Περιοδικό «’Ελεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 101, 16-1-2003

Εὐρωπαϊκός πειρασμός (α)

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου

Αὐτοπαγιδευμένος μόνιμα ὁ προκαθήμενος τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος. Στήν ἔπαρσή του. Στήν εἰδωλοποίηση τοῦ προσώπου του. Στήν ἐπίδειξη ἐξουσιαστικῆς δύναμης. Στό μονόλογο τῆς δῆθεν ὑπεροχῆς του. ᾿Ακόμα καί ὅταν ἐγγίζει ἐκρηκτικά προβλήματα, πού συγκλονίζουν τή σύγχρονη κοινωνία καί ἐπηρεάζουν ἀρνητικά τήν ἱερή παρεμβολή τῆς ᾿Εκκλησίας, δέ δείχνεται ἱκανός νά ξεπεράσει τό φράγμα τῶν ἀτομικῶν του φιλοδοξιῶν. Τήν ἀκόρεστη δίψα γιά προβολή. Καί τήν ἑστίαση τοῦ ἐνδιαφέροντός του σέ μεθοδεύσεις, πού στιλβώνουν τό προφίλ του καί πολλαπλασιάζουν τά μόρια τῆς δημοτικότητάς του.

Δέ θά σταθμεύσω σέ ὅλους τούς ἐνδιάμεσους σταθμούς, στά πολλά θέματα καί προβλήματα, πού ἐμφάνισε ἐπιδεικτικά, ἀλλά καί ἀναποτελεσματικά, στή Σύνοδο τῆς ῾Ιεραρχίας τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος τοῦ περασμένου ᾿Οκτωβρίου. Θά μείνω στό ἕνα, πού, πραγματικά, ἀποτελεῖ τή μεγάλη πρόκληση πρός τή διοίκηση τῆς ᾿Ορθόδοξης ᾿Εκκλησίας μας καί πρός ὁλόκληρο τό ἐκκλησιαστικό πλήρωμα. Πρόκειται γιά τό μηχανισμό τοῦ θρησκευτικοῦ ἀποχρωματισμοῦ, πού ἔχουν βάλει σέ λειτουργία τά μεγάλα καί κρυφά κέντρα ἀποφάσεων. ᾿Εκεῖνα, πού διασκέπτονται μυστικά καί μανουβράρουν τούς λαούς τῆς οἰκουμένης στήν ἀποδοχή τῶν δεσμῶν τῆς παγκοσμιοποίησης καί στήν “ἄνευ ὅρων” ὑποταγή στούς δυνάστες τῆς πολιτικῆς καί τῆς οἰκονομικῆς παντοδυναμίας.

Δυό εἶναι τά κανάλια, στά ὁποῖα διοχετεύεται ἡ φτιαχτή ἀντιθρησκευτική κουλτούρα τῆς ἐποχῆς μας. Τό πρῶτο εἶναι, τό γνωστό ἐδῶ καί τρεῖς αἰῶνες, ρεῦμα τοῦ ὑλισμοῦ, πού θέλησε νά παρασύρει στόν ἀφανισμό τή γόνιμη, τήν ἀνεκτίμητη Παράδοση τῆς ᾿Εκκλησίας, νά ἀπογυμνώσει τόν ἄνθρωπο ἀπό τίς θρησκευτικές του ἐμπειρίες  καί νά τόν ἀποδείξει γέννημα τῆς ὕλης καί νομέα τῆς εὐμάρειας. Καί τό δεύτερο, νεώτερο σχετικά, εἶναι ἡ συγκαταβατική ἀποδοχή τῆς θρησκευτικότητας, μέσα στή χοάνη τοῦ συγκρητισμοῦ, τῆς ἀνάμιξης, δηλαδη, ὅλων τῶν παραδόσεων καί τῆς δημιουργίας ἑνός θρησκευτικοῦ κοκτέιλ, ἱκανοῦ νά λειτουργήσει ὡς ὑποκατάστατο τῆς θρησκευτικῆς ἐμπειρίας καί νά ὁδηγήσει, σταδιακά, στήν πλήρη ἀπεξάρτηση ἀπό τό θρησκευτικό βίωμα καί στήν ὁλοκληρωτική ἐξάρτηση ἀπό τή διαλεκτική καί τήν πρακτική τῆς κατανάλωσης” καί τῆς εὐμάρειας.

῾Υπαρκτό αὐτό τό πρόβλημα σήμερα. Καί σέ ἐπικίνδυνη ἔξαρση. Προτεραιότητα, πού δέν μπορεῖ, οὔτε γιά λίγο, νά τήν παραμερίσει ἡ ᾿Εκκλησία ὡς κοινωνία καί οἱ ποιμένες της ὡς Σῶμα, πού βουλεύεται καί πού ἀνοίγει ὁρίζοντες μέσα στή σκοτεινιά τῆς παγκόσμιας ἀνακατάταξης. 

Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος δέν ἀντιπαρέρχεται τίς ζυμώσεις καί τήν ἀναταραχή. ᾿Από τήν πρώτη στιγμή τῆς ἐγκατάστασής του στά ἀρχιεπισκοπικά δώματα καθήλωσε τό φακό τῆς προσοχῆς του καί τό μεγάφωνο τῶν ἀνακοινώσεών του σ᾿ αὐτή τή λαθεμένη ἱστορική ἐπιλογή, πού ἀπονοηματίζει τήν ὕπαρξη καί ἐντάσσει τόν ἄνθρωπο στή διαδικασία τῆς μηχανῆς. ᾿Αλλά, ἐνῶ ἐγγίζει τό πρόβλημα, μπροστά στά μικρόφωνα ἤ στά ἀνοικτά τηλεοπτικά παράθυρα, καί προσπαθεῖ νά τό προσδιορίσει καί νά τό ἀναλύσει, κάπου μπερδεύεται καί παγιδεύεται. Μπαίνει στό νέφος τῶν προσωπικῶν του φιλοδοξιῶν. Καί ἀρχίζει νά γυροφέρνει στό βάθρο τῆς αὐτοπροβολῆς.

Οἱ χειρισμοί του πομπώδεις, καταντοῦν ἐντελῶς ἀνάποδοι. Καί ἀτελέσφοροι. Δρομολογοῦνται ἀδέξια. Μέ τήν ἐπικοινωνιακή καί μόνο ἐπιδότηση. Καί καταλήγουν νά ἐνισχύουν τό ἀντίπαλο, τό ἀθεϊστικό στρατόπεδο. Καί νά ἀπογοητεύουν τήν παρεμβολή τῆς ᾿Εκκλησίας. 

Ὁ “ἐξ ὁρισμοῦ” σιτοδότης τῆς ἀλήθειας καί τοῦ νοήματος τῆς ζωῆς βρίσκεται, ὁ ἴδιος, θεληματικά, δεμένος καί ὑποταγμένος στήν ἐκκοσμίκευση καί στή δοξομανία. ῾Υποδύεται, δίχως εἰδικό βάρος προσωπικότητας, τό χαρισματικό ἡγέτη τῆς ᾿Εκκλησίας καί τόν ἀποκλειστικό φύλακα τῶν ἱστορικῶν περγαμηνῶν τοῦ ῎Εθνους. Λέει πολλά. Καί ὁ λόγος του κυμαίνεται στά ὅρια τῆς φλυαρίας καί τῆς κενολογίας. ῾Υπόσχεται ὑπεράσπιση καί ἀξιοποίηση τῶν θησαυρισμάτων τῆς ᾿Ορθοδοξίας. Καί διαφημίζει πρωτοβουλίες ἐντυπωσιακές καί “δῆθεν” σωστικές στά  μονοπάτια τῆς μετανεωτερικῆς ἱστορίας. ᾿Αλλά, ἀντί γιά τήν ἐντατική καί εὐσυνείδητη προσφορά, ἀντί γιά τήν ἀξιοποίηση τοῦ ᾿Ορθόδοξου πλούτου καί τή διαβίβασή του, μέ θέρμη καρδιᾶς, στό λαό, ἐπιλέγει τελικά τή διαφυγή ἀπό τό καθῆκον καί τήν προσφυγή στό δημοσκοπικό γήπεδο. Κυνηγάει, ἀχόρταγα, κοσμική ἀναγνώριση. Διαπλέκεται ἀγρίως μέ τά Σοῦπερ Μάρκετς τῆς ὑλοφροσύνης. Μέ τούς θεσμούς καί τά πρόσωπα τῆς ἀθεΐας. Καί ἐπιμένει νά περιορίζει καί νά συνοψίζει τή δραστηριότητά του καί τόν ἀγώνα του στή θεσμική καί συμβατική ἀναγνώριση τῆς χριστιανικῆς πολιτιστικῆς παράδοσης ἀπό κείνους, πού, συνειδητά καί συστηματικά, τήν ἀρνοῦνται. Ζητάει τή σύγκλιση ὅλων τῶν πολιτικῶν καί πνευματικῶν(!) ἡγετῶν τῆς “γηραιᾶς ἠπείρου” στό consensus, ὅτι ὁ νεώτερος εὐρωπαϊκός πολιτισμός ἔχει ἁπλωμένες τίς ρίζες του καί ἀκουμπάει τά θεμέλιά του στόν ἀσάλευτο βράχο τοῦ Χριστιανισμοῦ. Καί στό χρέος, νά τόν ἐκθέσουν, οἱ ἡγέτες καί οἱ διανοούμενοι, στίς πολιτιστικές τους βιτρίνες, ὡς κληρονομιά ἀναπαλλοτρίωτη καί ὡς τροφή ἱκανή νά ζωογονήσει καί νά ἀνακαινίσει τήν ἐποχή μας.

***

῾Η κύρια ἐνασχόλησή του εἶναι ὁ ἔλεγχος. Στηλιτεύει, εὐκαίρως ἀκαίρως, μέ προσποιητό πάθος καί μέ ἀνεξέλεγκτη ὀργή τά πρόσωπα, τά μεταλλαγμένα στά ἐργαστήρια τῆς διαφθορᾶς. Περνάει ἀπό τό κόσκινο τῆς κρίσης του τούς “ἐκπεσόντες” θεσμούς, πού ἀλλοιώθηκαν καί ἀλλοτριώθηκαν στήν τριβή μέ τή συμβατικότητα καί τήν τυποποίηση. Καί ἀραδιάζει σχέδια, οὐτοπικά στή μεγάλη τους ἔκταση, πού, ὅπως νομίζει, θά ἀποκαταστήσουν τό σεβασμό στήν ᾿Ορθόδοξη Πράδοση καί τήν ἀνθοφορία τῆς ᾿Εκκλησίας.

Καθιερωμένη πιά ἡ εἰσαγγελική μετάλλαξη τοῦ προκαθήμενου τῆς ἑλληνικῆς ᾿Εκκλησίας. Σχεδόν ἀποδεκτή, ἐνδεχόμενα καί ἐπαινετή, ἀπό κείνους, πού ἠλεκτρίζονται μέ τούς σπινθῆρες τῶν δημαγωγικῶν συνθημάτων καί ἀπό τήν κοινωνική παράταξη, πού, δίχως γνήσιο ᾿Ορθόδοξο ὅραμα, στρατεύεται στό ἀντιπολιτευτικό πολιτικό φυλάκιο καί τοξεύει τά βέλη της στούς ἐποχιακούς διαχειριστές τῆς ποικίλης ἐξουσίας.

῾Ο μεταλλαγμένος Χριστόδουλος δείχνει πώς δέν κατάφερε ποτέ νά ἐμβαθύνει στό γλυκύτατο λόγο τοῦ πρώτου καί μοναδικοῦ ποιμένα, τοῦ Κυρίου μας ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, πού ἀποτελεῖ, ταυτόχρονα, καί διδαχή καί προσταγή· “Μάθετε ἀπ᾿ ἐμοῦ, ὅτι πρᾶός εἰμι καί ταπεινός τῇ καρδίᾳ, καί εὑρήσετε ἀνάπαυσιν ταῖς ψυχαῖς ὑμῶν” (Ματθ. ια΄ 29). ᾿Αντί τῆς πραότητας καί τῆς ταπεινότητας καί τῆς προσφορᾶς πνευματικῆς ἀνάπαυσης, πού ἀποτελοῦν εἰκόνα καί ἀντανάκλαση τοῦ θεϊκοῦ κάλους στήν ἐπισκοπική ψυχή καί γέφυρα πρόσβασης στίς ταραγμένες ψυχές τῶν ἀνθρώπων, ἐπέλεξε καί ἐνεργοποίησε τήν τραχύτητα καί τόν καταιγισμό τῶν ἐλέγχων. “᾿Εν παντί καιρῷ καί τόπῳ”, στίς ἀνοικτές δημόσιες ἐμφανίσεις του ἤ στή μυσταγωγική ἀτμόσφαιρα τῆς Εὐχαριστιακῆς λατρείας, κουνάει ἀπειλητικά τό δάχτυλο καί καταμερίζει εὐθῦνες. Σέ ὅλους. ᾿Εκτός ἀπό τόν ἑαυτό του. Σέ θεσμούς καί σέ πρόσωπα, πού κινοῦνται καί δραστηριοποιοῦνται μακριά ἤ γύρω ἀπό τόν περίβολο τῆς ᾿Εκκλησίας. ᾿Αλλά ὄχι σέ κείνους, πού ἔχουν ἐπωμιστεῖ ἤ, γιά νά εἴμαστε ἀκριβέστεροι, ἔχουν διακοσμηθεῖ μέ τήν ἀρχιερατική εὐθύνη τῆς διατήρησης τῆς ῾Ιερῆς Παράδοσης καί τῆς ἄσκησης τῆς  ποιμαντορίας.

Τολμῶ νά ὑπογραμμίσω, μέ προσέγγιση στοιχήματος, πώς ὁ μακροβιότερος εἰσαγγελέας, πού στάθηκε στήν εἰσαγγελική ἕδρα δεκαετίες ὁλόκληρες, δέν θά μπορέσει νά ἐμφανίσει καταλογισμούς ποινῶν ἰσάριθμους μέ τίς ἐξαγγελίες καί τούς καταλογισμούς, πού παρουσίασε ὁ κ. Χριστόδουλος στά τέσσερα πρῶτα χρόνια τῆς ἀρχιεπισκοπικῆς του θητείας. Οἱ διαχειριστές τῆς πολιτικῆς ἐξουσίας, οἱ λειτουργοί τοῦ κλάδου τῆς ὑγείας, οἱ ὑπεύθυνοι τῆς ἐκπαίδευσης, οἱ διανοούμενοι καί οἱ ἁπλοί βιοπαλαιστές, οἱ ἀχθοφόροι τῆς ἀγωνίας, τῆς κριτικῆς καί τῆς προσευχῆς, γιά τίς στρεβλώσεις τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς καί τίς διαστροφές τῶν ὑποτιθέμενων ποιμένων, ὅλοι ἔχουν ἀντιμετωπίσει τό ἀπειλητικό δάχτυλο τοῦ ᾿Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου καί ὅλοι ἔχουν βομβαρδιστεῖ μέ τό ἐκνευριστικό τσίριγμα τῆς φωνῆς του.

Μετά ἀπό ὅλη αὐτή τή λεκτική πολυπραγμοσύνη, ξεφουσκώνει. Ξεχνάει τίς ὑποσχέσεις του. Τά “θά...” του. ᾿Επιστρέφει στήν πλαδαρότητα τῆς χλιδῆς. Στή νάρκη τῆς ἀπραγμοσύνης. Στήν ὑπεροψία τοῦ ἀξιώματος.

Κενός ὁ λόγος  του. Κενή καί ἡ πράξη του. Δέν ἀναβαθμίζουν τό χῶρο του, τήν ἡγετική παρεμβολή τῆς ᾿Ορθόδοξης ἑλληνικῆς ᾿Εκκλησίας. Καί δέν τρέφουν τό λαό, κατά τήν περίοδο τῆς ὑλιστικῆς ἀβιταμίνωσης, πού  περνᾶμε, ὥστε νά δημιουργηθεῖ μιά εὔρωστη, σύγχρονη ᾿Ορθόδοξη κοινωνία. ῎Αν μαζέψεις κάποια ἀποσπάσματα ἀπό τόν πληθωρικό του λόγο καί τά βάλεις στό μικροσκόπιο τῆς λογικῆς ἤ στό φασματοσκόπιο τῆς θεολογικῆς ἔρευνας, θά φτάσεις στήν κρίση, πώς μιλάει μόνο γιά νά μιλάει. Καί ἐξαγγέλλει πρωτοβουλίες μόνο καί μόνο γιά νά σπρώξει πρός τά πάνω, ἔστω καί γιά μιά μόνη μονάδα, τό δείκτη τῆς δημοτικότητάς του.

***

Μέ δεδομένη αὐτή τήν ἐκτίμηση, πού ἀποτελεῖ εὐρύτατη, ἀπογοητευτική  ἐμπειρία, καλῶ τούς ἀναγνῶστες μου νά προσεγγίσουν τό διογκωμένο “Κηφισό” τοῦ ἀρχιεπισκοπικοῦ λόγου, πού φούσκωσε, περίπου ταυτόχρονα μέ τό ἱστορικό ποτάμι τῆς ἑλληνικῆς πρωτεύουσας. Τήν ἀτέλειωτη, φλύαρη καί χωρίς οὐσιαστικό περιεχόμενο εἰσήγησή του, πού τήν ξέχυσε κατά τή Συνέλευση τῆς ῾Ιεραρχίας τοῦ περασμένου ᾿Οκτωβρίου, φαλκιδεύοντας τό Συνοδικό χρόνο καί ἀποκλείοντας, ἔξω ἀπό τήν αἴθουσα τῶν συνεδριάσεων, τήν ὑπεύθυνη ἐπεξεργασία τῶν ζωτικῶν θεμάτων καί τίς ἀναγκαῖες ψηφοφορίες.

Μέσα στόν ὄγκο τῶν θεμάτων, πού κυριολεκτικά τά συμπίεσε στήν εἰσήγησή του ὁ κ. Χριστόδουλος, σά νά τά φτυάρισε καί νά τά σώρευσε μπροστά στούς Συνοδικούς ἀκροατές του, ἦταν καί τό “μεῖζον” θέμα τῆς ἐποχῆς. ῾Ο πνευματικός ἀποχρωματισμός τοῦ ἀνθρώπου καί τῶν θεσμῶν, πού σφραγίζει τήν ὑλοκρατούμενη ἐποχή μας καί τόν πολιτισμό μας.

Εἶναι περίεργος ὁ τρόπος, μέ τόν ὁποῖο ὁ ᾿Αρχιεπίσκοπος ἔθεσε τό κολοσσιαῖο αὐτό πρόβλημα στή Συνέλευση τῆς ῾Ιεραρχίας. Δέν τόλμησε νά προχωρήσει σέ βάθος. Δέ φωτογράφισε τά στρατηγικά καί ἀποφασιστικά πλάνα τῆς ἱστορίας. Δέν ἰχνηλάτησε μέ θεολογική ἐπιστημοσύνη καί μέ ἱεροπρέπεια τήν ἱστορική διαδρομή τῆς ᾿Εκκλησίας. Δέν ἀναζήτησε τήν ἐπιταγή τοῦ Παναγίου Πνεύματος στήν ἀντιμετώπιση τῆς ἐπικαιρότητας. Μίλησε, σάν ἐκπρόσωπος ἤ σάν ἡγετικό στέλεχος ἑνός ἐπί πλέον ὀργανισμοῦ, ἀπό αὐτούς, πού διακινοῦνται καί ἀντιπαρατίθενται στόν οἰκουμενικό στίβο. Διαβάζοντας τίς ἀπόψεις του καί τίς “ὑποτιθέμενες” προτάσεις του, ψηλαφεῖς τή ρηχότητα. Καί νοιώθεις νά βομβαρδίζουν τά μηνίγγια σου τά ἀναπάντητα ἐρωτηματικά.

Γιά νά ἔχουν οἱ ἀναγνῶστες μου αὐθεντική πληροφόρηση καί προσωπική ἐμπειρία, μεταφέρω τά δυό χαρακτηριστικά ἀποσπάσματά του, ὅπως δημοσιεύτηκαν στό ἐπίσημο, περιληπτικό ἀνακοινωθέν, πού ἐκδόθηκε ἀπό τήν ᾿Αρχιεπισκοπή ᾿Αθηνῶν.

“...῞Ολα ὅμως αὐτά (τά ἐσωτερικά προβλήματα τῆς ᾿Εκκλησίας) φαίνονται μικρά καί ἀσήμαντα μπροστά στήν ἐκρηκτική κατάσταση πού διαμορφώνεται στόν κόσμο καί τή χώρα μας στήν ἀρχή τῆς τρίτης χιλιετίας, μέ τήν ἀναδιατύπωση τῆς ἱστορίας τῆς Εὐρώπης, τήν ἐπιβολή μιᾶς πολιτικῆς πού ἀγνοεῖ ἐπιδεικτικά τή θρησκεία καί τή συμβολή της στόν πολιτισμό καί τήν πρόοδο καί τήν κρούση τῆς θύρας τῆς ᾿Εκκλησίας ἀπό τήν ἐκκοσμίκευση...”.

“῾Ο Μακαριώτατος τόνισε ὅτι τό μεῖζον ζήτημα εἶναι ἡ ἔνταξη τῆς ᾿Εκκλησίας μας στήν Εὐρώπη, ὑπογραμμίζοντας ὅτι αὐτή μπορεῖ νά ἐπιτευχθεῖ μόνον ἄν γίνει κοινή συνείδηση στή Γηραιά ῎Ηπειρο ὅτι ἡ ᾿Εκκλησία τῆς ῾Ελλάδος ἀποτελεῖ συνεργάτη στήν οἰκοδόμηση τοῦ εὐρωπαϊκοῦ οἴκου. ῾Ο οἶκος αὐτός δέν μπορεῖ, ἐπισήμανε, νά ἀρνεῖται ἀνιστόρητα τή Χριστιανική ταυτότητά του καί ἐμεῖς, μέ βάση τό Γραφεῖο τῆς ᾿Αντιπροσωπείας μας στίς Βρυξέλλες, μαζί μέ τούς Ρωμαιοκαθολικούς καί τούς Προτεστάντες, ὀφείλουμε νά ἀγωνιστοῦμε καί  νά διατυπώσουμε τίς ἀπό αἰώνων ἀπαρασάλευτες ἀρχές πού τά ἁρμόδια ὄργανα τῆς Ε.Ε. ἔχουν ὑποχρέωση νά λάβουν ὑπ᾿ ὄψιν τους ὅταν θά συντάξουν καί θά ψηφίσουν τό νέο Εὐρωπαϊκό Σύνταγμα. ᾿Εν ὄψει αὐτῶν τῶν κοσμογονικῶν ἀλλαγῶν, πού κυοφοροῦνται καί γιά τίς ὁποῖες εἶναι ἐνημερωμένοι ἀπό τίς κυβερνήσεις τους ὅλοι οἱ φορεῖς τῆς κοινωνίας τῶν  πολιτῶν σέ ὅλες τίς ἄλλες εὐρωπαϊκές χῶρες, σημείωσε, στή χώρα μας μόνο ἡ ᾿Εκκλησία προέβη στήν δημόσια διατύπωση καί ὑποβολή ἀπόψεων καί μόνο Αὐτή ἐνδιαφέρθηκε νά ἐνημερώσει τόν λαό καί νά ζητήσει τή γνώμη του, ὥστε νά γίνει γνωστό τί ζητεῖ ἀπό τήν Ε.Ε.”.

Αὐτός εἶναι ὁ σκελετός τῶν ἀπόψεων, πού ξεδίπλωσε ὁ κ. Χριστόδουλος στήν ῾Ολομέλεια τοῦ ἱεραρχικοῦ Σώματος. Καί μέ αὐτές τίς θέσεις του κάλυψε τή μεγάλη πρόκληση τῆς ἐποχῆς μας. Τήν ἀθεΐα, μέ τίς ποικίλες της προεκτάσεις καί ἀποχρώσεις. Τή διαγραφή τοῦ Χριστιανισμοῦ ἀπό τόν κατάλογο τῶν συντελεστῶν τοῦ εὐρωπαϊκοῦ πολιτισμοῦ. Τήν παραχώρηση ὑπεροχικῆς πλατφόρμας στίς οἰκονομικοτεχνικές δομές. Τήν ἀπώθηση, ἀπό τά κέντρα τῶν πρωτοβουλιῶν καί τῶν ἀποφάσεων, τῆς Θρησκείας καί τῆς ἐνσυνείδητης θρησκευτικότητας. Καί τήν -κατά συγκατάβαση- καλλιέργεια τοῦ θρησκευτικοῦ συγκρητισμοῦ μέσα στίς “δῆθεν” ἀνεκτικές σύγχρονες κοινωνίες. 

᾿Αλλά τί σημαίνουν ὅλα αὐτά, πού ἀράδιασε; Ποιό εἶναι τό ᾿Ορθόδοξο, θεολογικό ὑπόβαθρο αὐτῆς τῆς εἰσήγησης; Ποιά τά συγκεκριμένα, ἀποστολικά ἀνοίγματα, πού καλεῖται νά πραγματοποιήσει ἡ ᾿Ορθόδοξη ἑλληνική ᾿Εκκλησία μέσα στόν ἀποχρωματισμένο κόσμο; Ποιοί οἱ διάδρομοι πρόσβασης πρός τίς ἐκκοσμικευμένες δομές; Καί ποιές οἱ δυνατότητες γόνιμου διαλόγου μέ τό σημερινό ἄνθρωπο καί ἀναδόμησης τῆς Εὐχαριστιακῆς κοινωνίας τῆς λατρείας καί τῆς ἀγάπης;

Σ᾿ αὐτά τά ἐρωτήματα καί σέ μιά σειρά ἄλλων, πού περνοῦν ἀλυσιδωτά ἀπό τόν ἐρευνητή λογισμό, δέ δίνει καμμιά ἀπάντηση ὁ “ρέκτης” ᾿Αρχιεπίσκοπος. ᾿Ανοίγει τήν ὀθόνη του. ᾿Εμφανίζει τό ζοφερό πνευματικό κλίμα, πού περιρρέει τήν πατρίδα μας καί ὁλόκληρη τή “γηραιά ἤπειρο” καί περιορίζεται στό νά προτείνει καταπλάσματα. Καμμιά ἀναφορά στή συμπυκνωμένη ἐμπειρία τῆς ἱστορίας καί στή διαλεκτική τῶν Πατέρων μας. Καμμιά μνημόνευση τοῦ χρέους τῆς δικῆς μας πνευματικῆς ἀνακαίνισης. Κανένα πρόγραμμα ἄσκησης καί δουλειᾶς στό κλειστό κλάμπ τῆς ἀρχιερωσύνης καί στόν ἀνοικτό αὐλόγυρο τοῦ λαϊκοῦ στοιχείου. Καμμιά ὑπόσχεση γιά ὑπέρβαση τῆς στασιμότητας καί τῆς ἐπαγγελματικότητας. Καί καμμιά παρακίνηση, πρός τή χαρισματική ἱερωσύνη, γιά ἀναδοχή τοῦ ἱεραποστολικοῦ μόχθου καί τοῦ πνεύματος τῆς θυσίας.   

῾Ο ᾿Αρχιεπίσκοπος ἔδειξε καί τούτη τή φορά, πώς δουλεύει, σταθερά καί ἀποκλειστικά, στόν καμβά τῶν ἐντυπώσεων. ῞Οτι πιστεύει στήν ἑλκτική ἱκανότητα τῆς προσωπικῆς του ἡγεμονικῆς χλιδῆς. Καί ὅτι θεωρεῖ, πώς ἡ φτιαχτή δημοτικότητα ἑνός ἐκκλησιαστικοῦ ἡγέτη εἶναι ἱκανή νά ἐμπνεύσει καί νά παρακινήσει τά πλήθη σέ ὁλόκαρδη ἀποδοχή τῶν μηνυμάτων του καί, κατά προέκταση, τῶν μηνυμάτων τῆς ᾿Εκκλησίας.

***

Τό πρῶτο συμπέρασμα, πού βγαίνει ἀπό τή συνολική θεώρηση τῶν δυό παραγράφων τῆς εἰσηγήσής του: ῾Ο ᾿Αρχιεπίσκοπος “τό παίζει οἰκουμενικός ἡγέτης” καί οἰκουμενικός “εἰσαγγελέας”. Σέ στάθμη κοσμικῆς διπλωματίας. Καί μέ τή μέθοδο, πού χρησιμοποιοῦν οἱ περιφερειακοί καί οἱ διεθνεῖς πολιτικοί μηχανισμοί. ᾿Αντί νά ἀξιοποιεῖ, ταπεινά καί εὐλαβικά, τό θησαύρισμα τῆς ᾿Ορθόδοξης Παράδοσης γιά νά θρέψει, μέ τό ἀνεξάντλητο μάνα τῆς Εὐαγγελικῆς ᾿Αποκάλυψης τό λαό, ἀγωνίζεται ἀπεγνωσμένα νά μπεῖ στά ἀθεϊστικά καί ἡμιαθεϊστικά κέντρα ἀποφάσεων. Καί νά κάνει συμπολίτευση ἤ ἀντιπολίτευση. Νά ἐπηρεάσει, νά συμφωνήσει, νά συμπορευτεῖ, ἤ νά φωνάξει, νά ἀντιδράσει, νά ἐλέγξει. ῞Ολα ἐποχιακά. ῞Ολα συμβατικά. ῞Ολα σέ στάθμη μετριότητας καί ἀναποτελεσματικότητας. ῞Ολα μέ ἀπώτερο στόχο τή δική του προβολή καί τήν ἀνάδειξή του σέ μπροστάρη.  

***

῾Η περίληψη τῆς εἰσηγητικῆς ἀρχιεπισκοπικῆς ἔκθεσης στήν ῾Ιεραρχία τοῦ ᾿Οκτωβρίου 2002, γεννάει σειρά ἀποριῶν καί ἀναγκάζει στή σύνταξη μιᾶς μακρᾶς λίστας ἐρωτημάτων. 

1. ῾Ο κ. Χριστόδουλος, στήν ἀρχή τοῦ ἐπίμαχου κειμένου του, κάνει ἀντιδιαστολή τῶν σημερινῶν, ἐσωτερικῶν, καυτῶν προβλημάτων τῆς ἑλληνικῆς ᾿Εκκλησίας, μέ τό πρόβλημα, πού τό θεωρεῖ “μέγιστο” καί, πού ἀναφέρεται στήν τάση τῶν ἡγετικῶν στελεχῶν τῆς ῾Ενωμένης Εὐρώπης, νά ἀναδιατυπώσουν τήν ἱστορία τῆς ἠπείρου μας καί νά ἀποσιωπήσουν ἤ καί νά διαγράψουν τή συμβολή τοῦ Χριστιανισμοῦ στόν πολιτισμό καί στήν πρόοδο. “῞Ολα αὐτά (τά ἐσωτερικά προβλήματα τῆς ᾿Εκκλησίας μας) φαίνονται μικρά καί ἀσήμαντα μπροστά στήν ἐκρηκτική κατάσταση πού διαμορφώνεται στόν κόσμο καί τή χώρα μας στήν ἀρχή τῆς τρίτης χιλιετίας, μέ τήν ἀναδιατύπωση τῆς ἱστορίας τῆς Εὐρώπης, τήν ἐπιβολή μιᾶς πολιτικῆς πού ἀγνοεῖ ἐπιδεικτικά τή θρησκεία καί τή συμβολή της στόν πολιτισμό καί τήν πρόοδο”.

Δέ θά καταθέσω, σέ τούτη τήν παράγραφο, τίς σκέψεις μου καί τήν προσωπική μου διαλεκτική, γιά τήν ἀξιοπιστία ἤ τή σημασία, πού μπορεῖ νά ἔχει μιά ἀναδιατύπωση τῆς ἱστορίας τῆς Εὐρώπης. Στό ἄρθρο τοῦ ἑπόμενου φύλλου καί στήν ἐκδίπλωση τῶν γενικότερων προβληματισμῶν θά βρεῖ ὁ ἀναγνώστης τή σχετική, δική μου ἐκτίμηση.

Τώρα ὑποβάλλω καί ὑπογραμμίζω ἕνα πρῶτο, θεμελιακό ἐρώτημα στό Μακαριώτατο εἰσηγητή, πού εἶναι πρόεδρος τῶν δυό Συνοδικῶν Σωμάτων τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος καί κεντρικός ὑπεύθυνος γιά ὁ,τιδήποτε συμβαίνει στήν αὐλή τῆς ᾿Εκκλησίας.

῞Ωστε, ἡ διατάραξη τῆς ἐσωτερικῆς ἰσορροπίας τῆς ᾿Εκκλησίας εἶναι πρόβλημα δεύτερης διαλογῆς;

Μπορεῖ νά μπεῖ στό ἀρχεῖο(!) ἤ νά μείνει στά “πρός ἐνέργειαν”, ἴσαμε νά λυθοῦν τά προβλήματα στήν ἀνοικτή καί πολυσυλλεκτική οἰκογένεια τῆς Εὐρώπης;

Εἶναι ἐπιτρεπτό ἤ ἀνεκτό νά κατατρώγουν τίς σάρκες τῆς ἀμώμητης ᾿Ορθόδοξης ᾿Εκκλησίας μας τά ἀνοιχτά ἕλκη τῶν ἐπισκοπικῶν σκανδάλων, νά διαχέεται ἀπό τή μιά ἄκρη τῆς ἑλληνικῆς πατρίδας ἴσαμε τήν ἄλλη ἡ δυσοσμία, νά καταπιέζει τίς ψυχές ἡ ἀπογοήτευση καί ὁ προκαθήμενος ῾Ιεράρχης νά πασκίζει νά καθηλώσει τό ἐνδιαφέρον τῆς ῾Ιεραρχίας, τήν προσοχή ὅλων τῶν ῾Ελλήνων ᾿Επισκόπων στά μαγειρεῖα τῆς εὐρωπαϊκῆς ἀθεΐας, ἐκεῖ, πού ἐπιχειρεῖται τό ἱστορικά ἀνέφικτο, ἡ στρέβλωση τῆς αὐτοσυνειδησίας τῶν λαῶν τῆς γηραιᾶς ἠπείρου;

῎Αν ἡ ῾Ιεραρχία πειστεῖ νά ἀφήσει ἀνέγγιχτη τήν ἐσωτερική γάγγραινα καί τίς παρενέργειες τῆς διαφθορᾶς καί τολμήσει νά ὑψώσει τό ἀνάστημά της στά κέντρα τῶν ἄθεων ἑταίρων μας, δέ θά συναντήσει τό χλευαστικό μειδίαμα καί δέ θά δεχτεῖ ἠχηρό ράπισμα, ἄν, ἀντί γιά ἄλλη ἀπάντηση, ἀκούσει τήν περιφρονητική προτροπή: κυττάξτε τά χάλια σας; 

***

Τό δεύτερο ἐρώτημά μου· Στήν ἴδια συνάφεια τοῦ πληθωρικοῦ καί συγκεχυμένου προβληματισμοῦ του, ὁ ὁμιλητής Χριστόδουλος προεκτείνει τήν ἀνησυχία του στό γεγονός, ὅτι, ταυτόχρονα μέ τίς εὐρωπαϊκές ἀνακατατάξεις, “κρούεται ἡ θύρα τῆς ᾿Εκκλησίας ἀπό τήν ἐκκοσμίκευση”.

Αὐτή ἡ διαπίστωση, δυστυχῶς, ἀποτελεῖ ἄγγιγμα τῆς πληγῆς. Τήν ἑλληνική ᾿Εκκλησία μας, τήν ἀχθοφόρο τῆς βαρειᾶς καί ἁγιοποιοῦ ᾿Αποστολικῆς καί  Πατερικῆς μας Παράδοσης, τήν κυκλώνει καί τήν ἀποδυναμώνει ἡ ἐκκοσμίκευση. Καί ἡ φθορά δέν ἔχει πλήξει μόνο τήν περιφέρεια, κάποια ἀπό τά μέλη τῆς ἐκκλησιαστικῆς οἰκογένειας, πού γοητεύτηκαν καί αἰχμαλωτίστηκαν ἀπό τή συνθηματολογία τοῦ κόσμου καί “ἐσεβάσθησαν καί ἐλάτρευσαν τῇ κτίσει παρά τόν κτίσαντα” (Ρωμ. α΄ 25). Διέβρωσε σέ ἔκταση καί σέ βάθος τήν ἐπισκοπική ἡγεσία καί ἔκανε τούς ᾿Επισκόπους ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ νά συμπεριφέρονται ὡς κοσμικοί ἄρχοντες, ὑποδουλωμένοι στά δαιμόνια τῆς ἐξουσίας καί τῶν ποικίλων ἀπολαύσεων. Εἰσεχώρησε καί σ᾿ αὐτό τό ἀρχιεπισκοπικό μέγαρο καί ἔκανε τήν κατοικία τοῦ ἐκπροσώπου ᾿Εκείνου, πού δέν εἶχε “ποῦ τήν κεφαλήν κλίνῃ” (Ματθ. η΄ 20), ἄντρο χλιδῆς καί ἐντευκτήριο σκανδαλοποιῶν.

᾿Αλλά, μέ δεδομένη τήν ἅλωση τῶν ἱερῶν χώρων τῆς ᾿Εκκλησίας μας ἀπό τήν ἐκκοσμίκευση, προβάλλουν σκληρά τά ἐρωτήματα:

Ποιές ἐνέργειες ἔκανε ὁ προκαθήμενος γιά νά ἀνακόψει τό ρεῦμα τῆς ἐκκοσμίκευσης στούς κόλπους τῆς ῾Ιεραρχίας καί στό ἴδιο του τό σπίτι;

Πῶς ἀντιμετώπισε τή χλιδή καί τή διαφθορά τοῦ περιβάλλοντός του καί τῆς ὁμάδας τῶν στενῶν φίλων του;

Ποιό εἶναι τό νέο δεῖγμα γραφῆς, τό ἐλευθερωμένο ἀπό τό φόρτο καί ἀπό τή σαπρία τῆς ἐκκοσμικευμένης διαπλοκῆς, πού προσφέρει στό ποίμνιό του καί, κατ᾿ ἐπέκταση, σ᾿ ὅλους ἐκείνους, πού ἀναζητοῦν γνήσιες φόρμες ζωῆς καί νόημα γιά τό δρομολόγιο τῆς ὕπαρξής τους; 

Γιατί ἡ ῾Ιεραρχία, στίς πέντε Συνελεύσεις της, πού προεδρεύονταν ἀπό τόν κ. Χριστόδουλο, δέν ἀσχολήθηκε μέ τό ἐκρηκτικό φαινόμενο τῆς ἐκκοσμίκευσης;

Γιατί τά διοικητικά καί τά δικαστικά σώματα τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος δέν ἀπομόνωσαν καί δέν ἔκοψαν ἀπό τόν κορμό τῆς ἀρχιερωσύνης καί τῆς ἱερωσύνης τά σαπρά στοιχεῖα, πού ἐπιμένουν νά περιφέρουν προκλητικά τή κοσμικότητά τους καί τή διαφθορά τους καί νά σύμπαρασύρουν τό ποίμνιο στήν ἔσχατη βαθμίδα τῆς ἐκκοσμίκευσης;

***

Τό τρίτο ἐρώτημα: “῾Ο Μακαριώτατος τόνισε ὅτι τό μεῖζον ζήτημα εἶναι ἡ ἔνταξη τῆς ᾿Εκκλησίας μας στήν Εὐρώπη”.

῏Αραγε, πῶς τήν ἐννοεῖ αὐτή τήν ἔνταξη τῆς ᾿Εκκλησίας μας στήν Εὐρώπη; Θά ὑποβάλει ἡ ᾿Εκλησία μας αἴτηση, ὅπως ὑποβάλλουν οἱ διάφορες ὑποψήφιες χῶρες καί θά ἀποφασίσει ἡ διάσκεψη τῶν πρωθυπουργῶν τήν εἰσδοχή της ἤ τή μή εἰσδοχή της;

῎Αν ἡ φιλοδοξία καί ὁ ὁραματισμός τοῦ Χριστόδουλου δέ φτάνει στό ἀκραῖο αὐτό αἴτημα, ἀλλά τό κείμενό του ἔστω καί κακοδιατυπωμένο ἐκφράζει τήν οἰκουμενικότητα τῆς᾿Ορθοδοξίας καί τό χρέος τῶν λειτουργῶν Της νά μεταφέρουν τό χαροποιό καί σωστικό μήνυμα εἰς “πάντα τά ἔθνη” (Ματθ. κη΄ 19) καί πάλι καταλείπει στή συνείδησή μας ἐρωτηματικά.

Γιατί δέ μιλάει γιά τήν ᾿Ορθοδοξία ὡς σύνολο; Γιά ὁλόκληρη τήν ᾿Ορθόδοξη ᾿Αποστολική ᾿Εκκλησία, τήν “ἀπό περάτων ἕως περάτων τῆς οἰκουμένης”; Γιατί διαχωρίζει τήν ἑλληνική ᾿Ορθοδοξία καί αὐτή ἐπιδιώκει νά τήν τοποθετήσει στήν καρδιά τῆς ἑνωμένης Εὐρώπης;

Θέλει, ἆραγε, μόνη ἡ ἑλληνική ᾿Εκκλησία, προνομιακά, νά κληθεῖ νά δώσει μήνυμα στούς ἀδελφούς μας Εὐρωπαίους; Θέλει, μόνη αὐτή, νά καλεῖται στούς ὀργανωτικούς μηχανισμούς τῆς Εὐρώπης, γιά νά καταθέτει τήν ἄποψή της καί νά ἐπηρεάζει τίς ἀποφάσεις της; 

Καί ἄν -ὅπως τό συνηθίζει- ταυτίζει τήν ᾿Εκκλησία μέ τό πρόσωπό του, μήπως, μέ τήν εἰσήγησή του αὐτή αὐτοπροδίδεται, ὅτι ὁραματίζεται προσωπικό ρόλο στά κέντρα τῶν εὐρωπαϊκῶν ἀποφάσεων;

Τήν ὑποψία αὐτή τήν ἐνισχύει καί ἡ συνέχεια τῆς εἰσηγητικῆς του πρότασης· “...ἡ ἔνταξη τῆς ᾿Εκκλησίας μας στήν Εὐρώπη... μπορεῖ νά ἐπιτευχθεῖ μόνον ἄν γίνει κοινή συνείδηση στή Γηραιά ῎Ηπειρο ὅτι ἡ ᾿Εκκλησία τῆς ῾Ελλάδος ἀποτελεῖ συνεργάτη στήν οἰκοδομή τοῦ εὐρωπαϊκοῦ οἴκου”.

Δηλαδή ὄχι ἡ οἰκουμενική ᾿Ορθοδοξία, ἀλλά ἡ ἑλληνική ᾿Εκκλησία ἀποτελεῖ συνεργάτη στήν οἰκοδομή τοῦ εὐρωπαϊκοῦ οἴκου. ῞Ολοι οἱ ἄλλοι πρέπει νά μείνουν ἀπ᾿ ἔξω. Καί, φυσικά, ὅλοι οἱ ἐκκλησιαστικοί ἡγέτες, πού βρίσκονται ἀκροβολισμένοι στίς εὐρωπαϊκές ἐπάλξεις, πρέπει νά συστείλουν καί τό λόγο τους καί τό μόχθο τους, γιά νά ἀφήσουν τόν ἱεραποστολικό ἀγρό ἐλεύθερο, κτῆμα ἐκμεταλλεύσιμο καί βῆμα προβολῆς τοῦ κ. Χριστόδουλου. 

***

Τό τέταρτο ἐρώτημα ἐπικεντρώνεται στό περιεχόμενο τῆς συνέχειας τῆς φράσης του:

“῾Ο οἶκος αὐτός δέν μπορεῖ νά ἀρνεῖται ἀνιστόρητα τή Χριστιανική ταυτότητά του καί ἐμεῖς, μέ βάση τό Γραφεῖο τῆς ᾿Αντιπροσωπείας μας στίς Βρυξέλλες, μαζί μέ τούς Ρωμαιοκαθολικούς καί τούς Προτεστάντες, ὀφείλουμε νά ἀγωνιστοῦμε καί νά διατυπώσουμε τίς ἀπό αἰώνων ἀπαρασάλευτες ἀρχές, πού τά ἁρμόδια ὄργανα τῆς Ε.Ε. ἔχουν ὑποχρέωση νά λάβουν ὑπ᾿ ὄψιν τους, ὅταν θά συντάξουν καί θά ψηφίσουν τό νέο Εὐρωπαϊκό Σύνταγμα”.

᾿Αγωνία τοῦ Χριστόδουλου, νυχθήμερο ὄνειρό του καί ἀγώνας του εἶναι νά ἐγγραφεῖ στήν Χάρτα τῆς Εὐρωπαϊκῆς ῞Ενωσης ἡ χριστιανική ταυτότητα τοῦ εὐρωπαϊκοῦ πολιτισμοῦ. Μέ τό Γραφεῖο τῶν Βρυξελλῶν (πού στοίχισε κάμποσα δίς στήν ἑλληνική ᾿Εκκλησία) καί σέ συνεργασία μέ τούς Ρωμαιοκαθολικούς καί τούς Προτεστάντες, προσπαθεῖ νά κάμψει τήν πεισματική ἀντίσταση τῶν ἁρμόδιων ὀργάνων τῆς Ε. Ε. Νά πετύχει τό χαρακτηρισμό τοῦ εὐρωπαϊκοῦ πολιτισμοῦ ὡς χριστιανικοῦ”. Καί νά τούς πείσει νά συμπεριλάβουν “τίς ἀπαρασάλευτες” εὐαγγελικές ἀρχές στό Εὐρωπαϊκό Σύνταγμα.

᾿Αλλά ποιά ὀργανική σχέση καί ποιά πνευματική περιχώρηση μπορεῖ νά ἔχει τό Σύνταγμα τῆς Εὐρώπης μέ τό Εὐαγγέλιο; Τό Συμβόλαιο, πού διαμορφώνει ἤ ρυθμίζει τίς κρατικές, τίς κοινωνικές καί τίς οἰκονομικές ἐξαρτήσεις τῆς ἀποχρωματισμένης θρησκευτικά καί πνευματικά Εὐρώπης, μέ τίς ἐμπειρίες τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς, πού προϋποθέτουν σχέση δυναμική μέ τό Θεό καί ἐπανατοποθέτηση τοῦ ἀνθρώπου στήν ἀνοιχτή ἀγκαλιά τῆς θείας ἀγάπης;

Τό Εὐρωπαϊκό Κοινοβούλιο καί τά Κοινοβούλια τῶν μελῶν Κρατῶν δουλεύουν αὐτή τή στιγμή -ἴσως ἀνεπίγνωστα, ἴσως καί θριαμβικά, ἴσως καί ἐξ αἰτίας τῶν ἱστορικῶν λαθῶν τοῦ χριστιανικοῦ ἱερατείου- μέ τίς προδιαγραφές τῆς ἀθεΐας. Τή θρησκευτικότητα καί τίς ἐκκλησιαστικές κοινότητες δέν τίς πολεμοῦν, ὅπως συνέβηκε στίς χῶρες τοῦ ἄλλοτε ὑπαρκτοῦ σοσιαλισμοῦ, ἀλλά τίς ἀπωθοῦν εὐγενικά καί διακριτικά στό περιθώριο τοῦ ἰδιωτικοῦ βίου τῶν ἀνθρώπων. Τίς ἀναγράφουν στόν κατάλογο τῶν προσωπικῶν δεδομένων καί δέν τούς παραχωροῦν τό δικαίωμα πρόσβασης στό γήπεδο τῆς κοινῆς, ὑπερεθνικῆς καί ὑπερθρησκευτικῆς  δραστηριότητας.

῾Η καθημερινότητα καί οἱ πολιτιστικές ἐπιλογές ἐκτυλίσσονται στό γήπεδο τῆς θρησκευτικῆς ἄρνησης ἤ, τό πολύ, στό πεζοδρόμιο τῆς ἀνεκτικότητας.

Καί τό ἐρώτημα, πού τίθεται, εἶναι τοῦτο: Τί θά ὠφελήσει ἄν ἡ Εὐρώπη συμπεριλάβει στό Σύνταγμά της καί μιά ἐπίσημη ἀναγνώριση, πώς ὁ εὐρωπαϊκός πολιτισμός ἔχει τίς ρίζες του στό Χριστιανισμό; Θά ἀποτελέσει ἡ ἀναγραφή αὐτή συνειδητή ἀξιοποίηση τοῦ θησαυροῦ τῆς πολιτιστικῆς δημιουργίας, θεμελίωση τοῦ καινούργιου, κοινοῦ οἴκου τῶν Εὐρωπαίων στίς πνευματικές ἐμπειρίες τῶν πατέρων τους; ῎Η, ἁπλῶς, ἡ δήλωση τῆς πνευματικῆς καταγωγῆς θά λειτουργήσει ὡς ἕνα ἐπί πλέον μουσειακό ἔκθεμα, ἐξυπηρετικό τῆς ἱστορικῆς περιέργειας, ἀλλά ἐντελῶς ἀσύμβατο μέ τήν ἐπικαιρότητα;

Καί ἄν ἀκόμα οἱ Εὐρωπαῖοι ἑταῖροι μας συμφωνήσουν νά ἐντάξουν στίς ἀρχές τοῦ πρωτότυπου εὐρωπαϊκοῦ Συντάγματος κάποιες ἀπό τίς ἀρχές τῆς Χριστιανωσύνης, πού ἔθρεψαν τούς πατέρες μας καί δραστηριοποίησαν τόν πνευματικό τους δυναμισμό, πιστεύει κανείς ἀπό τούς Εὐρωπαίους πολίτες, ὅτι οἱ ἀρχές αὐτές θά ἐπηρεάσουν τήν πρακτική μας καί πώς θά γίνουν ἀφετηρίες ὑπέρβασης τῆς ὑλοκρατίας καί ἀναζήτησης τοῦ οὐσιαστικοῦ νοήματος τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς;

Αὐτή τή στιγμή ὑπάρχει ἕνα status qwo. Εἶναι ὁ θρησκευτικός ἀποχρωματισμός τῆς Εὐρωπαϊκῆς ἡγεσίας, μέ τίς προεκτάσεις του σέ ἕνα σημαντικό κομμάτι τῆς λαϊκῆς μάζας. Μέσα σ᾿ αὐτό τό διαμορφωμένο κλίμα ὑπάρχει καί ἡ ἱστορική ἤ ἡ φιλολογική ἤ ἡ πολιτιστική διερεύνηση τῶν καταλοίπων τῶν περασμένων αἰώνων. Τῶν πολιτικῶν, τῶν οἰκονομικῶν καί τῶν θρησκευτικῶν. ῾Η διερεύνηση αὐτή γίνεται μέσα στά σπουδαστήρια ἤ στίς αἴθουσες διαλόγου καί ἀλληλοενημέρωσης. ᾿Αλλά δέν ἐπηρεάζει τούς μοχλούς τῶν οἰκουμενικῶν ἀποφάσεων καί δέ διαχύνεται, ὡς ὑπόδειγμα καί ὡς ἐπίτευγμα, στήν καθημερινή ζωή.

῎Αν κάποτε ὁ κ. Χριστόδουλος καί οἱ ὁμόφρονές του πετύχουν νά ἀναγραφοῦν οἱ ἀρχές τοῦ Χριστιανισμοῦ στό Εὐρωπαϊκό Σύνταγμα, δέν θά καταγράψουν ἀποφασιστική νίκη. Αὐτό, πού θά προκύψει, θά εἶναι μιά “Χάρτα”. ῞Ενα κείμενο, στή δέσμη τῶν πολλῶν, πού ἔχουν συνταχτεῖ ἴσαμε σήμερα. ῾Ο Χριστόδουλος θά ἐμφανιστεῖ στίς τηλεοπτικές ὀθόνες καί θά καυχηθεῖ. Θά σηκώσει λάβαρο νίκης. ᾿Αλλά, στήν Εὐρώπη, δέ θά ὑπάρξει στροφή. Δέν θά ἀλλάξει τή ροή του τό αὐλάκι τῆς μετανεωτερικῆς κουλτούρας. Καί δέ θά γεμίσουν μέ Πνεῦμα ῞Αγιο οἱ καρδιές.

***

Καί τό πέμπτο μας ἐρώτημα:

῾Η ἑλληνική ᾿Ορθόδοξη ᾿Εκκλησία μόνο, πρωταγωνίστρια καί ὁδηγητική δύναμη στήν Εὐρώπη! Δίχως τήν παράπλευρη, ἰσότιμη καί ἰσόκυρη παρουσία τῶν ἄλλων ᾿Ορθοδόξων ᾿Εκκλησιῶν! ῞Ομως, ὁ ἀγώνας γίνεται καί θά γίνεται μέ τή συνεργασία τῶν Ρωμαιοκαθολικῶν καί τῶν Προτεσταντῶν. ῎Εξω ἀπό τό πεδίο τῆς μάχης οἱ ἀδελφοί μας ᾿Ορθόδοξοι. Μέσα οἱ κοινότητες τῶν ἑτεροδόξων, πού ἀποτελοῦν καί τήν πλειοψηφία στόν εὐρωπαϊκό χῶρο.

᾿Αλλά ἄν τά προγράμματα καί οἱ εἰσηγήσεις, πού θά ὑποβληθοῦν στήν Εὐρώπη, δέν ἔχουν τό ἄρωμα τῆς οἰκουμενικῆς ᾿Ορθοδοξίας, ἄν ἀποτελοῦν ἀμάλγαμα στοχασμῶν καί προτάσεων, στή συντριπτική τους πλειοψηφία προτεσταντικῶν -μιά καί οἱ προτεσταντικές ὁμολογίες πλημμυρίζουν τήν Εὐρώπη- ποιά θά εἶναι ἡ συμβολή τῆς ἑλληνικῆς ᾿Εκκλησίας; Καί ποιό τό ἀποτέλεσμα, πού θά προκύψει ἀπό τή συνεργασία καί ἀπό τήν κοινή ὑποβολή κειμένων στούς ἰσχυρούς ἐξουσιαστές τῆς Εὐρώπης;

***

Θά ἦταν, βέβαια, ἀστεῖο, ἄν ἡ ῾Ιεραρχία τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος παρασυρόταν καί μεταποιοῦσε τά “εὐρωπαϊκά ὄνειρα” Χριστόδουλου σέ Συνοδικές ἀποφάσεις. Τότε θά γινόμασταν περίγελος.

Εὐτυχῶς, πού τό Σῶμα δέν παρασύρθηκε. ῎Ετσι, τό ἀτύχημα περιορίστηκε στήν καταπόνηση τῶν Συνοδικῶν Συνέδρων μέ τήν ἀκατάσχετη πολυλογία τοῦ Χριστόδουλου. Γλύτωσε, ὅμως, τό Συνοδικό κύρος ἀπό τό διεθνή διασυρμό. Δέν ἀκούστηκαν ἔξω παράταιρες ἀποφάσεις. Καί δέ μᾶς πῆραν στά στόματά τους ὅλοι ἐκεῖνοι, πού ἔχουν λόγο ἤ καί συμφέρον νά μᾶς γελοιοποιοῦν.

Συνεχίζεται

Ο ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΡΙΔΟΣ

ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ