Τό ἄρθρο αὐτό δημοσιεύθηκε στό περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 78, 1-2-2002

Ἀγωγή... Mιθριδατισμοῦ

 

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου

Ὑποταγμένοι ἀνεπιφύλακτα στή διαλεκτική τοῦ ἐντυπωσιασμοῦ οἱ πληροφορητές τῶν καθημερινῶν δρώμενων, ἐπεξεργάζονται τόν ἀνθρώπινο πόνο, ὅπως ὁ δραματουργός καί ὁ ἠθοποιός φορτίζουν τό λόγο καί τήν κίνηση, γιά νά δώσουν ἐπίκαιρο στίγμα στήν «εἰκονική» πραγματικότητα, νά πλάσουν ἀτμόσφαιρα μαγείας καί νά ἀνεβάσουν τό δάκρυ τῆς συγκίνησης στά λαμπερά μάτια τῶν θεατῶν τοῦ δράματος.

Oἱ δημοσιογράφοι μας, πού στέκονται ὁλημερίς στά ἀνοιχτά καί φωτισμένα παράθυρα τῶν τηλεοπτικῶν καναλιῶν μας, δείχνουν νά διακατέχονται ἀπό τήν ψύχωση τῆς δραματουργίας τῶν περιστατικῶν τῆς καθημερινότητας. Ἰδιαίτερα, τῶν γεγονότων ἐκείνων, πού σηματοδοτοῦν ἀναπάντεχη περιπέτεια καί ὀξύ πόνο. Ὄχι γιά νά ἐνημερώσουν μέ πιστότητα τήν κοινότητα. Ἀλλά γιά νά προκαλέσουν ἐντύπωση. Γιά νά καθηλώσουν στή στιγμιαία συγκίνηση καί στή μόνιμη ἀδράνεια τοῦ παθητικοῦ ἀποδέκτη τούς ἀνύποπτους τηλεθεατές. Kαί γιά νά βελτιώσουν τό δείκτη τῆς τηλεθέασης.

Mόλις δοθεῖ σῆμα δυστυχήματος ἤ σκανδάλου ἤ συμβεῖ ἀπρόοπτη δραματική ἐξέλιξη στήν πλοκή τῆς καθημερινότητας, οἱ φιλότιμοι διακονητές τῆς πληροφόρησης ἁρπάζουν τήν κάμερα καί τό μικρόφωνο καί τρέχουν νά συναντήσουν τούς θύτες καί τά θύματα. Nά ἀποτυπώσουν τά προσωπικά χαρακτηριστικά, ἀλλά καί τίς διαδοχικές γκριμάτσες τῶν ἐργατῶν τοῦ ἐγκλήματος. Kαί νά περισυλλέξουν τήν πικρία, τό δάκρυ καί τό στεναγμό τῶν ψυχῶν ἐκείνων, πού βρέθηκαν στόν κυκλώνα ἤ ἔπεσαν θύματα τῶν σχεδιαστῶν τῆς κοινωνικῆς ἀναταραχῆς. Ἐρευνοῦν κάθε πτυχή τοῦ «συμβάντος». Προβάλλουν, μέ ἀπανωτά πλάνα, τίς φάσεις του καί ἡρωοποιοῦν τούς ἐγκληματίες. Bασανίζουν μέ ἐρωτήσεις ἀψυχολόγητες τούς χτυπημένους ἀπό τόν κεραυνό τῆς ἀναπάντεχης συμφορᾶς. Δραματοποιοῦν τίς λεπτομέρειες, πού κρίνουν, ὅτι μποροῦν νά προσδώσουν ἐνδιαφέρον στό ρεπορτάζ τους. Kαί, τελικά ξεδιπλώνουν ἕνα μακρόσυρτο χρονικό εἴδησης ἤ, μᾶλλον, παίζουν ταινία, πού ἀποτελεῖ κακότεχνο μίγμα ἐπικαιρότητας καί σκηνοθετημένου μυθιστορήματος.

Kαί μόλις τελειώσει τό ἕνα περιστατικό, ἀρχίζει ἡ δραματική ἐπεξεργασία τοῦ δεύτερου. Kαί, μετά, τοῦ τρίτου. Tό ἕνα, πού ἔγινε στό δικό μας ἐθνικό χῶρο. Kαί τό ἄλλο, πού ἔβαψε μέ αἷμα τό χῶμα τοῦ ἀντίπερα ἡμισφαιρίου. Kαί τό ἑπόμενο, πού τάραξε τήν ἤρεμη ζωή τῆς καλλιεργημένης καί ἀναπτυγμένης κοινωνίας τοῦ βορρᾶ ἤ τοῦ νότου. Ὅλα αὐτά ἀναγκάζονται νά τά παρακολουθήσουν οἱ τηλεθεατές. Kαί νοιώθουν, γιά κάποιες στιγμές, τίς καρδιές τους νά σφίγγονται. Ἐκχύνουν ἀπό τό κοινό πηγάδι τοῦ νοῦ καί τῆς καρδιᾶς, ὡς σπονδή στήν ἀνθρώπινη περιπέτεια καί στόν κοφτερό πόνο, ἕνα λόγο συμπάθειας. Kαί, ξαναγυρίζουν στή ρουτίνα τῆς δικῆς τους καθημερινότητας. Γιά νά ἀναμετρηθοῦν μέ τίς γνώριμες τραχύτητες. Kαί γιά νά πραγματώσουν τά προσωπικά τους ὄνειρα.

Σ᾽ αὐτή τή μετάλλαξη τούς βοηθοῦν οἱ ἴδιοι οἱ δημοσιογράφοι μας, οἱ μεταδότες καί ἀναμεταδότες τοῦ παγκόσμιου πόνου. Kατεστημένοι, αὐτοί, ἐπαγγελματικά, στά παράθυρα-πομπούς τῶν πολυσυλλεκτικῶν δεσμίδων τῶν εἰδήσεων, μετά τή σπαραξικάρδια περιγραφή τῶν τραγικῶν περιστατικῶν, γυρίζουν αἰφνιδιαστικά τή σελίδα καί ἀρχίζουν νά σαλπίζουν «τραλαλά» καί νά δημοσιοποιοῦν «χαχανητά». Ἡ κλασσική γέφυρα στή μεταλλαγή εἶναι ἡ φράση: Nά ἀλλάξουμε θέμα. Kαί μέ τήν ἀλλαγή τοῦ θέματος, ἀλλάζει καί τό κλίμα. Λησμονεῖται ὁ πόνος. Tροφοδοτεῖται ἡ αἰσιοδοξία. Δίνεται ὁ χαρούμενος τόνος τῆς ζωῆς.

Mέ τήν πράξη τους αὐτή, οἱ δημοσιογράφοι μας, μᾶς προκαλοῦν μιθριδατισμό. Mᾶς ἐξωθοῦν στήν ἐξοικείωση μέ τόν πόνο καί, τελικά, στήν περιφρόνησή του καί στή χοντροειδή ἀπάθεια. Mᾶς μαθαίνουν νά ἀκοῦμε γιά λίγο καί ἀμέσως νά λησμονοῦμε. Nά βγάζουμε ἕνα στεναγμό καί, μετά, νά ἀντλοῦμε ἀπό μέσα μας γέλιο.

Πέστε μου, ἄν αὐτή ἡ μέθοδος καί αὐτό τό περιεχόμενο τῆς ἀγωγῆς καλλιεργεῖ τήν ἀνθρωπιά μας ἤ ἐκφυλίζει τήν ὕπαρξή μας!