Περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 103, 16-2-2003
Δυό πλάνα
Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου
Οἱ μεγάλες κουβέντες κουβαλοῦν καί μεγάλες εὐθῦνες. ῎Η παραπέμπουν σέ δοξασμένα κεφάλαια τῆς προσωπικῆς καί τῆς κοινῆς ἱστορίας ἤ ἐγγίζουν τό δάχτυλο σέ βαθειές, ἀθεράπευτες πληγές.
Διάβασα (ὁμολογῶ, μέ ἐνδιαφέρον καί προσοχή) ὅσα εἶπε ὁ ᾿Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος στή Συνέλευση τῆς ῾Ιεραρχίας τοῦ περασμένου ᾿Οκτωβρίου, σχετικά μέ τίς μοναστικές ἀδελφότητες καί μέ κάποιες ὑπερβολές ἤ ἐκτροπές γερόντων, πού τείνουν νά ὑποκαταστήσουν καί νά ἀντικαταστήσουν τήν ἐπισκοπική ἡγεσία τῆς ᾿Εκκλησίας, ἀνεβάζοντας τόν ἑαυτό τους στό βάθρο τῆς ἄκρας αὐθεντίας. Καί, σά νά λειτούργησε μέσα μου κάποιος αὐτοματισμός, ἔνοιωσα ἀδήριτη τήν ἀνάγκη νά γυρίσω πίσω. Στίς ἀρχές τῆς δεκαετίας τοῦ ᾿60. Τότε, πού ἡ σημερινή λευκασμένη γενιά τῶν λειτουργῶν τῆς ᾿Εκκλησίας, ἔκανε τά πρῶτα της βήματα. Τότε, πού, οἱ σημερινοί ᾿Επίσκοποι ἦταν μοναχοί ἤ κληρικοί (διάκονοι καί πρεσβύτεροι) σέ σχέση ἐξάρτησης καί ὑποταγῆς στούς ἡγουμένους τους καί στούς ᾿Επισκόπους τους. Καί διαμόρφωναν το κλίμα, τόν τελευταῖο κρίκο τῆς παράδοσης, πού τόν παρέλαβε καί τόν λιτανεύει, ἀκόμα καί σήμερα, ἡ διάδοχη γενιά τῶν ἡγουμένων καί τῶν μοναχῶν.
Καί ἀναζήτησα, τί νομίζετε; Νά τσεκάρω κατά πόσο ἡ τότε βιωτή τοῦ σημερινοῦ ᾿Αρχιεπισκόπου βρισκόταν στήν τροχιά τῶν σημερινῶν του ἀπαιτήσεων. ῎Αν αὐτός καί οἱ συμμοναστές του πρόσφεραν φρόνημα ταπεινό καί καρδιά εὔπλαστη κατά τίς καθοδηγητικές παρεμβάσεις τοῦ ᾿Επισκόπου τους. ῎Αν μαθήτευαν στό σχολεῖο τῆς ὑπακοῆς. ῎Αν διατηροῦσαν σάν κύριους στόχους τους τήν παρθενία, τήν ἀκτημοσύνη καί τήν ὑπακοή.
Μεταφέρω στούς ἀναγνῶστες μου τή σημερινή ἀνησυχία τοῦ κ. Χριστόδουλου, ὅπως βρίσκεται ἀποτυπωμένη στήν περίληψη τῆς μακροσκελέστατης εἰσήγησής του στή Σύνοδο τῆς ῾Ιεραρχίας τοῦ ᾿Οκτωβρίου τοῦ 2002. Καί, στή συνέχεια, δημοσιοποιῶ ἕνα κείμενο-ντοκουμέντο τῆς δεκαετίας τοῦ ᾿60, πού διασώζει τή συμπεριφορά τῶν τότε ἀδελφῶν τῆς ῾Ιερᾶς Μονῆς Βαρλαάμ, Μετεώρων, ἀνάμεσα στούς ὁποίους συγκαταλεγόταν καί ὁ Χριστόδουλος.
7 ᾿Οκτωβρίου 2002·
“῾Ο Μακαριώτατος ἔκανε λόγο γιά τήν ὑπέρβαση τῶν κανονικῶν ὁρίων ἀπό ῾Ηγουμένους καί Πνευματικούς, πού ἐπιδιώκουν νά ὑποκαταστήσουν τά κανονικά ὄργανα τῆς ἐκκλησιαστικῆς διοίκησης καί νά ὑπαγορεύσουν αὐτοί στήν ῾Ιεραρχία τή διαμόρφωση τῆς συνολικῆς ἐσωτερικῆς καί ἐξωτερικῆς πολιτικῆς της, ὡς ἐάν ἡ ᾿Εκκλησία εἶναι ὀρφανή ἀπό γνήσιους πνευματικούς Πατέρες, τούς ᾿Επισκόπους Της. ῞Οπως εἶπε, τό φαινόμενο αὐτό ταλανίζει τή θρησκευτική ζωή, δημιουργεῖ ἐφάμαρτες ἐξαρτήσεις καί ἀπειλεῖ νά ὁδηγήσει σέ ἀποκλίσεις, πού ἔχουν σχέση μέ τή σωτηρία ψυχῶν. Τουλάχιστον σέ τρεῖς περιπτώσεις κραυγαλέας καί προκλητικά ἀντιδεοντολογικῆς συμπεριφορᾶς ῾Ηγουμένων ἔναντι τῶν ᾿Επισκόπων τους, σημείωσε, φάνηκε καθαρά τό ἐκκλησιολογικό πρόβλημα καί ὁ ἄκρατος ἐγωϊσμός, πού ὑποκρύπτεται πίσω ἀπό τή δῆθεν ἀγωνιστική διάθεση ὑπέρ τῆς ᾿Ορθοδοξίας”.
***
30 Μαΐου 1962. ῾Ο Μητροπολίτης Τρίκκης καί Σταγῶν Διονύσιος, μέ ὀδύνη ψυχῆς, γράφει στούς τρεῖς συμμοναστές, πού ἦταν καί ἡγετικά στελέχη τῆς ῾Ιερᾶς Μονῆς Βαρλαάμ:
Πρός
1.᾿Αρχιμ. Καλλίνικον Καροῦσον
2.῾Ιεροδ. Χριστόδουλον Παρασκευαΐδην, καί
3.῾Ιεροδ. ᾿Αμβρόσιον Λενῆν.
῾Ι. Μονήν Βαρλαάμ Μετεώρων
᾿Επί τῆς ἀπό 29/5/62 αἰτήσεως ὑμῶν περί ἀποχωρήσεως ἐκ τῆς ὑμετέρας Μετανοίας παρατηροῦμεν τά ἑξῆς:
α) ῾Ημεῖς ἐδέχθημεν παράκλησιν ὑμῶν, ὅπως παραχωρήσωμεν εἰς ὑμᾶς τήν ῾Ιεράν Μονήν Βαρλαάμ Μετεώρων, ἐπί τῷ σκοπῷ τῆς δημιουργίας ἐν αὐτῇ ῾Ιεραποστολικῆς ᾿Αδελφότητος. Οὐχί ὀρθῶς, λοιπόν, σημειοῦτε ἐν τῇ αἰτήσει σας ὅτι ἐγκατεστάθητε ἐν τῇ Μονῇ «κατόπιν τῆς Σεπτῆς προσκλήσεως ἡμῶν».
β) ῾Ο προβαλλόμενος παρ᾿ ὑμῶν λόγος διά τήν ἀποχώρησιν, ὅτι ἡ τουριστική κίνησις ἐν τῇ Μονῇ ἐμποδίζει τήν ἀνάπτυξιν καί καλήν λειτουργίαν τῆς ᾿Αδελφότητος δέν εὐσταθεῖ. Πολλάκις εἴχετε προηγουμένως ἐπισκεφθῆ τήν Μονήν, διεπιστώσατε ἰδίοις ὄμμασι τήν συρροήν ἐπισκεπτῶν ἐν αὐτῆ, ἐπί πλέον δέ καί ἡμεῖς ἐτονίσαμεν ἰδιαιτέρως τοῦτο εἰς ὑμᾶς διά νά προλάβωμεν πᾶσαν τυχόν ἐκ τῶν ὑστέρων παρεξήγησιν. ᾿Ακόμη, διά νά διευκολύνομεν ἀκριβῶς τήν ᾿Αδελφότητα, ἐπετρέψαμεν τόν χωρισμόν τῶν διαμερισμάτων αὐτῆς ἀπό τοῦ χώρου τῆς συγκεντρώσεως τῶν ἐπισκεπτῶν.
Διατί, ἄλλως τε, ἐφ᾿ ὅσον εὐθύς ἀμέσως εἴχετε διαπιστώσει τήν συρροήν τῶν ποικίλων ἐπισκεπτῶν ἐν τῇ Μονῇ καί τήν ἐκ τούτου παρακώλυσιν τῆς ὁμαλῆς λειτουργίας τῆς ᾿Αδελφότητος, προέβητε εἰς τήν κτιριακήν ἀνακαίνισιν αὐτῆς, δαπανήσαντες πάσας τάς οἰκονομίας τῆς Μονῆς, ἀνερχομένας εἰς ἕν περίπου ἑκατομμύριον δραχμῶν; Διατί προέβητε εἰς τήν ἀγοράν αὐτοκινήτου καί εἰς τό κτίσιμον «γκαράζ» καί ἐπί ἔτος περίπου εἴχετε ξυλουργόν ἐπί μισθῷ, κατασκευάζοντα ἔπιπλα κ.τ.τ; Διατί ἠγοράσατε χιλιάδων δραχμῶν τυπογραφικά στοιχεῖα καί γραφεῖα πολυτελῆ καί ἀντικατεστήσατε τά πάντα σχεδόν ἐν τῷ ῾Ιερῷ Ναῷ, παρά τάς συστάσεις ἡμῶν, ὅπως διατηρηθῇ ἡ ἀρχαιοπρέπεια ἐν αὐτῷ; Διατί τόσον ἀφειδῶς ἐξοδεύσατε τά τῆς Μονῆς χρήματα, ἐφ᾿ ὅσον, θεωροῦντες ἐμπόδιον τήν ἐπίσκεψιν τῶν τουριστῶν, ἐσκέπτεσθε τήν πιθανότητα ἀπομακρύνσεως ἐξ αὐτῆς; Δέν νομίζετε, ὅτι διά τῆς συμπεριφορᾶς σας αὐτῆς ἠδικήσατε μεγάλως τήν Μονήν καί ἔχετε καταστῆ ἔνοχοι ἐνώπιον τῶν ἁγίων αὐτῆς κτιτόρων καί τῆς ῾Ιερᾶς ἡμῶν Μητροπόλεως, ἥτις, περιβάλλουσα ὑμᾶς μέ ἀπόλυτον ἐμπιστοσύνην, παρέδωσεν εὐθύς ἅμα τῇ ἐγκαταστάσει ὑμῶν ἐν τῇ Μονῇ ἅπασαν τήν διαχείρισιν αὐτῆς εἰς τάς χεῖρας ὑμῶν;
Διατί προσέτι, ἐφ᾿ ὅσον εἴχετε πάντοτε κατά νοῦν τήν ἀποχώρησιν μᾶς τό ἐβεβαίωσεν ἀδελφός τῆς Μονῆς τόσον ἐν τῷ ἐσωτερικῷ, ὅσον καί ἐν τῷ ἐξωτερικῷ ἐδημιουργήσατε θόρυβον πέριξ τῆς ᾿Αδελφότητος τῆς Μονῆς καί ἐσπευσμένως προεβαίνετε εἰς τήν πρόσληψιν καί τήν κουράν νέων, τούς ὁποίους ἐγκαταλείπετε τώρα εἰς τήν τύχην των;
γ) ῾Ομιλεῖτε τέλος ἐν τῇ αἰτήσει σας περί «τῶν γεγονότων τῆς Παρασκευῆς 4 Μαΐου ἐ. ἔ.» καί σημειώνετε ὅτι «ταῦτα κυρίως συνετέλεσαν εἰς τήν ἀπόφασιν ὑμῶν ὅπως ἀποχωρήσητε ἐκ τῆς Μονῆς» καί ὅτι «ὁ ἐνθουσιασμός σας, ὁ ὁποῖος καί μόνος σᾶς συνεκράτει εἰς τόν κατάξερον βράχον τοῦ Βαρλαάμ, ἀπό τῆς ἡμέρας ἐκείνης ἐμειώθη». ᾿Αλλά τά γεγονότα ταῦτα, τά εἴχετε προκαλέσει ὑμεῖς.
1. ᾿Ηναγκάσατε εἰς παραίτησιν τόν Σύμβουλον τῆς Μονῆς Διάκονον ᾿Αγαθόνικον καί ἐξεδιώξατε τοῦτον ἐκ τῆς Μετανοίας του, ἐν ἀγνοίᾳ καί ἄνευ ἐγκρίσεως τῆς προϊσταμένης ἐκκλησιαστικῆς ὑμῶν ᾿Αρχῆς, ὡς προβλέπουσιν οἱ ῾Ιεροί Κανόνες καί οἱ Νόμοι οἱ διέποντες τά τῶν Μονῶν.
2. ᾿Ημφισβητήσατε, κατά τρόπον ἀνάρμοστον καί ἀσεβῆ, τό δικαίωμα τοῦ ᾿Επισκόπου νά ἀκούῃ τά παράπονα τῶν ἀδελφῶν καί νά ἐπεμβαίνῃ πρός διευθέτησιν τῶν ἀναφυομένων διαφορῶν μεταξύ ῾Ηγουμένου καί ἀδελφῶν.
3. Συστηματικῶς ἠμποδίζετε τήν ἐπικοινωνίαν τῶν αδελφῶν μετά τοῦ ᾿Επισκόπου, λέγοντες εἰς αὐτούς ὅτι ὁ μετ᾿ αὐτοῦ σύνδεσμός των εἶναι «ἐξ ἐπαγγέλματος μόνον».
4. Τά ἀνωτέρω ἀκριβῶς καί μάλιστα ἡ τοῦ ἀδελφοῦ Χριστοδούλου ἀχαρακτήριστος συμπεριφορά πρός γηραιόν ᾿Επίσκοπον, κείραντα αὐτόν Μοναχόν καί χειροτονήσαντα εἰς διάκονον καί πολυμερῶς καί πολυτρόπως ἐπιδείξαντα τήν ἀγάπην του πρός τήν ᾿Αδελφότητα, συνετέλεσαν εἰς τήν αὐστηράν ἀπό μέρους μας παρατήρησιν ὑμῶν. ᾿Αλλ᾿ ἐκ τῶν λεχθέντων κατά τήν ἡμέραν ἐκείνην καί τῶν γενομένων ἀποκαλύψεων παρά πάντων διεπιστώθη ὅτι δέν ὑπῆρχεν ἑνότης ἐν τῇ ᾿Αδελφότητι καί εἶχεν ἤδη ἐπέλθη ἡ διάλυσις τῆς ᾿Αδελφότητος, γεγονός τό ὁποῖον εἴχομεν διαισθανθῆ, ἀλλ᾿ ἐπιμελῶς ὑμεῖς ἀπεκρύπτετε.
Κατά ταῦτα ἡ διάλυσις τῆς ᾿Αδελφότητος εἶχεν συντελεσθῆ παρ᾿ ὑμῶν πολύ πρό τῆς Παρασκευῆς ἐκείνης καί δέν δύνασθε νά ἐπικαλῆσθε τά «γεγονότα» τῆς ἡμέρας ἐκείνης, ὡς συντελέσαντα εἰς τήν ἀπόφασιν ὑμῶν περί ἀποχωρήσεως.
᾿Ανεμένομεν αἴτησιν συγγνώμης, νά δείξητε ταπείνωσιν, νά μετανοήσητε καί μέ καλυτέρας σκέψεις καί ἀποφάσεις νά συνεχίσητε τήν ἐργασίαν, τήν ὁποίαν ἠρχίσατε. ᾿Αλλ᾿ ἀντί τούτων ἠκονίσατε τήν γλῶσαν ὑμῶν εἰς συκοφαντίαν καθ᾿ ἡμῶν. Διεδώσατε ὅλως ψευδῶς ὅτι διά τῆς ᾿Αστυνομίας ἠμποδίσαμεν ὑμᾶς νά κατέλθητε εἰς ᾿Αθήνας, ὅτι ἐπεβάλομεν τό ποσόν τῶν 5 δραχμῶν ὡς ἡμερήσιον σιτηρέσιον δι᾿ ἕκαστον ἀδελφόν, ἐνῶ εἶναι γεγονός ὅτι οὐδέποτε προέβημεν εἰς παρατήρησιν ὑμῶν δι᾿ ὅσα ἐξοδεύοντο διά τήν διατροφήν τῶν ἀδελφῶν. ᾿Αντιθέτως μάλιστα, τόσον εἰς ὑμᾶς, ὅστις, πάσχων, εὑρίσκεσθε ὑπό συνεχῆ δίαιταν, ὅσον καί εἰς τούς πατέρας συνίστων πάντοτε νά τρέφησθε καλῶς καί νά προσέχητε τήν ὑγείαν σας. Πῶς συμβιβάζονται ἡ ψευδής αὕτη διάδοσις ὑμῶν, ὅτι ἐπεβάλομεν τό ποσόν τῶν 5 δραχμῶν ὡς ἡμερήσιον σιτηρέσιον δι᾿ ἕκαστον ἀδελφόν, μέ τήν ἔγκρισιν τοῦ Προϋπολογισμοῦ τῆς Μονῆς, ὡς εἶχε συνταχθῆ παρ᾿ ὑμῶν, καί πῶς συμβιβάζεται ἡ κατηγορία αὕτη καθ᾿ ἡμῶν, ὅτι δηλονότι εἶμαι «σφικτός» εἰς σημεῖον, ὥστε νά καταδικάζω τούς ἀδελφούς εἰς τόν ἐξ ἀσιτίας θάνατον, μέ τό γεγονός ὅτι ἐπετρέψαμεν νά χορηγηθῶσι διάφορα σημαντικά ποσά, ὡς βοηθήματα, εἰς τάς οἰκογενείας ἀδελφῶν τινων, εἰς ὑμᾶς δέ νά λαμβάνητε ἐκ τῶν χρημάτων τῆς Μονῆς κατά μῆνα 2.000 δρχ. πρός ἐξόφλησιν χρέους σας, 500 δρχ. διά τήν συντήρησιν τῆς μητρός σας καί νά χρησιμοποιῆται ἡ ἐν ᾿Αθήναις οἰκία τῆς Μονῆς δωρεάν ὡς κατοικία αὐτῆς; Καί πῶς ἀκόμη συμβιβάζεται ἡ κατηγορία αὕτη μέ τό γεγονός ὅτι ἐπετρέπομεν τά ἐκ τῆς πωλήσεως τοῦ «προσκυνηταρίου» καί τῶν καρτῶν καί ἄλλων ἀντικειμένων κέρδη νά τά διαχειρίζεσθε ἄνευ ἀποδόσεως λογαριασμοῦ καί ἐπετρέπομεν συχνά πυκνά τήν κάθοδον καί διαμονήν τῶν σπουδαζόντων ἀδελφῶν εἰς ᾿Αθήνας ἐξόδοις τῆς Μονῆς; Καί πῶς τέλος συμβιβάζεται αὕτη μέ τό γεγονός ὅτι ἐδέχεσθε ἐλευθέρως εἰς τήν Μονήν πάντα γνωστόν σας καί ἐφιλοξενεῖτε πλουσίως αὐτούς καί παρεθέτετε γεύματα εἰς τόσους καί τόσους, χωρίς ποτέ νά κάμωμεν τήν ἐλαχίστην παρατήρησιν;
᾿Εκτός τούτων εἴπατε καί τόσα ἄλλα συκοφαντικά ἐναντίον μας!...
῎Εχετε, παιδιά μου, πέσει θύματα τοῦ Πονηροῦ. ᾿Ηδικήσατε τήν Μονήν καί τόν ἑαυτόν σας μεγάλως. Θά ἔπρεπε νά φανῶ ἐναντίον σας αὐστηρός. ῞Ομως, ἀποδίδων πάντα τά ἀνωτέρω εἰς ἀπειρίαν, ἐπιπολαιότητα καί εἰς ἐνεργείας τοῦ Πονηροῦ, ἀφίνω εἰς τόν Θεόν τήν ὑπόθεσιν. ᾿Εκεῖνος καί καρδιογνώστης εἶναι καί δίκαιος καί ἀληθής. Δέχομαι νά ἀποχωρήσητε τῆς Μονῆς, παραδίδοντες πάντα τά περιουσιακά αὐτῆς στοιχεῖα καθώς καί τήν διαχείρισιν αὐτῆς διά Πρωτοκόλλου. Σᾶς χορηγοῦμεν τρίμηνον ἄδειαν ἀπουσίας, ὥστε ἀνέτως νά τακτοποιήσητε τά καθ᾿ ὑμᾶς.
῾Ο Κύριος νά ἐλεήσῃ καί ἐμέ καί ὑμᾶς.
Μετ᾿ εὐχῶν
῾Ο Τρίκκης καί Σταγῶν ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ
***
῾Ο ἀναγνώστης ἔχει στή διάθεσή του δυό πλάνα. Τό πλάνο τοῦ Μοναχοῦ καί διακόνου Χριστόδουλου, πού ἐκδηλώνει συμπεριφορά “ἀχαρακτήριστον πρός γηραιόν ᾿Επίσκοπον, κείραντα αὐτόν Μοναχόν καί χειροτονήσαντα εἰς διάκονον καί πολυμερῶς καί πολυτρόπως ἐπιδείξαντα τήν ἀγάπην του...”. Καί τό πλάνο τοῦ τότε Μοναχοῦ καί Διακόνου, πού, μέ τόν καιρό καί μέ τούς γνωστούς τρόπους, ἀνέβηκε τά σκαλοπάτια τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἐξουσίας καί, ἀπό τή θέση τῆς ἡγεμονικῆς ἔπαρσης, ψέγει καί κατακεραυνώνει τούς ῾Ηγουμένους καί τούς Πνευματικούς Πατέρες, ὅτι “ἐπιδιώκουν νά ὑποκαταστήσουν τά κανονικά ὄργανα τῆς ἐκκλησιαστικῆς διοίκησης καί νά ὑπαγορεύσουν αὐτοί στήν ῾Ιεραρχία τή διαμόρφωση τῆς συνολικῆς ἐσωτερικῆς καί ἐξωτερικῆς πολιτικῆς της, ὡς ἐάν ἡ ᾿Εκκλησία εἶναι ὀρφανή ἀπό γνήσιους πνευματικούς Πατέρες, τούς ᾿Επισκόπους Της”.
῾Η σύγκριση τῶν δυό πλάνων δίνει τά στοιχεῖα τῆς ταυτότητας τοῦ σημερινοῦ προκαθήμενου. ῎Οχι αὐτά, πού διέγραψε ἀπό τά ἀστυνομικά δελτία ὁ Δαφέρμος. ᾿Αλλά αὐτά, πού καταγράφουν οἱ ῎Αγγελοι στόν Οὐρανό.
Ο ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΡΙΔΟΣ
ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ
