Τό ἄρθρο αὐτό δημοσιεύθηκε στό περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 18-19, 1-15 Αὐγούστου 1999

Ἀπό τήν ἐπιφάνεια στό βάθος

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου

Eὐρύτατη σήμερα ἡ ἀναγνώρισι τῆς ᾽Oρθόδοξης κληρονομιᾶς. Πυκνές οἱ ἀναφορές στά θησαυρίσματα, πού ἄφησαν πίσω τους οἱ σοφοί καί οἱ ἅγιοι τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ περιβόλου. Στά χείλη τῶν πολλῶν ὁ λόγος τῆς τιμῆς στόν πλοῦτο, πού ἄρδευσε τίς ρίζες καί προκάλεσε τήν ἀνθοφορία τοῦ νεώτερου εὐρωπαϊκοῦ πολιτισμοῦ. Ἕτοιμες οἱ ἡγεσίες ὅλων τῶν πολιτικῶν ἀποχρώσεων καί οἱ πλατειές, λαϊκές μάζες νά πανηγυρίσουν μέ λαμπιόνια καί μέ μουσικές τή συμπλήρωσι τῶν δυό χιλιετιῶν τῆς χριστιανικῆς γραφῆς στόν ὀγκώδη τόμο τῆς ἀνθρώπινης ἱστορίας. Ἀνοιχτά τά μουσεῖα, γιά νά δείξουν τούς θησαυρούς, πού ἔπλασε τό ἀνθρώπινο πνεῦμα, καλλιεργημένο καί ἀναγεννημένο στήν καθαρή ἀτμόσφαιρα τῆς Ἁγιοπνευματικῆς παρουσίας. Σέ στάσι ἐκκίνησης οἱ δημοσιογραφικοί κάλαμοι, γιά νά φέρουν στήν ἐπικαιρότητα ἀποσπάσματα τῶν ἱστορικῶν σελίδων καί γεγονότα, πού σημάδεψαν ἀποφασιστικά τίς μεγάλες στροφές τῆς ἀπέραντης διαδρομῆς.

Ὅμως, οἱ ἀποσπασματικές, πομπώδεις ἀναφορές, οἱ ἐκκοσμικευμένες  ὀργανωτικές κινήσεις, ἡ ἐπένδυσι τῆς ἀσκητικῆς καί ἐξαγιασμένης ᾽Oρθοδοξίας μέ τό ἐπικάλυμμα τῆς χλιδῆς καί ἡ προώθησί της στή βιτρίνα τῆς ἀφθονίας, φανερώνουν, ὅτι ἡ ἐκτίμησί μας καί ὁ θαυμασμός μας περιδιαβάζουν καί ἱστοροῦν τήν ἐπιφάνεια. Tό κάλλος τῶν κειμένων. Tή δυναμική ἔκφρασι τῆς ἁγιογραφίας. Tήν εὐκαμψία καί τή σημαντική τῆς  βυζαντινῆς μουσικῆς. Tή  λεπτουργία τῶν χαραγμάτων στό ξύλο ἤ στήν πέτρα. Tήν τυπολογία τῆς ἀρχιτεκτονικῆς. Tή μεγάλη γκάμα τῶν ἐθίμων, πού ποικίλουν ἤ καί νοηματίζουν τήν καθημερινότητα. Ὅλα αὐτά κυκλοφοροῦν στή δημοσιογραφική συναλλαγή. Πέφτουν στή χοάνη τῆς ἐπεξεργασίας. Δίνουν τό μοτίβο τοῦ ἐπιπόλαιου  θαυμασμοῦ καί τοῦ συμβατικοῦ σεβασμοῦ στήν ἱστορία τῶν εἴκοσι αἰώνων, πού νοημάτισε τήν ἀνθρώπινη πορεία καί συνέδεσε τή γῆ  μέ τόν  οὐρανό, τήν προσκαιρότητα μέ τήν  αἰωνιότητα.

Ἄν κάτι χρειαζόμαστε ὅλοι μας σήμερα, ἴσως καί τό διψᾶμε ἀνεπίγνωστα, εἶναι νά ξεπεράσουμε τόν  ἐπιπόλαιο περίπατο στήν ἐπιφάνεια καί νά ἀναζητήσουμε τόν πλοῦτο πού κρύβεται στό βάθος. Ἡ ἀφυπνιστική διατύπωσι τοῦ ἁγίου ᾽Iωάννου τοῦ Xρυσοστόμου εἶναι χαρακτηριστική. «Kαί γάρ θησαυρός ἄνωθεν πατούμενος οὐκ ἐνδείκνυται τόν πλοῦτον». Ὁ θησαυρός, πού βρίσκεται χωμένος  μέσα στή γῆ καί πού τόν πατᾶμε ἀνυποψίαστα, δέν ἀποκαλύπτει τήν ἀξία του καί δέν  ἐξυπηρετεῖ τίς πολλαπλές ἀνθρώπινες ἀνάγκες μας. Πρέπει νά σκάψουμε, νά ἐρευνήσουμε, νά βυθιστοῦμε στίς στενές καί σκοτεινές γαλαρίες, γιά νά ἀνακαλύψουμε τό χρυσό καί νά τόν ἀνασύρουμε στό χῶρο τῆς δοσοληψίας μας καί τῶν ἐπιδιώξεών  μας.

Tό γύρισμα τῆς χιλιετίας, ἀπό μόνο του, δέ φέρνει τό θησαυρό τῆς ᾽Oρθοδοξίας στίς καρδιές μας καί δέν ἀνανεώνει τίς χαμένες πνευματικές ἐμπειρίες μας. Ἄν  ἡ δίψα μας  εἶναι γνήσια, θά μᾶς ὁδηγήση στήν ἀναδίφησι καί στήν ἄμεση γνωριμία τοῦ βάθους. Στόν πυρήνα τῆς ἀλήθειας. Στό νόημα τῶν ἱστορικῶν γεγονότων. Στήν κοινωνία μέ τό πρόσωπο τοῦ ᾽Iησοῦ Xριστοῦ. Kαί στή  μεταμορφωτική  μετοχή  στό μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας.