Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου, «Ἀρνοῦμαι τή μοναξιά», β' ἔκδ. (Ἀθήνα: Ἐκδόσεις «ΣΠΟΡΑ», 1992), σελ. 12, 93-96

ΑΡΝΟΥΜΑΙ ΤΗ ΜΟΝΑΞΙΑ

 

...ἡ μοναξιά εἶναι τό πιό θλιβερό παράγωγο τῆς βιομηχανικῆς ἐποχῆς μας. Τό τίμημα, πού πληρώνουμε στούς καινούργιους θεσμούς. Ὁ φόρος στίς ἀνέσεις τῆς τεχνοκρατίας...

...Ὅμως, δέν μέ πνίγει ἡ ἀπόγνωση.

Σάν ἄνθρωπος, μέ γαντζωμένη τήν ἄγκυρα τῆς ἐλπίδας στό Θεό, δέν τρομάζω ἀπ’ τό πρόβλημα. Σάν ὁδοιπόρος τούτης τῆς ἔρημης χρονικῆς ἔκτασης, φορτωμένος στούς ὤμους τήν κληρονομιά τῶν Πατέρων καί τή γλυκειά ἐμπειρία τῶν ἁγίων, δέν ἀποπροσανατολίζομαι ἀπ’ τό σύννεφο.

Ἀρνοῦμαι τή μοναξιά.

Δέν ἀφίνω τόν ἑαυτό μου νά τυλιχτεῖ στήν καταχνιά καί νά ἐνταφιαστεῖ στήν ἀπελπισία.

Μέσα μου καί γύρω μου νοιώθω νά ὑπάρχει τό φῶς, ν’ ἀνθίζει ἀνεμπόδιστα ἡ χρυσή ἐλπίδα...

Γ΄ Ο ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟΣ ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΣ

Οἱ ἰδέες εἶναι ἀπαύγασμα τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξής μας. Εἶναι ἡ κοινοποίηση τοῦ «εἶναι» μας. Ἡ δόση κι ἡ λήψη ἐπαφῆς μέ τήν κτίση καί μέ τόν ἄλλο ἄνθρωπο.

«Ὅπως τό αὐλάκι ὁδηγεῖ στήν πηγή, ἔτσι κι ἡ φύση τοῦ λόγου δίνει τήν εἰκόνα καί τό χαρακτηρισμό τῆς καρδιᾶς, πού τόν βγάζει»¹.

Μέσα στά ἔγκατα τοῦ «εἶναι» μας συλλαμβάνεται ἡ σκέψη. Μορφοποιεῖται ἡ εἰκόνα τῆς γύρω μας πραγματικότητας ἤ ὁ κριτικός στοχασμός, πού δουλεύει τίς παραστάσεις καί χτίζει σέ στέρεο οἰκοδόμημα τούς λογισμούς.

Προικισμένοι ἀπ’ τό Θεό μέ τό «λόγο», γεννᾶμε μέσα μας τά ἐνθυμήματα, κλώθουμε τούς λογισμούς μας, δίνουμε μορφή κι ἔκφραση στίς σκέψεις μας.

Μέ τήν ἱκανότητά μας αὐτή κάνουμε ἐπιστήμη, ξανοιγόμαστε στή φιλοσοφική περιπλάνηση, ρίχνουμε γέφυρες γιά νά συναντηθοῦμε καί νά ἐπικοινωνήσουμε μέ τούς ἄλλους ἀνθρώπους.

Οἱ ἰδέες φανερώνουν αὐτό, πού εἴμαστε κι αὐτό, πού λαχταρᾶμε νά γίνουμε. Εἶναι μιά ἔκφραση, μιά κοινοποίηση τῆς ὀντολογικῆς μας ἀγωνίας καί τῆς δημιουργικῆς μας πλαστικότητας.

Οἱ ἰδεολογίες μποροῦν νά εἶναι οἱ σταλαγμίτες τῶν ἰδεῶν μας.

Ὅταν βγάζουμε ἀπό μέσα μας τίς ἰδέες, βγάζουμε τό πρῶτο ὑλικό. Εἶναι τά πρῶτα ἐρεθίσματα κι οἱ πρῶτες ἀντιδράσεις, πού τυπώνονται στόν ὁλόλευκο πίνακα τῆς ψυχῆς μας, καθώς ἐρχόμαστε σ’ ἐπαφή μέ τό φυσικό καί τό νοητό κόσμο. Μέ τόν καιρό, οἱ δικές μας ἰδέες, οἱ προσωπικοί μας σταλαχτίτες συμπλέκονται καί συνταιριάζονται μέ τούς λογικούς σταλαχτίτες τῶν γενεῶν, πού ἔγραψαν ἱστορία στόν πλανήτη καί μέ τό ἀπόσταγμα τῆς σκέψης τῶν συγχρόνων μας. Καί σχηματοποιοῦνται σέ σύστημα. Σέ καθολική θεώρηση τῆς δημιουργίας καί τοῦ ἱστορικοῦ φάσματος. Καί σέ συστηματική ἀνάλυση κι ἀντιμετώπιση τῶν προβλημάτων τῆς ἀνθρώπινης κοινωνίας.

Τό συγκροτημένο σύστημα τῶν ἰδεῶν μας ἀποτελεῖ μιά ἰδεολογία.

Ἡ ἰδεολογία μας εἶναι ἡ σκοπιά μας. Ἡ ἔπαλξη, ἀπ’ τήν ὁποία κυττᾶμε καί περιγράφουμε τόν κόσμο μας.

Τοποθετοῦμε τήν ὕπαρξή μας μέσα στήν ἀπεραντωσύνη τοῦ κόσμου καί συνειδητοποιοῦμε τά προβλήματα τῆς προσωπικότητάς μας καί τῆς ἀνθρώπινης γενιᾶς μας. Καί, τελικά, χαράσσουμε κατεύθυνση στούς ὁραματισμούς μας καί στούς ἀγῶνες μας.

Βασική προϋπόθεση γιά τή διαμόρφωση τῆς ἰδεολογίας εἶναι ἡ ἐλευθερία. Ὁ σεβασμός τῆς ἀνθρώπινης σκέψης καί τῆς ἀνθρώπινης διαλεκτικῆς, πού φτάνει, ὕστερα ἀπό ἔμπονη πορεία στή διατύπωση τοῦ συστήματος.

Ὁ ἐκβιασμός στή γέννα τῆς ἰδεολογίας εἶναι μιά πράξη καταλυτική καί τῆς νόησης καί τῆς ἐλευθερίας. Κι ἀντί γιά σύστημα ἀλήθειας, φέρνει στόν κόσμο ἕνα τέρας. Δημιουργεῖ ψευδοσυστήματα καί ψευδολύσεις τῶν προβλημάτων, πού ἀνατρέπουν τήν ἰσορροπία τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης καί προκαλοῦν τό χάος.

Ἀνορθόδοξη κι ἐκβιαστική παραγωγή ἰδεολογιῶν γνώρισε πολλές φορές ἡ ἱστορία.

Μυστικοί παράγοντες, πού δούλευαν καί δουλεύουν στήν σκοπιμότητα καί στούς σχεδιασμούς τῶν ἐκμεταλλευτῶν, ἔσπειραν ἰδέες καί σχηματοποίησαν παραπλανητικά συστήματα. Ἔστησαν μπροστά στό λαό ἐντυπωσιακά συνθήματα καί τόν κάλεσαν νά ὑποταχτεῖ σέ κίβδηλες, τεχνητές ἰδεολογίες.

Τό ἀποτέλεσμα ἦταν ὅτι δημιουργήθηκε σύγχυση. Οἱ ἀληθινοί δρόμοι χάθηκαν. Κι ὁ στίβος τῆς ζωῆς καί τῆς ἱστορίας μεταβλήθηκε σέ λαβύρινθο.

Τόν περπατᾶς καί δέ συναντᾶς ἄκρη. Ζητᾶς μιά λύση στά ὑπαρξιακά προβλήματα καί δέ βρίσκεις πουθενά μιά τίμια ἀπάντηση.

Ὁ πίνακας τῶν πλαστογραφημένων ἰδεολογιῶν ἔχει μῆκος ἀνυπολόγιστο.

Πλάι στήν ὀρθή γραφή τῆς ἱστορίας τρέχει πάντοτε κι ἡ πλαστότητα κι ἡ παραχάραξη. Ἔτσι, ὅπως κυλάει ἡ κακότητα πλάι στήν ἐκλεπτισμένη ἀρετή καί στήν ἁγιότητα.

Δέν ἔχω τή δύναμη μήτε τήν πρόθεση νά φέρω στό φῶς ὅλες τίς προγραμματισμένες ἰδεολογικές ἀνορθογραφίες. Νοιώθω, ὅμως, τήν ἀνάγκη νά σκιαγραφήσω τίς πιό φανταχτερές, πού εἶχαν σάν ἀποτέλεσμα τή δημιουργία τοῦ χάους καί τόν ἐγκλεισμό τοῦ ἀνθρώπου στά κάτεργα τῆς ἀπομόνωσης.

1. «Καί γάρ ὁλκός μέν ὕδατος δείκνυσι τήν οἰκείαν πηγήν, λόγου δέ φύσις τήν προενεγκοῦσαν αὐτόν καρδίαν χαρακτηρίζει» (Μ. Βασιλείου: Ἐπιστ. 98(134) Παιονίῳ πρεσβυτέρῳ, Ε.Π.Ε. τ. 2, σ. 156).