Ἄρθρο ἀπό τό περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», τεῦχος 221, 16 Ἰανουαρίου 2008

Σημαῖες δίχως ταυτότητες

 

Μητροπολίτου Ἀττικῆς και Μεγαρίδος Νικοδήμου

Σέ καθημερινή, ἐπίμονη προβολή καί σέ ἀδιάλειπτη χρήση, ἐξοργιστκά ἀντιθετική, οἱ δυό ὅροι. Ὁ ὅρος “πρόοδος”, μέσα στήν ὀνειρική ἴριδα τῆς ὑπερτροφικῆς φαντασίας καί τῆς βεβαιότητας τῆς νίκης. Καί ὁ ὅρος “συντήρηση”, μέ τήν περιφρονητική ἐπένδυση τῆς ἀπαξίας καί τῆς ἀχρησίας. Ὅπου νά πᾶς καί ὅπου νά σταθεῖς, τό πολεμικό θούριο τῆς προοδευτικῆς ἐπέλασης θά γεμίσει τήν ἀκοή σου. Καί, ἀντίστροφα, τό μελαγχολικό ρέκβιεμ τῆς ὁριστικῆς ἥττας τῶν “σκουριασμένων” ἀντιλήψεων καί τῶν ξεπερασμένων δομῶν, θά καταπλακώσει τήν καρδιά σου.

Ἀπό τό Κοινοβούλιο, τόν “ἱερό βωμό”(!!), στόν ὁποῖο θυμιατίζονται καί καταξιώνονται τά νέα ἰδεολογικά καί ἀναπτυξιακά πρότυπα, ἴσαμε τά ἐξειδικευμένα τηλεοπτικά πάνελ, πού ἐκλαϊκεύουν τίς “μοντέρνες” ἰδέες καί τίς ἐκθέτουν στούς πάγκους τῆς διαφήμισης καί ἀπό τά καφενεῖα τῆς γειτονιᾶς, πού πλέκουν τή γεροντική ἀνία ἤ τή νεανική ραστώνη μέ τήν ἔπαρση τῆς παγγνωσίας, ἴσαμε τίς καφετέριες καί τά νυκτερινά κλάμπς, πού διαπλέκουν τίς ναρκωτικές οὐσίες μέ τά “λαμπρά” ὄνειρα, παντοῦ ὑμνεῖται ἡ “προοδευτικότητα” καί παντοῦ ἀποδοκιμάζεται ἤ χλευάζεται ἡ “συντήρηση”.

Σημειώνω, μέ  ἔκπληξη καί μέ ἀσίγαστο προβληματισμό, ὅτι, τά συνθήματα, πού σαλπίζονται, εἶναι σημαῖες δίχως ταυτότητα. Τήν ἐπίμονη συνθηματολογία δέν τή συνοδεύει καί δέν τή φωτίζει ὁ νηφάλιος ἐπεξηγηματικός λόγος. Ποτέ καί πουθενά δέν ἀκούγεται μιά καθαρή, ἀποσαφηνισμένη καί ἔντιμη, ἑρμηνευτική φράση, πού νά προσδιορίζει, μέ ἀκρίβεια, τήν ἔννοια τῆς “προοδευτικότητας”. Καί, ἀντίστοιχα, πουθενά καί ποτέ, δέν κατατίθεται μιά ἀνάλυση, ἀνθρωπολογική ἤ ἱστορική ἤ φιλοσοφική, πού νά διευκρινίζει τί σημαίνει “συντηρητικότητα” στίς προσωπικές ἤ στίς ὁμαδικές ἐπιλογές ὁραμάτων καί δράσης καί νά ἀποδεικνύει, μέ ἀδιαφιλονίκητη δομή ἐπιχειρημάτων, τήν ἀπαξία καί τά καταστροφικά σύνδρομα, πού τή διαδέχονται. Ἡ ἀναφορά στούς δυό ὅρους γίνεται μέ παθιασμένη ὁρμητικότητα καί μέ γλωσσάριο ἀργκό, ἐκφραστικό πωρωμένης διαλεκτικῆς, ἀνίκανης νά σκύψει στό βαθύ πηγάδι τῶν ἱστορικῶν δεδομένων καί νά βυθιστεῖ στό μυστικό ἀρχεῖο τῶν εὐαίσθητων ἀνθρώπινων ἐμπειριῶν, πρίν ἐκφέρει σοβαρή καί ὑπεύθυνη κρίση γιά τίς ἀναζητήσεις τῆς ψυχῆς καί γιά τά ρεύματα τοῦ “χθές” ἤ τοῦ “σήμερα”.

Ἰδιαίτερα, ἀπό τήν ἐποχή, πού τό ἀντιθετικό δίδυμο “πρόοδος”-”συντήρηση” πέρασε στό γήπεδο τῆς πολιτικῆς ἀναμέτρησης καί ἀντιμαχίας καί ἔγινε σύνθημα τοῦ προεκλογικοῦ “μπαλκονιοῦ” καί τοῦ προπαγανδιστικοῦ “τηλεοπτικοῦ παραθύρου”, ἡ ἐνθουσιαστική ἔκσταση τῶν προσώπων ἔγινε κάψα καί ἡ κυμαινόμενη ἄποψη κατάντησε ἐπαναστατικός θυρεός, στρατευμένος στήν κατάκτηση τοῦ ἐξουσιαστικοῦ θώκου καί στήν καθυπόταξη τῶν συνειδήσεων τοῦ ἀνυποψίαστου πλήθους.

Κανένας δέν μπαίνει στόν κόπο νά λεπτολογήσει τίς εὐαίσθητες ἐκμυστηρεύσεις σου, γιά νά διακριβώσει τί πιστεύεις καί πῶς δραστηριοποιεῖσαι στό σκάμμα τῆς ἀνάδειξης ἤ τῆς βιοπάλης. Κανένας δέν κοσκινίζει τή δημόσια πρακτική σου, γιά νά μετρήσει, πῶς ὁριοθετεῖς τό ἄνοιγμα στίς προοδευτικές μεταρρυθμίσεις ἤ πῶς φαντάζεσαι τήν ἐμμονή στό κεκτημένο, στή διακεκριμένη πολιτισμική κληρονομιά ἤ στό φτηνό καί ξεπερασμένο. Ἄν ἀγαπᾶς τήν πρόοδο ἤ ἄν βρίσκεσαι ἀγκιστρωμένος σέ ἀπολιθώματα ἀμάθειας ἤ πλάνης, δέν ἐνδιαφέρει καί δέν ἀπασχολεῖ τόν προπαγανδιστή τῆς “προοδευτικότητας” καί στηλιτευτή τῆς “συντήρησης”. Καί μόνο τό γεγονός, ὅτι δέ σκύβεις, ἀνεπιφύλακτα, κάτω ἀπό τή σημαία του, ἀποτελεῖ πράξη ἔσχατης προδοσίας τῶν ὁραμάτων τῆς προόδου καί ἐγκλωβισμό στή συντήρηση καί στήν παθητικότητα.

Ἄραγε, ἡ πρόταση, γιά εὐρύτερη μελέτη τοῦ αἰώνια ἐπίκαιρου καί πάντοτε καυτοῦ αὐτοῦ προβλήματος, τό αἴτημα, γιά σαφεῖς διευκρινίσεις καί ἀπό τά δυό στρατόπεδα καί ἡ προβολή τῆς ἀνάγκης γιά νηφάλια ἐκτίμηση καί ἀξιολόγηση τῶν ρευμάτων τῆς ἐποχῆς μας, ἀποτελοῦν πράξεις ἀνασταλτικές τῆς ἱστορικῆς ἐξέλιξης καί τῆς ἀναβάθμισης τῆς ζωῆς; Ἤ, μήπως, συνθέτουν τήν ἀναγκαία προϋπόθεση γιά μιά πορεία, πάντοτε ἀνοδική καί πάντοτε προοδευτική;