†Mητροπολίτης Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικόδημος
Θεολογία καί Ἐκκλησιαστική ἱστορία

  • Ἀρχική
  • Καλῶς ὁρίσατε
  • Μητροπολίτης
    • Βιογραφικά στοιχεῖα
    • Φωτογραφίες
    • Νεκρολογίες
  • Ἱερά Μονή Νέου Στουδίου
    • Ἱστορικό
    • Φωτογραφίες
    • Χάρτης
    • Δραστηριότητες
    • Κηρύγματα
      • π. Είρηναῖος Μπουσδέκης
        • Ἠχητικά
        • Κείμενα
      • π. Μάξιμος Ἀναστόπουλος
      • μ. Ἰγνάτιος Βερβέρης
  • Ἐκδόσεις Σπορά
    • Εἰσαγωγικά
    • Λειτουργική Θεολογία
    • Ἱερατικά
    • Ἐκκλησιολογία
    • Μοναχικός βίος
    • Ὁμιλητικά βοηθήματα
    • Πατέρες καί σύγχρονη ζωή
    • Σύγχρονη ἐκκλησιαστική ἱστορία
    • Ὀρθόδοξοι προσανατολισμοί
    • Σχολιασμός τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἐπικαιρότητας
    • Ὑπαρξιακές άνησυχίες
    • Διηγήματα
    • Ἄλλοι συγγραφείς
  • Ἐλεύθερη Πληροφόρηση
    • Εἰσαγωγικά
    • Εὐρετήριο τευχῶν
  • Ἐπικοινωνία

† ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΡΙΔΟΣ
ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ

  • Βιογραφικό
  • Κηρύγματα
    • Ἠχητικά
      • Ἰωάννης
      • Ματθαῖος
      • Λουκᾶς
      • Μάρκος
      • Μηναῖο
      • Ἀποστολικά
        • Πεντηκοστάριο
        • Κυριακῶν
        • Μηναῖο
        • Τριώδιο
      • Παρακλήσεις
      • Χαιρετισμοί
      • Ἐπίκαιρα
    • Κείμενα
  • Ραδιοφωνικές συζητήσεις
  • Ἄρθρα
    • Ἐκκλησία
    • Ἐπίσκοπος
    • Θεολογικά
    • Σύνοδος
    • Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο
    • Ἀνθρωπολογία
      • Ἀνθρωπολογικά
      • Τί ἐστιν ἄνθρωπος;
    • Ἀθεΐα
    • Παράδοση
    • Πρόοδος ἤ συντήρηση;
    • Παγκοσμιοποίηση καί Παράδοση
    • Ἀπολογητική
      • Ὀρθός λόγος-Πίστη
    • Ἐκκλησιαστική δικαιοσύνη
    • Σχέσεις Ἐκκλησίας-Πολιτείας
    • Ἱστορικά
      • Ἀρχιεπίσκοπος Σεραφείμ
      • Ἀρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος
      • Ἀρχιεπίσκοπος Ἱερώνυμος Β'
      • Ἰγνάτιος Λάπας
    • Χριστούγεννα
    • Πάσχα
  • ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
  • 12 ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΕΣ
    • Ἀττικῆς και Μεγαρίδος Νικόδημος
      • Βιογραφικό
      • Φωτογραφίες
    • Λαρίσης Θεολόγος
      • Βιογραφικά στοιχεῖα
      • Νεκρολογίες
      • Ἱστορικά
      • Φωτογραφίες
    • Θεσσαλιώτιδος Κωνσταντῖνος
      • Προσωπικότητα
      • Φωτογραφίες
    • Θεσσαλονίκης Λεωνίδας
      • Φωτογραφίες
      • Νεκρολογίες
    • Ἀλεξανδρουπόλεως Κωνστάντιος
      • Βιογραφικά στοιχεῖα
      • Φωτογραφίες
    • Διδυμοτείχου Κωνσταντῖνος
      • Φωτογραφίες
    • Κιλκισίου Χαρίτων
      • Φωτογραφίες
    • Χαλκίδος Νικόλαος
      • Ἱστορικά
      • Προσωπικότητα
      • Φωτογραφίες
    • Δημητριάδος Ἠλίας
      • Φωτογραφίες
    • Παραμυθίας Παῦλος
      • Φωτογραφίες
    • Ζακύνθου Ἀπόστολος
      • Φωτογραφίες
    • Τρίκκης καί Σταγῶν Σεραφείμ
      • Φωτογραφίες
    • Δημοσιεύματα
  • ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
    • Νέες Χῶρες
    • Οὐκρανικά
    • Διάφορα
  • ΑΡΘΡΑ ΑΛΛΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ
    • Ἐλευθέριος Χ. Οἰκονομάκος
    • Ἄλλοι συγγραφεῖς
  • ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΟΙΚΟΔΟΜΗ
    • Βοήθει μου τῇ ἀπιστίᾳ
    • Θυσίαν αἰνέσεως
    • Σπουδή ἀγάπης
    • Στοχασμοί τοῦ Σαββάτου
    • Τό πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ
    • Τό «τραῦμα» τῆς ἀγάπης
    • Καινή Διαθήκη
    • Διάφορα
  • ΠΑΤΕΡΙΚΑ
    • Ἡ ἱκεσία ἑνός ἁγίου
    • Διάφορα Πατερικά
  • Αρχική
  • Ἄρθρα
  • Σχέσεις Ἐκκλησίας-Πολιτείας
  • Εμπειρίες αιώνων
Δημοσιεύθηκε : 05 Δεκεμβρίου 2019

Ἐμπειρίες αἰώνων

Αἰφνιδιάζει, ὡς τολμηρή καί ἀπρόσφορη, ἡ ἄποψη, πώς τό αἴτημα τῆς νομοθετικῆς καί πρακτικῆς ἀποδέσμευσης τῆς ᾿Εκκλησίας ἀπό τό θεσμικό πλαίσιο τῆς Πολιτείας δικαιοῦται νά τό παρουσιάσει καί νά τό ὑποστηρίξει, μέ τή δική του ἐκκλησιολογική καί ἱστορική διαλεκτική, ἕνας λειτουργός τοῦ πανίερου Θυσιαστηρίου.

Οἱ εἰσηγήσεις, γιά τό χωρισμό Κράτους-᾿Εκκλησίας, ἠχοῦν μονόπαντα, ἀπό τά στρατηγεῖα τῆς ἀπέναντι ὄχθης. Οἱ ἀκοές μας ἔχουν στομώσει ἀπό τά μακρόσυρτα, ἠχηρά συνθήματα καί ἀπό τίς νευρώδεις ἀπαιτήσεις τῶν ἐκπροσώπων τοῦ στρατευμένου ἀθεϊσμοῦ καί τῶν διαφημιστῶν τοῦ, πνευματικά ἀχρωμάτιστου, ἀλλά ὁμοιόμορφου, παγκοσμιοποιημένου ἐκσυγχρονισμοῦ. Τόν ὀρυμαγδό τόν ἐντοπίζουμε -δεκαετίες τώρα- νά ξεσηκώνεται ἀπό τά στρατηγεῖα τῆς μανιακῆς ἀντιεκκλησιαστικῆς προπαγάνδας καί νά περνάει στήν πίστα τῶν κοινωνικοπολιτικῶν ἀντιπαραθέσεων ὡς προοπτική “πολιτιστικῆς ἀνάπτυξης” καί “προόδου”.

᾿Από τήν ἐκκλησιαστική μας διοίκηση δέν ἐκπορεύεται στίγμα ἀποδοχῆς τῶν κοσμικῶν αἰτημάτων. ᾿Αντίθετα, τά πρακτορεῖα τῶν ἐκκλησιαστικῶν εἰδήσεων καί, προπάντων, οἱ ἐπίσημες καθέδρες τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἀξιωματούχων ἐκπέμπουν “σῆμα κινδύνου”. Διαμαρτύρονται “στεντορείως”, ὅτι ὁ χωρισμός, ἄν ἀποτολμηθεῖ καί πραγματοποιηθεῖ, θά εἶναι χτύπημα προδοτικό κατά τῆς ᾿Εκκλησίας, τῆς “τροφοῦ τοῦ ῎Εθνους”, καί ἀπόπειρα ἄρνησης καί ξεπουλήματος τῶν πνευματικῶν ἀξιῶν, πού ἐμπλουτίζουν τό ἱστορικό μας θησαυροφυλάκιο.

Μέσα σ᾿ αὐτό τό ἐπικοινωνιακό καί δημοσιογραφικό πλαίσιο, ἡ ἐμφάνιση ἀντίστροφων ἀπόψεων ἀπό ἕνα ὑπηρέτη τῆς ᾿Ορθόδοξης ἑλληνικῆς μας ᾿Εκκλησίας κινδυνεύει νά ἑρμηνευτεῖ ὡς ἀνορθογραφία. ῾Ως ἐπικίνδυνη ἀποστασιοποίηση ἀπό τίς δομές, πού λειτούργησαν “γόνιμα”(!!), ἐπί σειρά αἰώνων καί ὡς ἀνορθόδοξη σύναψη πρωτοκόλλου φιλίας μέ τό ἐκκοσμικευμένο μοντέλο τῆς παγκοσμιοποιημένης, σύγχρονης, κουλτούρας, πού βρίσκεται σέ ἀέναη μεταλλαγή καί ἐξέλιξη, ὄχι, ὅμως, μέ πειστική πρόταση ἀνθρωπιστικοῦ ὁράματος καί μέ ἀποδεκτή ἐγγύηση σεβασμοῦ τοῦ προσώπου καί τῆς ἐλευθερίας του.

Αὐτές μπορεῖ νά εἶναι οἱ πρῶτες ἀντιδράσεις, στό ἄκουσμα, ὅτι ἕνας λειτουργός τῆς ᾿Εκκλησίας γυρίζει τά νῶτα στό σχῆμα τῆς πλοκῆς καί συνεργασίας(;) Πολιτείας καί ᾿Εκκλησίας, πού ἐπιβλήθηκε καί -μέ ἐνθουσιασμό ἤ μέ γογγυσμό- βιώθηκε ἐπί σειρά αἰώνων καί χαιρετίζει, μέ προσδοκίες ἐκκλησιαστικῆς ἀνακαίνισης, τήν πρόταση τοῦ χωρισμοῦ καί τῆς πλήρους ἀνεξαρτοποίησης τοῦ ᾿Εκκλησιαστικοῦ Σώματος.

***

Χρέος μου νά προσφέρω περισσότερες καί διαφανέστερες ἐξηγήσεις. Καί, σάν εἰσαγωγή σ᾿ αὐτή τήν προσπάθειά μου, θά παραθέσω δυό ἀποσπάσματα ἐπιστολῶν τοῦ θεοφώτιστου ποιμένα τῆς ᾿Εκκλησίας μας, τοῦ Μεγάλου Βασιλείου. Οἱ ἐπιστολές αὐτές ἀποτελοῦν ντοκουμέντα τῶν ἱστορικῶν καί ἐκκλησιαστικῶν ἐξελίξεων, πού πραγματοποιήθηκαν μετά τήν κατάπαυση τῶν διωγμῶν. ᾿Αφοῦ ἡ ᾿Εκκλησία εἶχε βρεῖ θέση ἀναγνώρισης καί τιμῆς στήν αὐτοκρατορία. Καί ἀφοῦ ἡ παρασκηνιακή διαπλοκή τῶν παραγόντων τοῦ παλατίου καί κάποιων ἡγετικῶν στελεχῶν τῆς ᾿Εκκλησίας εἶχε παρουσιάσει τά πρῶτα νοσηρά καί καταστροφικά της συμπτώματα.

Κατά τή συγκεκριμένη ἱστορική περίοδο, πού ἡ γενναιότητα σφράγιζε καί δραστηριοποιοῦσε τήν φωτισμένη προσωπικότητα τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, ἡ αὐτοκρατορική αὐλή, ἀνώριμη στούς θεολογικούς διαλόγους, ὑπέκυψε στή φραστική πολιορκία, πού τῆς εἶχαν στήσει οἱ αἱρετικοί-᾿Αρειανοί. Δέχτηκε τήν πλανεμένη διδαχή τους. Καί ἐξαπέλυσε διωγμό ἐνάντια στούς ἀνυπεράσπιστους ᾿Ορθόδοξους.

῾Ο ἁγιασμένος καί φωτισμένος ᾿Επίσκοπος τῆς Καισάρειας, ὁ Μέγας Βασίλειος, στά τέλη τοῦ 371 ἤ ἀρχές τοῦ 372, μέ Συνοδική ἐπιστολή, πού τή συνέταξε ὁ ἴδιος καί τήν προσυπόγραψαν τριανταδυό ᾿Επίσκοποι τῆς ἀνατολῆς, ἀπευθύνθηκε στούς ᾿Επισκόπους τῆς ᾿Ιταλίας καί τῆς Γαλλίας, ἐξέθεσε τά γεγονότα, τίς ἀνησυχίες του καί τούς προβληματισμούς του καί, ἀνάμεσα στά ἄλλα, τούς ἔγραψε·

 

“...᾿Ανατέτραπται μέν τά τῆς εὐσεβείας δόγματα, συγκέχυνται δέ ᾿Εκκλησίας θεσμοί. Φιλαρχίαι δέ τῶν μή φοβουμένων τόν Κύριον ταῖς προστασίαις ἐπιπηδῶσι καί ἐκ τοῦ προφανοῦς λοιπόν ἆθλον δυσσεβείας ἡ προεδρία πρόκειται, ὥστε ὁ τά χαλεπώτερα βλασφημήσας εἰς ἐπισκοπήν λαοῦ προτιμότερος. Οἴχεται σεμνότης ἱερατική, ἐπιλελοίπασιν οἱ ποιμαίνοντες μετ᾿ ἐπιστήμης τό ποίμνιον τοῦ Κυρίου, οἰκονομίας πτωχῶν εἰς ἰδίας ἀπολαύσεις καί δώρων διανομάς παραναλισκόντων ἀεί τῶν φιλαρχούντων. ῾Ημαύρωται κανόνων ἀκρίβεια, ἐξουσία τοῦ ἁμαρτάνειν πολλή. Οἱ γάρ σπουδαῖς ἀνθρωπίναις παρελθόντες ἐπί τό ἄρχειν ἐν αὐτῷ τούτῳ τῆς σπουδῆς τήν χάριν ἀνταναπληροῦσι τῷ πάντα πρός ἡδονήν ἐνδιδόναι τοῖς ἁμαρτάνουσιν. ᾿Απόλωλε κρῖμα δίκαιον, πᾶς τις τῷ θελήματι τῆς καρδίας αὐτοῦ πορεύεται. ῾Η πονηρία ἄμετρος, οἱ λαοί ἀνουθέτητοι, οἱ προεστῶτες ἀπαρρησίαστοι. Δοῦλοι γάρ τῶν δεδωκότων τήν χάριν οἱ δι᾿ ἀνθρώπων ἑαυτοῖς τήν δυναστείαν κατακτησάμενοι. ῎Ηδη δέ καί ὅπλον τισί τοῦ πρός ἀλλήλους πολέμου ἡ ἐκδίκησις δῆθεν τῆς ὀρθοδοξίας ἐπινενόηται, καί τάς ἰδίας ἔχθρας ἐπικρυψάμενοι ὑπέρ τῆς εὐσεβείας ἐχθραίνειν κατασχηματίζονται. ῎Αλλοι δέ τόν ἐπί τοῖς αἰσχίστοις ἐκκλίνοντες ἔλεγχον τούς λαούς εἰς τήν κατ᾿ ἀλλήλων φιλονικίαν ἐκμαίνουσιν, ἵνα τοῖς κοινοῖς κακοῖς τό καθ᾿ ἑαυτούς συσκιάσωσι. Διό καί ἄσπονδός ἐστιν ὁ πόλεμος οὗτος, τῶν τά πονηρά εἰργασμένων τήν κοινήν εἰρήνην ὡς ἀποκαλύπτουσαν αὐτῶν τά κρυπτά τῆς αἰσχύνης ὑφορωμένων. ᾿Επί τούτοις γελῶσιν οἱ ἄπιστοι, σαλεύονται οἱ ὀλιγόπιστοι· ἀμφίβολος ἡ πίστις, ἄγνοια κατακέχυται τῶν ψυχῶν, διά τό μιμεῖσθαι τήν ἀλήθειαν τούς δολοῦντας τόν λόγον ἐν κακουργίᾳ. Σιγᾷ μέν γάρ τά τῶν εὐσεβούντων στόματα, ἀνεῖται δέ πᾶσα βλάσφημος γλῶσσα· ἐβεβηλώθη τά ἅγια, φεύγουσι τούς εὐκτηρίους οἴκους οἱ ὑγιαίνοντες τῶν λαῶν ὡς ἀσεβείας διδασκαλεῖα, κατά δέ τάς ἐρημίας πρός τόν ἐν τοῖς οὐρανοῖς Δεσπότην μετά στεναγμῶν καί δακρύων τάς χεῖρας αἴρουσιν...” (Πρός ᾿Ιταλούς καί Γάλλους).

(Μετάφραση)

(Τά δόγματα τῆς εὐσέβειας ἔχουν ἀνατραπεῖ καί ἔχουν περιέλθει σέ σύγχυση οἱ θεσμοί τῆς ᾿Εκκλησίας. Καί οἱ φιλοδοξίες ἐκείνων, πού δέ φοβοῦνται τόν Κύριο, εἰσπηδοῦν στά ἀξιώματα καί, ἀνοιχτά, ἡ προεδρία τῆς ᾿Επισκοπῆς προσφέρεται ὡς ἄθλος τῆς δυσσέβειας, ἔτσι, πού νά εἶναι προτιμότερος στό ἔργο τῆς προστασίας τοῦ λαοῦ ἐκεῖνος πού ἔχει βλαστημήσει χειρότερα. ῎Εχει φύγει ἡ ἱερατική σεμνότητα. Λιγόστεψαν ἐκεῖνοι, πού ποιμαίνουν μέ ἐπιστήμη τό ποίμνιο τοῦ Κυρίου. Οἱ φίλαρχοι καταναλώνουν πάντοτε τίς προσφορές, πού κάνουν οἱ πιστοί γιά τή βοήθεια τῶν φτωχῶν, στήν ἐξυπηρέτηση τῶν δικῶν του ἀπολαύσεων καί στή διανομή δώρων. ῎Εχει ἀμαυρωθεῖ ἡ ἀκρίβεια τῶν Κανόνων. ῾Η ἐλευθερία, γιά νά ἁμαρτάνουν οἱ ἄνθρωποι, εἶναι πολλή. Καί τοῦτο, γιατί ἐκεῖνοι, πού κατέκτησαν τήν ἐξουσία νά ἄρχουν, μέ ἀνεπίτρεπτες ἐξυπηρετήσεις, ἀνταποδίδουν τήν ἐξυπηρέτηση μέ τοῦτο, μέ τό νά παρέχουν σέ κείνους, πού ἁμαρτάνουν, κάθε ἐλευθερία στήν ἀπόλαυση τῶν ἡδονῶν. ῎Εχει χαθεῖ ἡ δικαιοκρισία. ῾Ο καθένας πορεύεται σύμφωνα μέ τά θελήματα τῆς καρδιᾶς του. ῾Η πονηρία ἔχει καταντήσει ἄμετρη. Οἱ λαοί μένουν ἀνουθέτητοι. Οἱ προεστῶτες δέν ἔχουν καμμιά παρρησία. Γιατί αὐτοί, πού κατέκτησαν τή δυναστεία μέ τή βοήθεια ἀνθρώπων, ἔχουν καταντήσει δοῦλοι ἐκείνων, πού τούς ἔδωσαν αὐτό τό χάρισμα. Καί ἤδη, σάν ὅπλο τοῦ ἀναμεταξύ τους πολέμου, ἔχει ἐπινοηθεῖ ἡ δῆθεν ὑπεράσπιση τῆς᾿Ορθοδοξίας. Καί, κρύβοντας κάτω ἀπό τόν ἰσχυρισμό αὐτό τίς δικές τους ἐχθρότητες, ὑποκρίνονται, ὅτι μάχονται γιά τήν εὐσέβεια. ῎Αλλοι δέ, γιά νά ξεφύγουν τόν ἔλεγχο τῶν λαϊκῶν γιά τίς αἰσχρότατες πράξεις τους, τούς ἐρεθίζουν νά φιλονικοῦν ἀναμεταξύ τους, ὥστε μέσα στό κλίμα τῶν κοινῶν κακῶν νά ἐπισκιάσουν τά δικά τους. Καί ὁ πόλεμος αὐτός εἶναι ἄσπονδος, ἐπειδή ἐκεῖνοι, πού ἐργάζονται τά πονηρά, φοβοῦνται, ὁτι ἡ κοινή εἰρήνη θά γίνει ἀφορμή νά ἀποκαλυφθοῦν οἱ κρυφές πράξεις τῆς καταισχύνης τους. Γι᾿ αὐτό, γελοῦν οἱ ἄπιστοι. Σαλεύονται οἱ ὀλιγόπιστοι. ῾Η πίστη παρουσιάζεται ἀμφίβολη. ῾Η ἄγνοια πλημμυρίζει τίς ψυχές. Καί αὐτό, γιατί ἐκεῖνοι, πού νοθεύουν τό λόγο τοῦ Θεοῦ, προσπαθοῦν νά μιμηθοῦν τήν ἀλήθεια. Σιγοῦν τά στόματα τῶν εὐσεβῶν. ᾿Ανοίγει δέ κάθε βλάσφημη γλώσσα. Βεβηλώθηκαν τά ἅγια. Φεύγουν ἐκεῖνοι, πού ἔχουν ὑγιές φρόνημα, ἀπό τούς εὐκτήριους οἴκους, γιατί τούς βλέπουν νά εἶναι διδασκαλεῖα τῆς ἀσέβειας. Τρέχουν στίς ἐρημιές. ᾿Εκεῖ, μέ στεναγμούς καί δάκρυα, σηκώνουν τά χέρια, καί ἱκετεύουν τό Δεσπότη, πού βρίσκεται στόν οὐρανό).

 

Θά ζητήσω τήν ἄδειά σας, νά παραθέσω καί ἕνα δεύτερο θρηνῶδες ξέσπασμα, ἀπόσπασμα ἀπό μιά ἄλλη ἐγκύκλιο ἐπιστολή τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, τοῦ φωτισμένου καί πονεμένου ποιμένα, πού τήν ἀπευθύνει, κατά τήν ἄνοιξη τοῦ 376 στούς ἴδιους ἀποδέκτες.

 

“Διωγμός κατείληφεν ἡμᾶς, ἀδελφοί τιμιώτατοι, καί διωγμός ὁ βαρύτατος. Διώκονται γάρ ποιμένες, ἵνα διασκορπισθῶσι τά ποίμνια. Καί τό βαρύτατον, ὅτι οἱ μέν κακούμενοι ἐν πληροφορίᾳ μαρτυρίου τά πάθη δέχονται, οἱ δέ λαοί οὐκ ἐν μαρτύρων τάξει τούς ἀθλητάς θεραπεύουσι διά τό Χριστιανῶν ὄνομα τοῖς διώκουσι περικεῖσθαι. ῞Εν ἐστιν ἔγκλημα νῦν σφοδρῶς ἐκδικούμενον, ἡ ἀκριβής τήρησις τῶν πατρικῶν παραδόσεων. Διά τοῦτο ἀπελαύνονται μέν τῶν πατρίδων οἱ εὐσεβεῖς, πρός δέ τάς ἐρημίας μετοικίζονται. Οὐ πολιά παρά τοῖς κριταῖς τῆς ἀδικίας αἰδέσιμος, οὐκ ἄσκησις εὐσεβείας, οὐ πολιτεία κατά τό Εὐαγγέλιον ἐκ νεότητος εἰς γῆρας διανυσθεῖσα. ᾿Αλλά κακοῦργος μέν οὐδείς ἄνευ ἐλέγχων καταδικάζεται, ἐπίσκοποι δέ ὑπό μόνης συκοφαντίας ἑάλωσαν καί μηδεμιᾶς ἀποδείξεως τοῖς ἐγκλήμασιν ἐπενεχθείσης ταῖς τιμωρίαις ἐκδίδονται. Τινές δέ οὔτε ἔγνωσαν κατηγόρους οὔτε εἶδον δικαστήρια οὔτε ἐσυκοφαντήθησαν τήν ἀρχήν, ἀλλ᾿ ἀωρί τῶν νυκτῶν βιαίως ἀναρπασθέντες εἰς τήν ὑπερορίαν ἐφυγαδεύθησαν ταῖς ἐκ τῆς ἐρημίας κακοπαθείαις παραδοθέντες εἰς θάνατον. Τά δέ τούτοις ἑπόμενα γνώριμα παντί, κἄν ἡμεῖς σιωπήσωμεν· φυγαί πρεσβυτέρων, φυγαί διακόνων, παντός τοῦ κλήρου λεηλασία· ἀνάγκη γάρ ἤ προσκυνῆσαι τῇ εἰκόνι ἤ τῇ πονηρᾷ φλογί τῶν μαστίγων παραδοθῆναι· στεναγμός λαῶν, δάκρυον διηνεκές καί κατ᾿ οἴκους καί δημοσίᾳ πάντων πρός ἀλλήλους ὀδυρομένων ἅ πάσχουσιν, οὐδείς γάρ οὕτω λίθινος τήν καρδίαν ὥστε πατρός στερηθείς πράως φέρειν τήν ὀρφανίαν· ἦχος θρηνούντων ἐν πόλει, ἦχος ἐν ἀγροῖς, ἐν ὁδοῖς, ἐν ἐρημίαις· μία φωνή ἐλεεινή πάντων τά σκυθρωπά φθεγγομένων, ἐξῆρται χαρά καί εὐφροσύνη πνευματική· εἰς πένθος ἐστράφησαν ἡμῶν αἱ ἑορταί, οἶκοι προσευχῶν ἀπεκλείσθησαν, ἀργά τά θυσιαστήρια τῆς πνευματικῆς λατρείας· οὐκέτι σύλλογοι Χριστιανῶν, οὐκέτι διδασκάλων προεδρίαι, οὐ διδάγματα σωτήρια, οὐ πανηγύρεις, οὐχ ὑμνωδίαι νυκτεριναί, οὐ τό μακάριον ἐκεῖνο τῶν ψυχῶν ἀγαλλίαμα, ὅ ἐπί ταῖς συνάξεσι καί τῇ κοινωνίᾳ τῶν πνευματικῶν χαρισμάτων ταῖς ψυχαῖς ἐγγίνεται τῶν πιστευόντων εἰς Κύριον” (Πρός ᾿Ιταλούς καί Γάλλους ᾿Επισκόπους, περί τῆς καταστάσεως καί συγχύσεως τῶν ᾿Εκκλησιῶν).

(Μετάφραση)

(Τιμιότατοι ἀδελφοί, μᾶς κατέλαβε διωγμός. Καί, μάλιστα, διωγμός βαρύτατος. Γιατί διώκονται οἱ ποιμένες, μέ προοπτική νά διασκορπιστοῦν τά ποίμνια. Καί τό βαρύτατο εἶναι τοῦτο· ἐκεῖνοι, πού κακοχοῦνται, δέχονται τά πάθη μέ τήν ἐσωτερική μαρτυρία, ὅτι ὑφίστανται μαρτύριο. Τά πλήθη, ὅμως, τοῦ λαοῦ, δέ σέβονται τούς ἀθλητές ὡς μάρτυρες, ἐπειδή ἐκεῖνοι, πού τούς διώκουν, φέρουν τήν ἐπωνυμία τῶν Χριστιανῶν. Αὐτή τή στιγμή ἕνα εἶναι τό ἔγκλημα, πού τιμωρεῖται σκληρά, ἡ ἀκριβής τήρηση τῶν πατρικῶν παραδόσεων. Γι᾿ αὐτό τό λόγο ἐξορίζονται ἀπό τίς πατρίδες τους οἱ εὐσεβεῖς καί μετοικίζονται στίς ἐρημιές. ᾿Από τούς κριτές τῆς ἀδικίας δέν εἶναι σεβαστά οὔτε τά ἄσπρα μαλλιά τῶν γερόντων, οὔτε ἡ ἄσκηση τῆς εὐσέβειας, οὔτε ἡ πολιτεία τοῦ βίου, ἡ σύμφωνη μέ τό Εὐαγγέλιο, πού βιώθηκε ἀπό τή νεανική ἡλικία ἴσαμε τό γήρας. ᾿Αλλά, ἐνῶ κανένας κακοῦργος δέν καταδικάζεται χωρίς ἔλεγχο τῶν καταγγελιῶν, ᾿Επίσκοποι, μέ μόνη τή συκοφαντία συλλαμβάνονται καί χωρίς νά προσαχθεῖ καμμιά ἀπόδειξη γιά τά ἐγκλήματα, πού τούς καταλογίζουν, παραδίνονται σέ τιμωρίες. Μερικοί, μάλιστα, ἀπό αὐτούς, οὔτε γνώρισαν κατήγορους, οὔτε εἶδαν δικαστήρια, οὔτε κἄν συκοφαντήθηκαν, ἀλλά, παρά ταῦτα, ἀργά τή νύχτα, συνελήφθηκαν βίαια καί φυγαδεύτηκαν στήν ἐξορία καί ἐκεῖ στήν ἔρημο, ἐξ αἰτίας τῶν κακοπαθειῶν, παραδόθηκαν στό θάνατο. Καί τά γεγονότα, πού ἀκολούθησαν εἶναι γνωστά σέ ὅλους, ἀκόμα καί ἄν ἐμεῖς σιωπήσουμε. Φυγές πρεσβυτέρων. Φυγές διακόνων. Λεηλασία ὅλων τῶν κληρικῶν. Γιατί τούς ἀναγκάζουν νά προσκυνήσουν τήν εἰκόνα τῆς διδαχῆς, πού τούς προτείνουν καί ἄν δέν τό κάνουν, τούς παραδίνουν στήν πονηρή φλόγωση τῶν μαστίγων. Οἱ λαοί στενάζουν. Συνεχῶς τρέχουν δάκρυα, εἴτε μέσα στά σπίτια τους, εἴτε καί δημόσια ὅλοι διεκτραγωδοῦν τίς περιπέτειές τους καί θρηνοῦν γι᾿ αὐτά, πού ὑποφέρουν. Γιατί κανένας δέν ἔχει τόσο πέτρινη καρδιά, ὥστε, ὅταν στερηθεῖ τόν πατέρα του, νά ὑποφέρει μέ πραότητα τήν ὀρφάνια. ᾿Ακούσματα θρήνων μέσα στήν πόλη. ᾿Ακούσματα θρήνων στούς ἀγρούς, στούς δρόμους, στίς ἐρημιές. ῞Ολοι ἐκφράζονται μέ μιά λυπητερή φωνή καί μέ σκυθρωπά πρόσωπα. Χάθηκε ἡ χαρά καί ἡ πνευματική εὐφροσύνη. Οἱ γιορτές μας μεταστράφηκαν σέ πένθος. Οἱ οἴκοι τῶν προσευχῶν μας ἔκλεισαν. Τά θυσιαστήριά μας ἀργοῦν καί δέν πραγματοποιοῦν τήν πνευματική λατρεία. Δέ γίνονται πιά συνάξεις Χριστιανῶν. Δέν ἀνεβαίνουν στό βῆμα οἱ δάσκαλοι τῆς ἀλήθειας. Δέν ἀκούγονται σωτήρια διδάγματα. Δέ γίνονται πανηγύρια. Οὔτε ὁλονύχτιες ὑμνωδίες. Οὔτε ἀπολαμβάνουμε ἐκεῖνο τό ἀγαλλίαμα, πού προκαλεῖται στίς ψυχές ὅσων πιστεύουν στόν Κύριο, ὅταν συνάγονται στή λατρεία καί ὅταν μετέχουν στά πνευματικά χαρίσματα. Σέ μᾶς ταιριάζει νά λέμε· “Δέν ὑπάρχει γιά μᾶς ἄρχοντας, τοῦτο τόν καιρό, οὔτε προφήτης, οὔτε ἡγούμενος, οὔτε προσφορά, οὔτε θυμίαμα, οὔτε τόπος γιά νά προσφέρουμε θυσία στόν Κύριο καί νά βροῦμε ἔλεος).

 

Πονεμένα τά ἀποσπάσματα τῶν ἐπιστολῶν τοῦ μεγάλου ἁγίου μας. Στάζουν θλίψη καί δάκρυ. Δέν πρόλαβε ὁ σοφός καί ἅγιος ποιμένας τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς Καισάρειας, ὁ Μέγας Βασίλειος, νά χαρεῖ τήν παύση τῶν διωγμῶν καί βιώνει τήν ὀδύνη τῆς ἐπικράτησης, μέ τή βοήθεια τοῦ αὐτοκρατορικοῦ σκήπτρου, τῆς ἀρειανικῆς αἵρεσης καί τῆς πνιγμονῆς τοῦ ᾿Ορθόδοξου ἐκκλησιαστικοῦ πληρώματος.

***

Διαβάζοντας τά ἔμπονα ξεσπάσματα τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, κοινωνοῦμε στήν ὀδύνη τῶν πρώτων ἐμπλοκῶν, πού ἔφερε ἡ σύσφιξη τῶν δεσμῶν Κράτους καί ᾿Εκκλησίας καί ἡ ἀνάμιξη τῆς κοσμικῆς ἐξουσίας στά ἐνδότερα τῆς ᾿Εκκλησίας. ῎Αν, ἀπό κεῖ καί πέρα, θελήσουμε νά διατρέξουμε τή μακρότατη ἱστορική λεωφόρο τῶν ἑπόμενων αἰώνων καί νά παρακολουθήσουμε τήν ἐξέλιξη αὐτῆς τῆς σχέσης, θά διαπιστώσουμε, πώς ἡ ᾿Εκκλησία συνεχῶς διώκεται καί σταυρώνεται. ᾿Εξωτερικά δείχνει νά πορεύεται αὐτόνομα καί νά διαμορφώνει, μόνη, τό κλίμα τῆς δόξας Της ἤ τό πινάκιο τῶν ἐνοχῶν τῆς, κατά καιρούς, ἡγεσίας Της. ῞Ομως, ἡ αὐτονομία Της παγιδεύεται, σέ κάθε Της βῆμα, ἀπό τίς παρεμβατικές πρωτοβουλίες τῆς κοσμικῆς ἐξουσίας καί ἀπό τίς ὑπόγειες διαπλοκές τοῦ ἀσύνετου καί καιροσκόπου κρατικοῦ καί ἐκκλησιαστικοῦ λύματος. ᾿Από τίς “δῆθεν” θετικές εἰσηγήσεις καί τούς “δῆθεν” εὐεργετικούς διακανονισμούς τῶν τρεχόντων θεμάτων, πού ἀπολήγουν σέ ζημία. Καί ἀπό τίς προκλητικά ἐπιθετικές ἐφορμήσεις κατά τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ Σώματος ὅλων ἐκείνων, πού ἰδεολογικά ἐντάσσονται στό στρατόπεδο τῆς ἄρνησης.

Νηφάλια μελέτη τοῦ ἱστορικοῦ ὑλικοῦ καί ζύγισμα τῶν περιστατικῶν, ὁδηγεῖ στό συμπέρασμα, πώς ἡ σύζευξη δέν μπορεῖ νά συνεχιστεῖ. Πρέπει, κάποια στιγμή, νά διακοπεῖ. Νά κλείσει καί ἡ κεντρική πύλη τῆς κοσμικῆς ἐξουσίας, ἀλλά καί ἡ πίσω πόρτα, πού δέχεται, μετά χαρᾶς καί μετά τιμῶν, τούς ἐπίορκους καί τούς φαύλους ρασοφόρους καί τούς προωθεῖ, προνομιακά σέ ἐπίκαιρες θέσεις, γιά νά ἁλώσει, “ἐκ τῶν ἔνδον” καί νά ἐξουθενώσει τήν ᾿Εκκλησία ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ.

Οἱ κοσμικοί παράγοντες, (ἰδεολογικοί, πολιτικοί ἤ δημοσιογραφικοί) πού προπαγανδίζουν τό χωρισμό ᾿Εκκλησίας καί Πολιτείας, ἔχουν, σάν ὅραμα καί σά στόχο, τήν ἀποσυναρμολόγηση τοῦ νομικοῦ πλαισίου, πού θεσμοποιεῖ τήν ᾿Εκκλησία καί τή συρρίκνωση τῶν πλεονεκτημάτων καί τῆς προστασίας, πού Τῆς ἐξασφαλίζει ὁ Νόμος. Δέν ἔχουν τίποτα νά ποῦν -καί δέν θέλουν νά ποῦν τίποτα- γιά τά ἐρωτηματικά, τούς προβληματισμούς, καί τίς προοπτικές, πού θά ἀνοιχτοῦν μπροστά στήν ᾿Ορθόδοξη ᾿Εκκλησία, μετά τήν ἀποδέσμευσή Της ἀπό τήν κηδεμονία καί τήν ἐπικυριαρχία τοῦ Κράτους.

῾Η ᾿Εκκλησία δέν ἔχει τίποτα νά χάσει μέ τό χωρισμό. ᾿Ακόμα καί ἄν ὁ παγκόσμιος πνευματικός ὁρίζοντας σκοτεινιάσει ἀφόρητα, ἀκόμα καί ἄν οἱ παράγοντες τῶν διεθνῶν μετεξελίξεων στήσουν τά ὅπλα τους μπροστά στήν πύλη τῆς ᾿Εκκλησίας, ἀκόμα καί ἄν ἡ διωκτική μανία φτάσει στήν ἐκστρατεία αἱματοκυλίσματος, ὁ ᾿Εσταυρωμένος ᾿Ιησοῦς καί ἡ ᾿Εκκλησία Του θά συνεχίσουν νά χύνουν βάλσαμο στίς πληγές καί νά ἀναζωογονοῦν τίς ὑπάρξεις.

Οἱ πιό κοντινές μας σελίδες τῆς ἱστορίας μᾶς δίνουν τό μάθημα. Στίς περιοχές τοῦ πλανήτη μας, πού ἐπιχείρησε νά τίς κατακάψει ἡ πύρινη λαίλαπα τῆς ἀθεΐας, ἡ πίστη στό Θεό καί ἡ ἀνάταση τῆς καρδιᾶς στήν ἄπειρη, κρυστάλλινη ἀγάπη Του, δέν ἀφανίστηκαν. ῾Η φωτιά πέρασε. ῾Ο τρόμος ἁπλώθηκε ἀπ᾿ ἄκρη σ᾿ ἄκρη. ῾Η ἐλπίδα, ὅμως, κρατήθηκε, ἀτρόμητη. Καί ἡ μέρα τῆς ἀνάστασης καί τῆς λύτρωσης ἀνέτειλε. Γεμάτη φῶς. Καί φορέας ῾Αγιοπνευματικῶν μηνυμάτων.

῾Ο προφητικός λόγος ἔγινε ἱστορία. Σημερινή καί βαθειά ἀποκαλυπτική ἱστορία: “῾Η γάρ δρόσος ἡ παρά σοῦ ἴαμα αὐτοῖς ἐστιν, ἡ δέ γῆ τῶν ἀσεβῶν πεσεῖται” (῾Ησ. κστ΄ 19).

***

Νοιώθω τή δέσμευση καί τήν ἐσωτερική παρακίνηση, νά πῶ δυό λόγια, γιά τό βηματισμό τῆς ᾿Εκκλησίας, μετά τήν ἀπαγκίστρωσή Της ἀπό τήν κοσμική ἐξουσία. Ποιές οἱ προοπτικές γιά τήν ἐκκλησιαστική διοίκηση. Ποιό τό ᾿Επισκοπικό χρέος. Καί ποιό τό οὐσιαστικό ὠφέλημα τοῦ λαοῦ.

Εἶναι αὐτόδηλο, ὅτι ἀπό τή στιγμή, πού θά ἐπισημοποιηθεῖ τό “διαζύγιο” Κράτους-᾿Εκκλησίας, ὁλόκληρο τό βάρος τῆς εὐθύνης, γιά τή χάραξη τῆς καινούργιας πορείας, θά πέσει, μονομερῶς, στούς ὤμους τῶν ᾿Επισκόπων. Αὐτοί θά πρέπει νά γυρίσουν ἀνάστροφα τίς σελίδες τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἱστορίας, γιά νά συναντήσουν τήν ἀτμόσφαιρα, τό πνεῦμα καί τήν πρακτική τῆς ἀνεξάρτητης, ᾿Αποστολικῆς ᾿Εκκλησίας. Αὐτοί θά ὑποχρεωθοῦν νά ὁριοθετήσουν, μέ ἱερό δέος καί μέ πεντακάθαρες διαδικασίες, τό Κανονικό πλαίσιο, πού θά τεθεῖ ὡς θεμέλιο στήν αὐτόνομη, Συνοδική λειτουργία. Αὐτοί, θά ὑποσχεθοῦν, ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων, ὅτι στίς ἐπισκοπικές καθέδρες καί στήν ὁμήγυρη τῶν Συνοδικῶν διασκέψεων θά προωθήσουν τούς ἄριστους, τούς ἄνδρες τοῦ ἤθους, τῆς βαθειᾶς θεολογικῆς κατάρτισης καί τοῦ ἀνεξάντλητου ἱεραποστολικοῦ ζήλου. Αὐτοί θά ἀνοιχτοῦν σέ Εὐαγγελισμό τοῦ λαοῦ καί σέ ἀνασκευή τῶν ἰδεολογημάτων καί τῶν συνθημάτων, πού θολώνουν τόν πνευματικό ὁρίζοντα καί κατατυραννοῦν τίς συνειδήσεις.

῎Ισαμε τώρα, οἱ Συνοδικοί Μητροπολίτες τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος ἰσχυρίζονται -καί ὁ ἰσχυρισμός τους ἀποτελεῖ σύμπτωμα ψευδαίσθησης- ὅτι κυβερνοῦν, μόνοι αὐτοί καί κατευθύνουν, ὑπεύθυνα, τό σκάφος τῆς ᾿Εκκλησίας. ᾿Αλλά κάποτε, σέ κάποια στροφή τῶν ἑλιγμῶν τους, σκοντάφτουν στίς κλειστές, ἀμπαρωμένες πόρτες τοῦ κοσμικοῦ γίγαντα. Καί τότε, ἔντρομοι, ἀναγκάζονται νά ὁμολογήσουν -δέν μποροῦν καί δέν τολμοῦν νά τό ἀποκρύψουν- ὅτι ἡ παρέμβαση τοῦ κρατικοῦ παράγοντα καί οἱ ποικίλες πολιτικές καί οἰκονομικές μεθοδεύσεις περισφίγγουν τόν ἐκκλησιαστικό διοικητικό μηχανισμό καί, συχνά, τόν σύρουν, ὕπουλα ἤ βίαια, στήν ἐξυπηρέτηση ἀλλότριων ὁραματισμῶν καί ὕποπτων συμφερόντων.

Τό ὑπόδειγμα τῆς δυναμικῆς αὐτοδυναμίας βρίσκεται κρυμμένο καί φυλαγμένο, στά βάθη τῆς ἱστορίας. Εἶναι τό ἀποστολικό καί τό μεταποστολικό status qwo καί ἡ φωτεινή Παράδοση, πού μᾶς παραδόθηκε ὡς τό ἀκριβότερο θησαύρισμα.

Γυρίζοντας σ᾿ αὐτή τήν ἱστορική φάση, ἀνακαλύπτουμε στοιχεῖα, δομές καί συμπεριφορές, πού -μόνες αὐτές- ἀναδεικνύουν τήν ῾Αγιοπνευματική ὑπόσταση τῆς ᾿Εκκλησίας, τήν ποιότητα τῆς ζωῆς Της καί τόν πλατύ ὁρίζοντα τῶν μηνυμάτων Της.

***

Στήν ᾿Αποστολική καί στή μεταποστολική ἐποχή τήν ὁδηγητική εὐθύνη τοῦ Σώματος τῆς ᾿Εκκλησίας καί τήν ἁρμοδιότητα ἐπίλυσης τῶν ἐμπλοκῶν καί τῶν ποικίλων διαφορῶν, τήν εἶχαν οἱ ἅγιοι. ῞Οσο ζοῦσαν οἱ ἅγιοι ᾿Απόστολοι, συγκροτοῦσαν τό σῶμα τῆς αὐθεντικῆς διακυβέρνησης τῶν τοπικῶν ᾿Εκκλησιῶν. Καί ἀπό τή στιγμή, πού ἔγειραν στήν κλίνη τοῦ θανάτου καί ἀναπαύτηκαν “ἐν εἰρήνῃ” καί “ἐν προσδοκίᾳ” τῆς λαμπροφόρου ἡμέρας τῆς ᾿Ανάστασης, τό λειτούργημά τους πέρασε στά χέρια τῶν ἁγίων διαδόχων τους. Τῶν Πατέρων μας, πού μάθαμε νά τούς τιμοῦμε και νά τούς ἀναγνωρίζουμε γιά δασκάλους μας. Τῶν καθαρῶν συνειδήσεων, πού δέν ὑπέκυψαν στίς σκοπιμότητες καί δέν ἀλλοίωσαν μήτε τό ἦθος τους μήτε τή διδαχή τους. Αὐτοί μᾶς κληροδότησαν τίς πίκρες τους καί τίς χαρές τους. Τή βία, πού προσπάθησε νά ἀσκήσει πάνω τους ἡ κοσμική ἐξουσία. Καί τό ἀνίκητο θάρρος τῆς ψυχῆς τους, πού ἀντιστάθηκε στούς ἐκβιασμούς καί κράτησε ἀνόθευτη τήν ᾿Ορθόδοξη πίστη.

Αὐτοί καί μόνο αὐτοί, μποροῦν νά μᾶς καθοδηγήσουν στήν αὐριανή μέρα τῆς ἐλευθερίας.

Ο ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΡΙΔΟΣ 
ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ

Print Friendly, PDF & Email

† ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ
ΑΘΗΝΩΝ
ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ (ΚΟΤΣΩΝΗΣ)

  • Βιογραφικό
    • Βιογραφικό
    • Ἰδιόχειρος Διαθήκη
    • Αὐτοβιογραφικά
    • Προσωπικότητα
    • Νεκρολογίες
  • Ἐκλογή
  • Ἐκλογή Ἐπισκόπων
  • Ἱστορικά
  • Ποιμαντικό Ἔργο
    • Ποιμαντικό Ἔργο ὡς Ἀρχιεπίσκοπος
      • Σχέδιο ἀναδιοργανώσεως τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος
      • Ἑτερόδοξοι
    • Ἐκκλησιαστική περιουσία
  • Ὁμιλίες
    • Ποιμαντικές
    • Ἐπετειακές
    • Ὁμιλίες περιστασιακές
  • Ἄρθρα
    • Ὁ ἀγώνας Ὀρθοδοξίας κατά ἀθεΐας
    • Πρός μαθητές...
  • Συγγραφικό Ἔργο
  • Ἐπιστολές

Ἡμερολόγιο Ἄρθρων

  • ► 2021 (58)
    • ► Φεβρουάριος (25)
      • • Φυγή από το χρέος;
      • • Ευκαιρίες αμέτρητες
      • • Η ανδρεία των εκκλησιαστικών ανδρών
      • • Κατηγορώ κι απολογούμαι
      • • 5. Η θύελλα μετά την αδιαλλαξία του Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ
      • • Κήρυγμα Κυριακής ΙΣΤ' Λουκά (Τελώνου και Φαρισαίου)
      • • 4. Το ναυάγιο της Ιεραρχίας της 7ης-3-1991
      • • Ο παραγωγός
      • • 3. Η εννεαμελής επιτροπή
      • • Ποιό ήταν το λάθος
      • • 2. Οι πρώτες προσπάθειες Η πρώτη επιτροπή-ο Δωρόθεος
      • • Η εξομολόγηση μιας γενιάς
      • • 1. Μετά τις αποφάσεις του Σ.τ.Ε.
      • • Κήρυγμα Κυριακής ΙΖ' Ματθαίου (Χαναναίας)
      • • Το υπέροχο πλάσμα
      • • Η μάζα και ο ένας
      • • Πατέρες
      • • Πατέρες (2)
      • • Το ολέθριο λάθος
      • • Πλάνες και Εκκλησία
      • • Κήρυγμα Αποστολικό Κυριακής 16ης
      • • Χαρακτηριστικά Κυρίου
      • • Ιερώνυμος Κοτσώνης. Ο Αρχιεπίσκοπος των αποστολικών οραματισμών.
      • • 20 Χρόνια "Ελεύθερη Πληροφόρηση"
      • • Κήρυγμα Υπαπαντής
    • ► Ιανουάριος (33)
      • • Η διάδοσις του Χριστιανισμού κατά τους χρόνους των Τριών Ιεραρχών
      • • Προφητεία και θαύμα
      • • Κήρυγμα Κυριακής ΙΕ' Λουκά (Ζακχαίου)
      • • Εξήγηση προς τους λίγους
      • • Κορεσμός ακόρεστος
      • • Καθυστερημένο ξύπνημα
      • • Επιτάφιος και συντομή του αυτού βίου
      • • Μαρτυρία απ' τα σπλάχνα της γης
      • • Η παρουσία Του
      • • Κήρυγμα Κυριακής ΙΔ' Λουκά (Τυφλού Ιεριχούς)
      • • Προσευχή εις Χριστόν
      • • Ευμάρεια και ευτυχία
      • • Το μυστήριο
      • • Κήρυγμα Αγίου Αθανασίου
      • • Προς Χριστόν (2)
      • • Κήρυγμα Κυριακής ΙΒ' Λουκά (Δέκα λεπρών)
      • • Η ολοκληρία της ζωής
      • • Η ολοκληρία της ζωής (2)
      • • Αρχίζοντας αμέσως
      • • Παρακλητικόν
      • • Εκκλησία σήμερα; (2)
      • • Η νέμεση της ιστορίας
      • • Πόσο θα περιμένουμε;
      • • Η μυστική χάρη
      • • Κήρυγμα Κυριακής μετά τα Φώτα
      • • Το οδοιπορικό μιας μοναχής
      • • Η ιερατική λειτουργία του Προδρόμου
      • • Το ένα και σπουδαίο
      • • Η παθολογία της Συνοδικής απορρύθμισης
      • • Λατρεία και Βίβλος
      • • Δἐησις εν τη νόσω
      • • Κήρυγμα Κυριακής προ Φώτων
      • • “Τι εστιν άνθρωπος;”
  • ► 2020 (337)
    • ► Δεκέμβριος (39)
      • • Ποιό από τα τρία;
      • • Ξόδεμα;
      • • Ξόδεμα; (2)
      • • Το πρόσωπο του Ιησού
      • • Άλλη
      • • Σκοταδιστική πτώχευση
      • • Ένα μέρος για τους φτωχούς
      • • Κήρυγμα Κυριακής μετά την Χριστού Γέννηση
      • • Το βαθύτερο νόημα των Χριστουγέννων
      • • Η πύλη της αγάπης
      • • Η πύλη της αγάπης (2)
      • • Τρία σπουδαία πράγματα
      • • Δέησις προς τον Χριστόν
      • • «Εις εαυτόν»
      • • Η μεγάλη εκτροπή
      • • Η μεγάλη εκτροπή (2)
      • • Κήρυγμα Κυριακής προ της Χριστού Γεννήσεως
      • • Η "ανία" της ευμάρειας
      • • Εις εαυτόν
      • • Ποιό βάζουμε πρώτο;
      • • Έλλειμμα κρίσης ή έλλειμα συνέπειας;
      • • Η ελπίδα μου
      • • Επικοινωνιακή απάτη (2)
      • • Τα δυο μοτίβα
      • • Το πραξικόπημα
      • • Βαδίζοντας με τον Χριστό
      • • Κήρυγμα Κυριακής ΙΑ' Λουκά
      • • Το βαθύ τραύμα
      • • Φωνή θρηνούντων ποιμένων
      • • Το είδωλο της εποχής μας
      • • Το είδωλο της εποχής μας (2)
      • • Μοναχικοί οδοιπόροι
      • • Θρήνος
      • • Για να γίνωμε άφοβοι
      • • 2004 μετά Χριστό...
      • • Κήρυγμα Κυριακής Ι' Λουκά
      • • Η ενότητα της Ορθοδοξίας
      • • Εμπλοκή και διαπλοκή
      • • Πήχης προόδου!!!
    • ► Νοέμβριος (35)
      • • Στον υπουργό της Δικαιοσύνης κ. Χατζηγάκη
      • • Καμουφλαρισμένη δειλία
      • • Αδελφοσύνη
      • • Το «τραύμα» της αγάπης
      • • Κήρυγμα Κυριακής ΙΓ' Λουκά
      • • Κριτική-αυτοκριτική
      • • Ανώμαλη προσγείωση
      • • Θρήνος προς τον Χριστόν
      • • Η εκλογή του Ιερωνύμου
      • • Ο Νέος Αρχιεπίσκοπος
      • • Παγκοσμιοποίηση και Εκκλησία
      • • Ιστορικά αποτυπώματα
      • • Κήρυγμα Αποστολικό Κυριακής 24ης
      • • Υπάρχει έλεγχος ποιότητας;
      • • Κήρυγμα Εισοδίων της Θεοτόκου
      • • "Η μέριμνα η καθ' ημέραν"
      • • Η αξία της μικρής θυσίας
      • • Τρία πορτρέτα Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χριστόδουλος
      • • Μαθητεία στο σχολείο της ερήμου
      • • Προς Χριστόν
      • • Απόσταγμα σοφίας
      • • Κήρυγμα Κυριακής 23ης
      • • Τρία πορτρέτα
      • • Υπόδειγμα φιλανθρωπίας
      • • Το κέντρισμα
      • • Θυσίαν αινέσεως
      • • Πόθος του θανάτου
      • • Το ιστορικό απόκτημα
      • • Κήρυγμα Κυριακής Ζ' Λουκά (Αιμορρούσης)
      • • Υπόδειγμα αγάπης
      • • Ο φόβος της μικρής θυσίας
      • • Ο κώδικας της αγάπης
      • • Το αλφαβητάριο της προσευχής
      • • Γνήσια αγάπη
      • • Όραμα με απόρρητη ταυτότητα
    • ► Οκτώβριος (34)
      • • Η αγωνία του Αρχιεπισκόπου
      • • Η πνοή του Θεού
      • • Καταφιλήσω...
      • • Αμοιβαία πιστότητα και εκσυγχρονισμός
      • • Πατήματα και στραβοπατήματα
      • • Τρία πορτρέτα
      • • Επικήδειος Αρχιεπισκόπου Αθηνών Χρυσοστόμου Β'
      • • Η λαϊκή απόρριψη
      • • Εκκλησία σήμερα;
      • • Κήρυγμα Κυριακής Στ' Λουκά
      • • Ο στεναγμός ενός μάρτυρα
      • • Η αδόκιμη δοκιμή
      • • Ανήκουμε στον Εσταυρωμένο
      • • Ο Αρχιεπίσκοπος πρώην Αθηνών Ιερώνυμος-Βιογραφικά στοιχεία
      • • Θρήνος
      • • Προσέγγιση στο μυστήριο της Εκκλησίας
      • • Το όραμα της "κοινωνίας"
      • • Επιλογές... "στο πόδι"
      • • Ελπίδα αιώνιας ζωής
      • • Προς το Δ' Πανελλήνιον Συνέδριον Θεολόγων
      • • Δἐησις προς Χριστόν τη επαύριον
      • • Λαός του Θεού
      • • Δυό πλάνα
      • • Κήρυγμα Κυριακής Σπορέως (Δ' Λουκά)
      • • Επικαλούμαι την κρίση σας
      • • Τό "όχι" του Αρχιεπισκόπου Χρυσάνθου
      • • Έπεσεν η δρυς
      • • Εκλογή Μητροπολιτών επί Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου
      • • Η αγωνία ενός ιερέως
      • • Εκσυγχρονισμός ή μιμητισμός;
      • • Οι κοινές μας επιφυλάξεις
      • • Η άλλη δίαιτα
      • • Κήρυγμα Κυριακής Β' Λουκά
      • • Ομιλία αρχιεπ. Ιερωνύμου Α' σε συνέδριο Ελλήνων που ζουν στην Αμερική
    • ► Σεπτέμβριος (34)
      • • Λόγος περί διαφθοράς
      • • Μνησθείη Κύριος ο Θεός
      • • Πρόταση ζωής, ή πρόταση χλιδής;
      • • Κοινές διαδρομές
      • • Το Άγιο Πνεύμα
      • • Ο Αρχιεπίσκοπος της Αγάπης
      • • Κήρυγμα Κυριακής Α' Λουκά
      • • "Λέγουσι και ου ποιούσι"
      • • Γράμματα σ' ένα νέο Ιερέα
      • • Το σκάφος της Εκκλησίας
      • • Σημαίες δίχως ταυτότητες
      • • Το παράσημο
      • • Επιστολή αρχιεπ. Ιερωνύμου για πολιτικούς κρατουμένους-1970
      • • Η καταγγελία της σιμωνίας
      • • Κήρυγμα Κυριακής μετά την Ύψωση
      • • Γίνε ιερεύς μου
      • • Πιέσεις-εμπολκαί-αναστολαί
      • • Πρόοδος ή συντήρηση;
      • • Προς εσπέραν θρήνος
      • • Επιστολή αρχιεπ. Ιερωνύμου για πολιτικούς κρατουμένους-1969
      • • Αγιασμός
      • • Η Πύλη του ουρανού
      • • Κήρυγμα Κυριακής προ της Υψώσεως
      • • Πατριαρχικαί νουθεσίαι
      • • Λαχανιασμένοι δρομείς
      • • Τα γραπτά μένουν. Και προδίδουν.
      • • Η εκδημία του π. Αρχιεπισκόπου Αθηνών (Ιερωνύμου Α')
      • • Άλλο
      • • Στοχασμοί του Σαββάτου
      • • Προσευχόμενοι
      • • Κήρυγμα Αποστολικό Κυριακής 13ης
      • • Μάταιος μόχθος
      • • Ευχή Εωθινή
      • • Κάλεσμα σε πνευματική επιστράτευση
    • ► Αύγουστος (41)
      • • Συναγμένοι στην Ευχαριστία
      • • Κήρυγμα Αρχής Ινδίκτου
      • • Έγκληση κατά των Συνοδικών Αρχιερέων για την κηδεία του Λαρίσης Θεολόγου
      • • Το κολύμπι στην ακροθαλασσιά
      • • Τότε και τώρα!
      • • Κήρυγμα Κυριακής ΙΒ' Ματθαίου (Πλούσιου νεανίσκου)
      • • Θύμιση του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου
      • • Ο Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ μοχλός της δικτατορίας
      • • Γιατί οι εκρήξεις;
      • • Το "ενέχυρο"
      • • Το πολίτευμα της Ορθοδόξου Εκκλησίας
      • • Ικετήριον
      • • Στην παρυφή του παράλογου
      • • Θεία Κοινωνία
      • • Εμπειρίες ιατρού με τον αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο
      • • Εις τόν πονηρόν
      • • Από το ίδιο εφαλτήριο
      • • "Ας σκεφτόμαστε τα άνω"
      • • Επιλογές ευθύνης
      • • Νοσούντος ευχή προς Χριστόν
      • • Ευθύνη των δημοσιογράφων
      • • Κήρυγμα Παράκλησης - Οι ζάλες του βίου
      • • Ομολογία πίστεως
      • • Κήρυγμα Παράκλησης - Χαρά
      • • Ενταγμένη και στρατευμένη αθεΐα
      • • Κήρυγμα Παράκλησης - Μεσιτεία
      • • Προς τους φθονούντας
      • • Κήρυγμα Παράκλησης - Ελπίδα
      • • Μια μεγάλη μορφή
      • • Η διελκυστίνδα
      • • Κήρυγμα Παράκλησης - Αθυμία
      • • Η θεοποίηση της εξουσίας
      • • Κήρυγμα Παράκλησης - Βοήθεια
      • • Τα δυό ντοκουμέντα
      • • Ομιλία στη Ριζάρειο Σχολή για τον Αθηνών Χρυσόστομο Παπαδόπουλο
      • • Κήρυγμα Παράκλησης - Παρρησία
      • • Κοινωνία ή απομόνωση;
      • • Κήρυγμα Παράκλησης - Θεία Αγάπη
      • • Ασυμμάζευτη έπαρση
      • • "Κοινωνία"... δίχως κοινωνία
      • • Ειδική μέριμνα υπερηλίκων
    • ► Ιούλιος (36)
      • • Φύλλα μητρώου
      • • Εκκλησία και Ευρωπαϊκός Πολιτισμός
      • • Ο αρχιεπίσκοπος της Συγγνώμης
      • • Ο δικαιωμένος αδικαίωτος
      • • Γιατί;...
      • • Εκλογή Λαρίσης Θεολόγου
      • • Η αποστολή των Θεολόγων και η ευθύνη απέναντι στη νεολαία
      • • Προς Κανονολόγους παραχαράκτες
      • • Από την αγνωσία στη γνώση
      • • Λυπηρό!
      • • Κρίσεις στο ταμείο της ιστορίας
      • • Οι ανάγκες του ανθρώπου και η πίστη
      • • Η πλασματική παγγνωσία μας
      • • Προφήτου Ηλιού (Θ. Λειτουργία)
      • • Αρχή και τέλος
      • • Ο Προκαθήμενος της Αγάπης
      • • Ζητώ πιστή αποτύπωση της ιστορίας
      • • Κυριακή Πατέρων Δ' Οικουμενικής Συνόδου
      • • Η οδυνηρή εμπειρία μου
      • • Μιά γενιά χάνεται
      • • Μήνυμα για τον ιερέα του Θεού του Υψίστου
      • • Έμπονη διάγνωση
      • • Η προσωπικότης του κοινωνικού εργάτου
      • • Κυριακή Ε' Ματθαίου
      • • Αθεϊσμός σκοπιμότητας;
      • • Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος: Ο προσδοκώμενος
      • • Κυριακή 5η
      • • Ιστορικός ισολογισμός
      • • Ιερώνυμος ο κλητός του Θεού
      • • Διαφωτιστές και σκοταδιστές
      • • Ιδιόχειρος Διαθήκη αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου
      • • Η κοινή αγωνία
      • • Ό,τι και να γράψη κανείς...
      • • Κατάθεση συντριβής
      • • Κυριακή Δ' Ματθαίου
      • • Η Σύνοδος του Αρχ. Ιερωνύμου για την Οικουμενική Κίνηση
    • ► Ιούνιος (19)
      • • Μια αμερόληπτη κρίση...
      • • Μιμηταί μου γίνεσθε...
      • • Κυριακή Γ' Ματθαίου
      • • Κυριακή 2η
      • • Αδύνατο, χωρίς την αγάπη
      • • Οι ασεβείς και οι δίκαιοι
      • • Άλλη εις ταυτό προσευχή
      • • Απόκτηση της αληθινής πίστεως
      • • Κυριακή Αγίων Πάντων
      • • Αγάπη και πίστη
      • • Άλλη περί ευοδίας προσευχή
      • • Η πικρία του πληρώματος
      • • Επανάπαυση στο θείο έλεος
      • • Στη σκιά του Σταυρού
      • • Δόξα στο Θεό
      • • Και ένα υστερόγραφο
      • • Πάθη
      • • Μνήμη Δικαίου Ιερώνυμος Κοτσώνης Ο Αρχιεπίσκοπος της αγάπης
      • • Θεογνωσία
    • ► Μαϊος (38)
      • • Ο Τρισάγιος ύμνος
      • • Κυριακή Πατέρων Α' Οικουμενικής Συνόδου
      • • Ιερώνυμος καί εκλογές επισκόπων 2
      • • “Ρήματα ζωής αιωνίου”
      • • Ιερώνυμος και εκλογές επισκόπων
      • • Κυριακή Πατέρων Α' Οικουμενικής Συνόδου
      • • Θεία Λειτουργία
      • • Εκ βαθέων...(3) Αυτοβιογραφικό
      • • Λυτρωτική Χάρη
      • • Επίκλησις προ της των Γραφών αναγνώσεως
      • • Ύπαρξη του Θεού
      • • Κυριακή Τυφλού
      • • Ο Λαρίσης Θεολόγος Ο στεφανωμένος μάρτυρας
      • • Θυμίαμα, στόν ιερομάρτυρα της Λαρίσης Θεολόγο
      • • Στόμα της Αλήθειας
      • • Μνήμη δωρεών
      • • Ευχαριστήριον
      • • Θεία Κοινωνία εν μέσω πανδημίας
      • • Αγάπη και προσφορά
      • • Θεία Λειτουργία
      • • Κυριακή Σαμαρείτιδος
      • • Αρετή
      • • Ύμνος άλλος
      • • Σχέση αγάπης
      • • "Θεοδίδακτοι..."
      • • Ο νους μας στο Θεό
      • • Το ήθος της Ορθοδοξίας
      • • Ισοτιμία ανθρώπων
      • • Κυριακή Παραλύτου
      • • Η αλήθεια σχετικά με τά περί παραιτήσεως του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου (Χατζησταύρου)
      • • Τέλεια αγάπη
      • • "Ο πάμπλουτος επαίτης"
      • • Θεία Κοινωνία
      • • Η καπηλεία...
      • • Η μεσιτεία των Αγίων
      • • Ο κοινός παρανομαστής
      • • Κυριακή Μυροφόρων
      • • Καθαρή συνείδηση
    • ► Απρίλιος (48)
      • • Ειρήνη και χαρά
      • • Ύμνος εις τον Θεόν
      • • Η εκζήτηση του ελέους
      • • Τα ξηλώματα
      • • Τα ξηλώματα
      • • Το έλεός σου, Κύριε
      • • Η άλλη όψι του εκκλησιαστικού προβλήματος
      • • Η άλλη όψι του εκκλησιαστικού προβλήματος
      • • Το Κύριε ελέησον
      • • Κυριακή του Θωμά
      • • Ο λαός έχει μνήμη
      • • Κύριε ελέησον
      • • Δυναμικό καί δυναμισμός
      • • Η ειρήνη
      • • Τα κίνητρα της αγάπης
      • • Μια προφητική φωνή
      • • Αναστάσιμη εμπειρία
      • • Ιερά Αναγνώσματα
      • • Γευόμαστε την ειρήνη
      • • Εγκληματούν οι αρχιερείς;
      • • Δοξολογική λατρεία
      • • Tά νυσταγμένα μας μάτια
      • • Αλληλένδετα
      • • Στόν κολοφώνα της «ορθοπολιτικής» ζούγκλας
      • • Προσευχή και αγάπη
      • • Κήρυγμα Κυριακής Βαΐων
      • • Αποστολική παράδοση καί παραχάραξη
      • • Η δοξολογία του Κυρίου
      • • Συνοδικές ακυρότητες
      • • Μίμηση Χριστού
      • • "Λέγουσι και ου ποιούσι..."
      • • Η εκούσια στέρηση
      • • Mύρο πνευματικής ευωδίας
      • • Βιογραφικό Τρίκκης καί Σταγών Σεραφείμ
      • • Βιογραφικό Ζακύνθου Αποστόλου
      • • Βιογραφικό Παραμυθίας Παύλου
      • • Βιογραφικό Δημητριάδος Ηλία
      • • Βιογραφικό Χαλκίδος Νικολάου
      • • Βιογραφικό Κιλκισίου Χαρίτωνα
      • • Βιογραφικό Διδυμοτείχου Κωνσταντίνου
      • • Βιογραφικό Αλεξανδρουπόλεως Κωνστάντιου
      • • Βιογραφικό Θεσσαλονίκης Λεωνίδα
      • • Βιογραφικό Θεσσαλιώτιδος Κωνσταντίνου
      • • Βιογραφικό Λαρίσης Θεολόγου
      • • Κήρυγμα Κυριακής Ε΄ Νηστειών
      • • Προχωρούμε και νικάμε
      • • Ένοχη ανοχή!!!
      • • Ο αδιάσπαστος δεσμός
    • ► Μάρτιος (12)
      • • Μπροστά σέ Κείνον
      • • Mνήμη Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου
      • • Αμφισβήτηση καί... αμφισβήτηση
      • • Αμφισβήτηση καί... αμφισβήτηση
      • • Κήρυγμα Κυριακής Δ΄ Νηστειών
      • • Ο Mακαριστός Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος ήταν εκλεκτός τίνος;
      • • Κήρυγμα Δ' Χαιρετισμών
      • • Μισή αλήθεια... γεμάτο ψέμα
      • • Δ΄ Κυριακή Νηστειών
      • • Κήρυγμα Κυριακής Σταυροπροσκυνήσεως (Γ΄ Νηστειών)
      • • Κήρυγμα Κυριακής Β΄ Νηστειών
      • • "Απόφαση" χωρίς ψηφοφορία
    • ► Φεβρουάριος (1)
      • • Κηρύγματα - Επίκαιρα
  • ► 2019 (302)
    • ► Δεκέμβριος (37)
      • • Φωτογραφίες Χαλκίδος Νικολάου
      • • Φωτογραφίες Τρίκκης Σεραφείμ
      • • Φωτογραφίες Παραμυθίας Παύλου
      • • Φωτογραφίες Λαρίσης Θεολόγου
      • • Φωτογραφίες Κιλκισίου Χαρίτωνα
      • • Φωτογραφίες Θεσσαλιώτιδος Κωνσταντίνου
      • • Φωτογραφίες Θεσσαλονίκης Λεωνίδα
      • • Φωτογραφίες Ζακύνθου Αποστόλου
      • • Φωτογραφίες Διδυμοτείχου Κωνσταντίνου
      • • Φωτογραφίες Δημητριάδος Ηλία
      • • Φωτογραφίες Αλεξανδρουπόλεως Κωνστάντιου
      • • Το πλαστό όραμα
      • • Τί εστιν άνθρωπος;
      • • Σχέδιον αναδιοργανώσεως της Εκκλησίας της Ελλάδος (7)
      • • Σχέδιον αναδιοργανώσεως της Εκκλησίας της Ελλάδος (6)
      • • Σχέδιον αναδιοργανώσεως της Εκκλησίας της Ελλάδος (5)
      • • Σχέδιον αναδιοργανώσεως της Εκκλησίας της Ελλάδος (4)
      • • Σχέδιον αναδιοργανώσεως της Εκκλησίας της Ελλάδος (3)
      • • Σχέδιον αναδιοργανώσεως της Εκκλησίας της Ελλάδος (2)
      • • Σχέδιον αναδιοργανώσεως της Εκκλησίας της Ελλάδος (1)
      • • Συνειδησιακός διχασμός
      • • Προσευχόμενοι με τους ύμνους της θείας Λειτουργίας
      • • Μηνύματα... με πολλούς αποδέκτες
      • • Μαζί Σου πάντοτε!...
      • • Κλήρος και λαός
      • • Η φρικτή θυσία
      • • Η συνοδικότητα της Εκκλησίας
      • • Η κοινή μας αγωνία
      • • Η δική μας προσφορά στον Κύριο
      • • Η Αναστάσιμη θεία Λειτουργία
      • • Εμπειρίες αιώνων
      • • Διάλογος με την ύπαρξή μου
      • • Βαβέλ και Πεντηκοστή
      • • Αποστολική Διαδοχή
      • • Αποστολική Διαδοχή
      • • Ανάσταση όλων των αγαπημένων μας
      • • Ανάστα, ο Θεός, κρίνον την γην...
    • ► Οκτώβριος (11)
      • • Και Συνοδική πράξι
      • • Η αποστολική γνησιότητα
      • • Κληρονομιά ο διχασμός
      • • Τα ταξίματα
      • • Περί Μοναστηριού και "Εγκλείστρας"
      • • Μια τρελή πρόταση
      • • Ελπίδα Αναστάσεως
      • • Εκκλησία και Θεσμοί
      • • Αγάπη στον άνθρωπο
      • • Η κούρσα
      • • Σχέση αδελφωσύνης
    • ► Σεπτέμβριος (35)
      • • Ουχ ούτως έσται εν υμίν...
      • • Μίσος και αγάπη
      • • Το μονοπάτι της υπέρβασης
      • • Το μίσος
      • • Απελευθέρωση από τα ειδωλικά σχήματα
      • • Το υπερούσιο φως
      • • Κωνστάντιος Χρόνης Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως
      • • Κωνστάντιος Χρόνης Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως
      • • Το άπειρο φως
      • • Ορθός λόγος-Πίστη
      • • Αγάπη και γνώση
      • • Ιδιόγραφη Διαθήκη του Μητροπολίτου Αττικής και Μεγαρίδος Νικοδήμου
      • • Ο Επίσκοπος και η Εκκλησία
      • • Η σταυρωμένη αρχιερωσύνη μου (2) Αυτοβιογραφικό
      • • Ολοκληρωτικό δόσιμο
      • • Μας λείπει...
      • • Φυσική εκδήλωση
      • • Η σταυρωμένη αρχιερωσύνη μου (1) Αυτοβιογραφικό
      • • Η εμπειρία της πίστης
      • • Σταυρωμένος Μέγας Αρχιερέας και Σταυρωμένη Αρχιερωσύνη
      • • Απάθεια
      • • Θρόμβοι αίματος
      • • Η ελπίδα
      • • Άξιος εργάτης της Εκκλησίας
      • • Η εγκράτεια είναι απελευθέρωση
      • • Στον απόηχο της Κοιμήσεώς του
      • • Φόβος Θεού
      • • Σταυρωθήτω
      • • Η πνευματική λειτουργία της πίστης
      • • Στιγμές αδυναμίας
      • • Αγάπη και πνευματική ζωή
      • • Μνημόσυνο διωγμών και εξορίας
      • • Το μυστήριο της θείας Αγάπης
      • • Στην Κουκουσό της Πάρνηθας
      • • Το χάρισμα του Αγίου Πνεύματος
    • ► Αύγουστος (26)
      • • Και νυν άγοις εσθλόν επί τέρμα πορείας
      • • Υποκατάστατα αγάπης
      • • Σελίδες αυτοκριτικής
      • • Οι Άγιοι
      • • Ο πόλεμος
      • • Μετοχή στην αποκάλυψη του Θεού
      • • Το ιερότερο και δυσκολότερο έργο
      • • Πίστη στην Ανάσταση
      • • Διά πίστεως περιπατούμεν...
      • • Μη στενάζετε εναντίον του άλλου
      • • Η έγκληση
      • • Όλα όσα κάνετε, ας γίνονται με αγάπη
      • • Προσωπικοί προβληματισμοί
      • • Θα καταδιωχθούν όλοι οι ευσεβείς;
      • • Προσοχή! Κυκλοφορούν σχισματικοί επίσκοποι
      • • Πειστήρια αναστάσεως
      • • Η έκτη αίσθηση
      • • Η αξία "άνθρωπος"
      • • Η αξία “άνθρωπος”
      • • Ο κλειστός ορίζοντας
      • • Δίψα ψυχής
      • • Άγιοι Πατέρες: φωτεινοί οδηγοί
      • • Η πλατειά αγάπη
      • • Ο παράδεισος των Γραφών
      • • Η ανταπόκριση του Κυρίου
      • • Παρακλήσεις στη Μονή Νέου Στουδίου
    • ► Ιούλιος (34)
      • • Η κατανόηση του Θεού
      • • Η απιστία και η πίστη
      • • Το παράθυρο του Θεού
      • • Η προσευχή
      • • Το αξίωμα-γέφυρα
      • • Συνδαιτημόνες, όχι θεατές
      • • Τα όρια του ορθού λόγου
      • • Το καλλιτέχνημα του Θεού
      • • Η καταξιωμένη ηγεσία
      • • Η διαφορά με την άλογη κτίση
      • • Το παρασκήνιο...
      • • Σκύψε, αδελφέ μου, στη Φάτνη...
      • • Σκύψε, αδελφέ μου, στη Φάτνη...
      • • Η αποκάλυψη
      • • Η σωτήρια κίνηση
      • • Ο ανθρώπινος στεναγμός
      • • Ο κόσμος του πνεύματος
      • • Εις εαυτόν
      • • Ένα θαύμα
      • • Υπεύθυνοι διαχειριστές
      • • Το μεγαλύτερο θαύμα
      • • Άρχων επλάσθης
      • • Πληρότητα και αιωνιότητα
      • • Πανήγυρις Ιεράς Μονής Νέου Στουδίου
      • • Η διαλεκτική των Πατέρων
      • • Η πρωταρχική αγωνία
      • • Εκτίμηση ή υποτίμηση;
      • • Κραυγαλέα αντίφαση
      • • Η Χαοτική απόσταση
      • • Ουδέν άνθρωπος και μέγα άνθρωπος
      • • Τα πρώτα σημάδια
      • • Η ψηλάφηση του κάλλους
      • • Η αναγνώριση των προσόντων μας
      • • Νυν πάντα πεπλήρωται φωτός
    • ► Ιούνιος (9)
      • • Χάρτης
      • • Η έκτη αίσθηση
      • • Περιφέρουμε την εικόνα του Θεού
      • • Μιλούν οι εικόνες του ναού
      • • Η κίνηση στη λατρεία
      • • Ευθύνη-Εξουσία-Ελευθερία
      • • Το ατίμητο δώρημα
      • • Η πλαστή ταυτότητα
      • • Ποίημα λογικόν
    • ► Μαϊος (26)
      • • Κηρύγματα - π. Μάξιμος
      • • Κήρυγμα Κυριακής Σαμαρείτιδος
      • • Συμμετοχή στη λατρεία κυρίως με την ψυχή
      • • Μυστήριο αλλά όχι ακαθόριστο η θ. Λειτουργία
      • • Να ξαναγυρίσουμε στα λόγια του Κυρίου
      • • Το κέντρο της Εκκλησίας
      • • Εις παράταξιν μάχης
      • • Ραγιά ξύπνα
      • • Η δουλωμένη Εκκλησία. Το καταχθόνιο σχέδιο.
      • • Ξενόφερτη εισβολή
      • • Η ακαταμάχητη Ελληνική Ορθοδοξία
      • • Μαχητική Ορθοδοξία
      • • Και οι τριακόσιοι!
      • • Ημών το Πολίτευμα
      • • Και τώρα θα περιμένουμε πότε θα γίνουν εκλογές;
      • • Κυριακή Παραλύτου
      • • Θεμέλιο μετανοίας
      • • Η αλήθεια τρομάζει
      • • Το μικρό δίπτυχο
      • • Η συμμετοχή όλης της Εκκλησίας
      • • Η ρουτίνα στην πνευματική ζωή
      • • Η Ιεραρχία. Σώμα χαρισματικό ή ομάδα ασύδοτης εξουσίας;
      • • Δυο οδηγητικά κείμενα
      • • Δικαιοσύνη δυο ταχυτήτων
      • • Ο Μοναχισμός στην Ορθοδοξία
      • • Συνδέομαι μαζί Του
    • ► Απρίλιος (30)
      • • Ο εκκολαπτόμενος «ανθρωποβόρος» Νέος Κόσμος
      • • Αναστάσιμο μήνυμα της Ιεράς Μονής Στουδίου
      • • Αργύρια ικανά έδωκαν...
      • • Μεγάλη Εβδομάδα στη Μονή Νέου Στουδίου
      • • Η Θεία Λειτουργία είναι πηγή ζωής
      • • Το γλωσσόκομον
      • • Κηρύγματα - μ. Ιγνάτιος
      • • Κηρύγματα - π. Ειρηναίος
      • • Ο «Εκτρωσικός» Δημογραφικός Μαρασμός των Ελλήνων
      • • Κραυγή οδύνης (2)
      • • Κραυγή οδύνης
      • • Συγχωρεί όσους τον πίκραναν
      • • Αγάπη στην Εκκλησία
      • • Περί εκκλησιολογικών και εκκλησιαστικών θεμάτων
      • • Κήρυγμα Ε΄ Νηστειών
      • • Ο λαός ξυπνάει
      • • Έμπνευσι ή καταναγκασμός;
      • • Προτεσταντισμός και Φεμινισμός
      • • Ίση αγάπη σε όλους
      • • Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία στη Μονή Νέου Στουδίου
      • • Προσευχή και αγάπη στο Θεό
      • • Μεγάλος Κανόνας στη Μονή Νέου Στουδίου
      • • Αγάπη στα φθαρτά ή στον Κύριο;
      • • Οι διωγμοί των επισκόπων
      • • Οι διωγμοί των επισκόπων
      • • Κυριακή Δ΄ Νηστειών
      • • Κύρος ή γόητρο;
      • • Η έκβασι της αναστροφής
      • • Ο πειρασμός των δημοσίων σχέσεων
      • • Μίσος προς την αμαρτία
    • ► Μάρτιος (36)
      • • Ευθιξία
      • • Εξαετές μνημόσυνο Μητροπολίτη Αττικής και Μεγαρίδος Νικοδήμου
      • • Κήρυγμα Γ΄ Νηστειών
      • • Η ασυλία της σιωπής
      • • Χρωστάτε εξήγησι
      • • Δανεική μίτρα σε χειροτονία επισκόπου;
      • • Χαιρετισμοί της Θεοτόκου
      • • Κάθε Κυριακή Εκκλησιασμός
      • • Άμβων ή πασαρέλα;
      • • Κυριακή Β' Νηστειών
      • • Καταργήθηκε το Αυτοκέφαλο;
      • • Το προδομένο ράσο
      • • Ο πειρασμός της «Pώμης»
      • • Αγάπη: βασική επιλογή ζωής
      • • Σημερινοί ιεραπόστολοι
      • • Ο άνθρωπος μετά την ενανθρώπιση του Θεού
      • • Πάντοτε να χαίρεστε
      • • Κυριακή της Ορθοδοξίας
      • • Το “μείζον” θέμα
      • • Γνωρίσματα πίστεως
      • • Μεταμεσονύκτια αγωνία ενός Ποιμενάρχη
      • • Γεύτηκα το γλυκό δάκρυ
      • • Δεν ήταν ο εκλεκτός της Χούντας ο Ιερώνυμος
      • • Χουντικός ο Ιερώνυμος (Κοτσώνης);
      • • Επιστημονικό και συγγραφικό έργο Ιερωνύμου
      • • Κυριακή Τυρινής
      • • Υψηλός δείκτης δημοτικότητας
      • • Η γνώσις φυσιοί, η δε αγάπη οικοδομεί
      • • Η μητρότητα στο νεωτερικό «άφυλο» κόσμο
      • • Η προσέγγιση του αοράτου
      • • Επιστροφή στις πηγές
      • • Διωγμός: γνήσιος τρόπος ζωής
      • • Η θεολογική αναιμία
      • • Μετάνοια, Mεταβίβασι της ευθύνης
      • • Το θυμίαμα της αθεΐας
      • • Το εύρος της παράδοσης
    • ► Φεβρουάριος (58)
      • • Κυριακή Απόκρεω
      • • Έχει ο Θεός
      • • Η μεταλλαγμένη θρησκευτικότητα
      • • Πρόσωπο πρός πρόσωπο
      • • Η φυγάδευση της ειρήνης
      • • Η διαπλοκή της αγάπης
      • • Αγαπάτε αλλήλους
      • • Η Χάρι της μυστικότητας
      • • Η διαφήμισι
      • • Συνοδική συνείδησι
      • • Διάσημοι και άσημοι
      • • Το όραμα της σύνθεσης
      • • Ουκ ερίσει ουδέ κραυγάσει...
      • • Η μετάνοια
      • • Μη ρυπαίνετε το καλλιτέχνημα
      • • Ερήμην του λαού;
      • • Η υπακοή
      • • Το κόστος της «ευπρέπειας»
      • • Το κόστος της «απρέπειας»
      • • Το νέο ήθος
      • • Συνδιδασκαλίτης
      • • Εν “λόγῳ” και εν “διαλόγῳ”
      • • Νεοχωρίτης
      • • Περιπατείν εν αληθεία
      • • Ιδιωτικοποίηση ή κοινωνία;
      • • Ιστορικό Ιεράς Μονής
      • • Βιογραφικό Αττικής Νικοδήμου
      • • Βιογραφικό Ιερώνυμου Κοτσώνη
      • • Κηρύγματα - Παρακλήσεις
      • • Κηρύγματα - Χαιρετισμοί
      • • Καλώς ορίσατε
      • • Εκδόσεις Σπορά - Άλλοι συγγραφείς
      • • Εκδόσεις Σπορά - Διηγήματα
      • • Εκδόσεις Σπορά - Υπαρξιακές ανησυχίες
      • • Εκδόσεις Σπορά - Σχολιασμός της εκκλησιαστικής επικαιρότητας
      • • Εκδόσεις Σπορά - Σύγχρονη εκκλησιαστική ιστορία
      • • Εκδόσεις Σπορά - Ορθόδοξοι προσανατολισμοί
      • • Εκδόσεις Σπορά - Πατέρες και σύγχρονη ζωή
      • • Εκδόσεις Σπορά - Ομιλητικά βοηθήματα
      • • Εκδόσεις Σπορά - Μοναχικός βίος
      • • Φωτογραφίες Μητροπολίτου Αττικής και Μεγαρίδος Νικοδήμου
      • • Επικοινωνία
      • • Ραδιοφωνικές Συζητήσεις
      • • Κηρύγματα - Αποστολικά - Κυριακών
      • • Κηρύγματα - Μηναίο
      • • Κηρύγματα - Μάρκος
      • • Κηρύγματα - Ματθαίος
      • • Κηρύγματα - Ιωάννης
      • • Κηρύγματα - Λουκάς
      • • Εκδόσεις Σπορά - Εκκλησιολογία
      • • Εκδόσεις Σπορά - Ιερατικά
      • • Εκδόσεις Σπορά
      • • Ελεύθερη Πληροφόρηση
      • • Φωτογραφίες Ιεράς Μονής Νέου Στουδίου
      • • Εκδόσεις Σπορά - Λειτουργική Θεολογία
      • • Κηρύγματα - Αποστολικά - Πεντηκοστάριο
      • • Κηρύγματα - Αποστολικά - Μηναίο
      • • Κηρύγματα - Αποστολικά - Τριώδιο
Σχέσεις Ἐκκλησίας-Πολιτείας