τήν ἀδελφική σύσταση τοῦ Μητροπολίτη ᾿Ηλείας καί ἔπαιρνε τήν ἡρωϊκή ἀπόφαση νά κατεβεῖ τά σκαλοπάτια τοῦ θρόνου καί νά παραχωρήσει τήν εὐθύνη τῆς κάθαρσης σέ ἀδιάφθορο διάδοχό του, ἡ ἀνακριτική διαδικασία θά κρινόταν περιττή. ῾Η ἔγκληση θά ἔπαιρνε τό δρόμο πρός τό Συνοδικό ᾿Αρχεῖο. ᾿Αλλά ἡ κάθαρση δέ θά μπλοκαριζόταν. Μέ τήν πρωτοβουλία καί τήν εὐθύνη τοῦ νέου ᾿Αρχιεπισκόπου καί προέδρου τῆς ῾Ιερᾶς Συνόδου, θά γινόταν πραγματικότητα.

῾Η λύση αὐτή, δυστυχῶς, δέ ἀνέτειλε στό Συνοδικό ὁρίζοντα. ᾿Αποκλείστηκε, ἐξ αἰτίας τῆς ἀσυμμάζευτης φιλοπρωτίας τοῦ κ. Χριστόδουλου. ῾Η ἐμμονή του στόν παθιασμένο ἐναγκαλισμό τῆς ἐξουσίας ἔκλεισε τό δρόμο τῆς ἀπεμπλοκῆς καί ἄφησε ἀναπάντητο καί ἀνενέργητο τό λαϊκό αἴτημα γιά “κάθαρση”. Μετά ἀπό αὐτή τήν ἐξέλιξη, ἡ ἐνεργοποίηση τῆς ἔγκλησης τοῦ Μητροπολίτη Γερμανοῦ ἦταν, πιά, μονόδρομος. Δέν ἔμενε ἄλλη δίοδος διαφυγῆς ἀπό τήν κρίση καί τήν ἀναπόφευκτη ἔνταση. ῎Επρεπε ἡ ἔγκληση νά διαβιβαστεῖ, τό συντομότερο, στά ἁρμόδια ἐκκλησιαστικά ὄργανα, γιά ἀνακριτική διερεύνηση καί “γιά τά περαιτέρω”.

῾Η πρώτη κίνηση, πού ἦταν ὑποχρεωμένη νά κάνει ἡ Σύνοδος τῆς ῾Ιεραρχίας, μέ τό αὐξημένο κύρος της καί μέ τό βάρος τῆς ψήφου της, ἦταν νά παραπέμψει τήν καταγγελία στή Διαρκή ῾Ιερά Σύνοδο, μέ τήν ἐντολή νά ἐφαρμόσει τίς διαδικασίες, πού ὁρίζει τό ἄρθρο 28 τοῦ Νόμου 5383/1932, “Περί τῶν ᾿Εκκλησιαστικῶν Δικαστηρίων καί τῆς πρό αὐτῶν διαδικασίας”. Τό ἄρθρο αὐτό ἀναφέρεται στήν εἰδική τακτική, πού ἀκολουθεῖται, ὅταν κατηγορούμενος εἶναι ὁ πρόεδρος τῆς ῾Ιερᾶς Συνόδου ἤ κάποιο Συνοδικό μέλος.

Μεταφέρω τή δεύτερη παράγραφο τοῦ ἄρθρου αὐτοῦ·

“...῾Η μήνυσις ἐπιδίδεται εἰς τόν Πρόεδρον τῆς ῾Ι. Συνόδου, ἡ δέ ῾Ι. Σύνοδος ἐντός 5 ἡμερῶν ὁρίζει διά κληρώσεως πενταμελῆ ἐπιτροπήν Μητροπολιτῶν μή Συνοδικῶν, ἥτις ἀποφαίνεται ἐντός 5 ἡμερῶν καί ἄν μέν εὕρῃ βάσιμον τήν καταγγελίαν, ὁρίζει ἀνακριτήν, ἄλλως ἀπορρίπτει τήν μήνυσιν, ὁ δέ μηνυτής ὑφίσταται τήν ποινήν τῆς ταυτοπαθείας”.

῞Οπως βλέπει ὁ ἀναγνώστης μας, ὁ ᾿Αρχιεπίσκοπος δέν ἔχει τό δικαίωμα νά διαχειριστεῖ μόνος του καταγγελία, πού ἀναφέρεται στό πρόσωπό του ἤ στά πρόσωπα τῶν μελῶν τῆς Διαρκοῦς ῾Ιερᾶς Συνόδου. Εἶναι  ὑποχρεωμένος νά τή φέρει, χωρίς ἀναβολή, στή Συνεδρίαση τῆς Συνόδου. Καί ἡ Σύνοδος νά ὁρίσει πενταμελή ᾿Επιτροπή, πού θά τήν ἐρευνήσει καί θά ἀποφανθεῖ σχετικά, ἄν, ὅσα καταγγέλλονται εὐσταθοῦν. Καί στήν περίπτωση, πού ἡ γνώμη τῆς πενταμελοῦς ᾿Επιτροπῆς εἶναι θετική, πρέπει ἡ Σύνοδος, χωρίς τήν περαιτέρω συζήτηση, νά ὁρίσει ἀνακριτή, γιά νά συμπληρώσει τό δικαστικό φάκελλο.

῾Η διαδικασία αὐτή, ἀπόλυτα σύμφωνη μέ τούς ῾Ιερούς Κανόνες καί νόμιμη, δέν ἀκολουθήθηκε στήν προκείμενη περίπτωση. ῏Αραγε γιατί; Τί φοβήθηκε ὁ Χριστόδουλος καί τήν παρέκαμψε; Γιατί ἔστρεψε τό Συνοδικό τιμόνι στήν ἀντικανονικότητα καί στήν παρανομία; ῎Αν ὁ συνειδησιακός του ψίθυρος τόν ἀνάπαυε, δίνοντάς του τό στίγμα, πώς χειρίστηκε τό ἐπισκοπικό του τάλαντο μέ ἐντιμότητα καί μέ ἀξιοπρέπεια, ἦταν φυσικό νά προσδοκοῦσε τή δικαίωση ἀπό τήν ἀνακριτική βάσανο. Οἱ κατήγοροί του θά διαψεύδονταν καί θά ἀναζητοῦσαν κρησφύγετο. Καί ἐκεῖνος, νόμιμα ἀναβαπτισμένος στήν κολυμπήθρα τῆς ἀμερόληπτης δίκης, θά μποροῦσε νά σηκώσει ψηλά τό κεφάλι καί νά ἀντικρύσει, μέ παρρησία, τό ἐκκλησιαστικό πλήρωμα.

Μέ τήν πρακτική, πού ἀκολούθησε, κέρδισε μιά πύρρεια νίκη. Τή νίκη, πού καταγράφουν στά βιογραφικά τους οἱ δυνάστες, ὅταν πνίγουν τή νομιμότητα καί ὅταν καταπιέζουν ἀφόρητα τή λαϊκή βάση.