† ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΡΙΔΟΣ
ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ
Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου, «Καταφιλήσω...», β΄ ἔκδ. (Ἀθήνα: Ἐκδόσεις «ΣΠΟΡΑ», 1992), σελ. 7 - 9, 41-51
ΚΑΤΑΦΙΛΗΣΩ
...Οἱ μοναχοί εἶναι οἱ περιφρονημένοι ἀπ’ τόν κόσμο, ἀλλά ἐκλεκτοί στήν οἰκογένεια τοῦ Θεοῦ, στήν Ἐκκλησία...
...Αὐτό, πού εἶδα κι’ αὐτό, πού γνώρισα στά φωτεινά παραδείγματα τοῦ συγχρόνου μοναχισμοῦ κι’ αὐτό, πού ἀξιώθηκα νά διαβάσω στά σοφά συγγράματα τῶν ὁσίων Πατέρων, τό ἐμπιστεύθηκα μέ τή μορφή τῆς ὁμιλίας στά ἀδέλφια μου, τούς μοναχούς. Καί τοῦτο, μέ μόνη τή φιλοδοξία τοῦ κηπουροῦ, πού συλλέγει απ’ τόν ἀπέραντο ἀνθόκηπο τά εὐωδιαστά τριαντάφυλλα, γιά νά τά προσφέρει στά ἀγαπημένα του πρόσωπα.
Λίγες ἀπ’ τίς ὁμιλίες ἐκεῖνες, τίς παραδίνω τώρα στή δημοσιότητα...
ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΝΑΝΕΩΣΙ ΤΟΥ ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΥ ΜΑΣ
14 Μαΐου 1970
Ἡ μοναχική ζωή δέν εἶναι μιά κατάσταση στατική. Δέν εἶναι μόνο ἕνα ροῦχο, πού τό φορᾶμε στήν ἐπίσημη τελετή τῆς Κουρᾶς κι’ ἕνα ὄνομα, πού τό παίρνουμε, σέ ἀντικατάστασι τοῦ βαφτιστικοῦ μας ὀνόματος. Ἡ μοναχική πολιτεία εἶναι πορεία, ἀγώνας, ἄσκησι, ἀναμέτρησι μέ τόν ἐχθρό τῆς ψυχῆς μας καί ἀνηφορικός βηματισμός στό Θαβώρ τῆς μεταμορφώσεως.
Αὐτό σημαίνει, πώς κάθε μάχη εἶναι κι’ ἕνας σταθμός καί κάθε βῆμα καί μιά ἀνανέωσι καί ἀνακαίνισι.
Ὅποιος ζεῖ στατικά τό Μοναχισμό, μόνο σάν μιά ἀναστροφή καί σάν μιά διακονία στόν κλειστό χῶρο τοῦ Μοναστηριοῦ καί δέν ἀνανεώνει τίς σκέψεις του καί τίς ἀποφάσεις του καί δέν ἀνανεώνεται κι’ ὁ ἴδιος σάν ἄνθρωπος ἀφιερωμένος καί σάν ἀσκητής, δέν γεύεται τή γλυκύτητα τῆς ἐρημίας καί δέν μεταμορφώνεται «ἀπό δόξης εἰς δόξαν, καθάπερ ἀπό Κυρίου Πνεύματος» (Β΄ Κορινθ. γ΄ 18).
Στή σημερινή ἐποχή, οἱ κύκλοι, ἰδιαίτερα οἱ ἐκκλησιαστικοί, πού μιλοῦν καί γράφουν γιά τήν ἀνανέωσι τοῦ Μοναχισμοῦ μας, τοποθετοῦν τό πρόβλημα σ’ ἕνα πλαίσιο γενικότητας. Βλέπουν τό Μοναχισμό σάν θεσμό «παρηκμασμένο», πού πρέπει νά ἀνανεωθεῖ καί νά ἀναβιώσει καί νά τροφοδοτήσει μέ χυμούς πνευματικούς καί μέ λειτουργικά βιώματα ὁλόκληρο τό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας. Γι’ αὐτό καί μελετοῦν τόν τρόπο τονώσεως τῶν μοναστικῶν κλήσεων, τήν τακτική τῆς πυκνώσεως τῶν νέων προσελεύσεων στή μοναστική ζωή, τή δυνατότητα βελτιώσεως τῆς ὀργανώσεως τῆς διοικήσεως, τῶν οἰκονομικῶν καί τῶν ἄλλων σχετικῶν τομέων, καί, γενικά, τή δημιουργία συνθηκῶν, πού θά διευκολύνουν τἠν ἐπανεγκατάστασι ἀφιερωμένων ἀνθρώπων στούς τόπους τῆς ἀσκήσεως καί τῆς προσευχῆς.
Ἡ ἀντιμετώπισι ὅλων αὐτῶν τῶν ἐπί μέρους προβλημάτων ἤ τῶν ὁμάδων τῶν προβλημάτων, εἶναι μιά ἔκφρασι γνησίου ἐνδιαφέροντος καί μιά προσπάθεια ἀξιόλογη πρός τήν κατεύθυνσι τῆς ἀναδιοργανώσεως τοῦ Μοναχισμοῦ στήν ἐποχή μας. Ἀλλά δέν καλύπτει τό φάσμα τῆς ἀνανεώσεως καί τῆς ἀναθερμάνσεως τοῦ μοναστικοῦ ἰδεώδους καί τῆς καλλιεργείας γνησίων μοναστικῶν συνειδήσεων.
Ἡ ἀνανέωσι, τόσο στό προσωπικό ὅσο καί στό γενικό πλαίσιο, πρέπει νά ἀποτελέσει ἀληθινό ἀνακαινισμό «ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ», ἀναπροσανατολισμό τῆς μοναστικῆς μας συνειδήσεως, δυναμική ἀξιοποίησι τοῦ θησαυροῦ τῆς πνευματικότητος τῶν Πατέρων, ἐμβάθυνσι στήν παράδοσι τῆς ἀσκήσεως καί στήν πλούσια ἐμπειρία τῶν ὁσίων.
Αὐτό σημαίνει, ὅτι ἡ ἀνανέωσι εἶναι θέμα προσωπικό καί θέμα καθολικό. Εἶναι ἔκφρασι καί συνέπεια τοῦ ἀγώνα τοῦ καθενός μας νά ζήσει γνήσια τή μοναστική του κλῆσι καί συνισταμένη τῆς προσπάθειας ὅλων μας νά συνεχίσουμε τήν ἀκοίμητη δοξολογία καί τήν ἀνύσταχτη ἀντίστασι κατά τῶν πονηρῶν δυνάμεων, πού δένουν κι’ αἰχμαλωτίζουν τήν ψυχή.
Ἀκόμα, ἡ ἀνανέωσι εἶναι ὑπόθεσι συνεχοῦς ἀνεβάσματος καί προόδου κι’ ἐμβαθύνσεως καί πλουτισμοῦ καί προσεγγίσεως τοῦ Θεοῦ καί τοῦ μυστηρίου τῆς κενώσεως καί τῆς Ἐνανθρωπήσεως.
Γιά τό μοναχό, πού πορεύεται κι’ ἀνανεώνεται, ἡ κάθε μέρα ἔχει κάτι τό καινούργιο. Μιά νέα ἀκτίνα τοῦ θείου φωτός τόν λούζει καί τόν καταυγάζει. Μιά νέα ἐπίσκεψι τοῦ Ἁγίου Πνεύματος τόν γεμίζει μέ δέος καί θάμβος. Μιά νέα φανέρωσι τοῦ θεϊκοῦ μηνύματος τοῦ εὐρύνει τόν ὁρίζοντα τῆς γνώσεως καί τῆς ἀθλήσεως.
Ὁροθετώντας μ’ αὐτό τό βάθος καί μ’ αὐτή τήν εὐρύτητα τήν ἔννοια τῆς μοναστικῆς ἀνανεώσεως, θά προσπαθήσω νά χαράξω τίς βασικές κατευθύνσεις, –ἄν εἶναι δυνατόν νά χαραχτοῦν μέ εὐκολία– πού πρέπει νά πάρει ἡ προσωπική κι’ ἡ κοινοβιακή μας ἀναζήτησι.
***
1. Ἄν εἶναι ἀλήθεια –καί εἶναι– ὅτι ἀνανέωσι σημαίνει ἐπιστροφή στό καθαρό καί κρυστάλλινο νερό τῆς πηγῆς, τότε ὁ Μοναχισμός μας, γιά νά ἀνανεωθεῖ καί νά ζωογονηθεῖ, πρέπει νά βαπτιστεῖ καί νά ποτιστεῖ μέ τό ζωντανό νερό τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ, πού ἀναβλύζει ἀπ’ τήν Ἁγία Γραφή. Πρέπει νά γίνει σ’ ὅλη του τήν ἔκτασι Βιβλικός...
...2. Σάν δεύτερη κατεύθυνση τῆς πνευματικῆς μας ἀναζητήσεως, σημειώνω τήν ἀνάγκη νά γίνει ὁ Μοναχισμός μας περισσότερον λειτουργικός...
...3. Τό τρίτο σκέλος τῆς προσπαθείας, γιά ν’ ἀνανεώσουμε τήν προσωπική μας μοναστική ζωή καί γιά νά τροφοδοτήσουμε μέ χυμούς πνευματικούς ὁλόκληρες τίς σύγχρονες μοναστικές μας πολιτεῖες, εἶναι νά κάνουμε τό μοναχισμό μας περισσότερο πατερικό, βαφτισμένο καί πλουτισμένο στήν πατερική μοναστική ἐμπειρία καί καθοδηγημένο ἀπό τόν ἀνεκτίμητο, καί θεόπνευστο πατερικό, θεολογικό λόγο...
† ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ
ΑΘΗΝΩΝ
ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ (ΚΟΤΣΩΝΗΣ)
Ἡμερολόγιο Ἄρθρων