Περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 102, 1-2-2003 

Εὐρωπαϊκός πειρασμός (β)

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου

Σχεδιασμοί φανφαρονικοί, ἔξω ἀπό τό ἱστορικό καί πολύ περισσότερο, ἔξω ἀπό τό ᾿Ορθόδοξο γήπεδο. ῎Ονειρα προσωπικῆς προβολῆς, μέ τή θολή ἐπένδυση τῆς διορατικότητας καί τῆς πανευρωπαϊκῆς ἐμβέλειας. Φτηνές προσεγγίσεις, ἀναλύσεις καί ἐκτιμήσεις, πού δέν ὁριοθετοῦν γόνιμη προβληματική καί, πού δέν ἐκβάλλουν σέ πρακτική ρωμαλέα, θυσιαστική καί ἱστορικά δικαιωμένη.

῞Ολα θολά καί ὅλα ὕποπτα, ὅσα ἀράδιασε ὁ ᾿Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, στή Σύνοδο τῆς ῾Ιεραρχίας τοῦ περασμένου ᾿Οκτωβρίου, σχετικά μέ τή μετοχή τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος στήν ἀνοικοδόμηση τοῦ “κοινοῦ εὐρωπαϊκοῦ οἴκου”. Μέ τό ξεφύλλισμα, ἀναγκάζεσαι νά κάνεις καί ξετίναγμα. Καί ἀφαιρώντας τόν ἀνιστόρητο λεκτικό φόρτο, τήν οὐτοπική διαλεκτική καί τόν ὑπεροπτικό διάκοσμο, ἀνακαλύπτεις, πώς δέν ἀπομένει τίποτε. Καμμιά συγκροτημένη προοπτική γιά εὐαγγελισμό στή σύγχρονη οἰκουμένη. Καμμιά ρεαλιστική παρακίνηση γιά Συνοδική ἀπόφαση. Κανένα οὐσιαστικό ἄνοιγμα τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος πρός τούς διευρυμένους ὁρίζοντες τῆς ἑνωμένης Εὐρώπης. 

Διαβάζοντας τήν ἐκτεταμένη περίληψη τῆς φλύαρης καί ἀπροσδιόριστης εἰσήγησής του, σημείωσα καί τό ὑπογραμμίζω μέ ἔμφαση, ὅτι ὁ Χριστόδουλος αὐτοπροδίδεται ὡς ἀνιστόρητος καί σφόδρα ἐπηρεασμένος ἀπό τήν ἐκκοσμικευμένη πρακτική τοῦ προτεσταντικοῦ κόσμου. ῾Η διαλεκτική του, οἱ ἀναλύσεις του, οἱ στόχοι του, ὅλα προδίδουν μιά παχυλή ἄγνοια τοῦ τρόπου παγίωσης τῆς χριστιανικῆς ταυτότητας στίς συνειδήσεις τῶν λαῶν τῆς εὐρωπαϊκῆς ἠπείρου καί μιά ἐρωτοτροπία πρός τίς ἑρμηνεῖες καί τή μεθοδολογία τῶν πολυπληθῶν, σημερινῶν προτεσταντικῶν παραφυάδων.

***

1. ῾Ο κ. Χριστόδουλος θεωρεῖ· “ἐκρηκτική τήν κατάσταση, πού διαμορφώνεται στόν κόσμο καί τή χώρα μας στήν ἀρχή τῆς τρίτης χιλιετίας, μέ τήν... α) ἀναδιατύπωση τῆς ἱστορίας τῆς Εὐρώπης,... β) τήν ἐπιβολή μιᾶς πολιτικῆς πού ἀγνοεῖ ἐπιδεικτικά τή θρησκεία καί τή συμβολή της στόν πολιτισμό καί τήν πρόοδο...”.

Καί τονίζει: “ὅτι τό μεῖζον ζήτημα εἶναι ἡ ἔνταξη τῆς ᾿Εκκλησίας μας στήν Εὐρώπη, ὑπογραμμίζοντας ὅτι αὐτή μπορεῖ νά ἐπιτευχθεῖ μόνο ἄν γίνει κοινή συνείδηση στή Γηραιά ῎Ηπειρο ὅτι ἡ ᾿Εκκλησία τῆς ῾Ελλάδος ἀποτελεῖ συνεργάτη στήν οἰκοδόμηση τοῦ εὐρωπαϊκοῦ οἴκου”.

Προχωρώντας δέ, σκιαγραφεῖ τή δεοντολογία, πού πρέπει νά ἐπεξεργαστεῖ ἡ ῾Ιερά Σύνοδος τῆς ῾Ιεραρχίας τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος, μέ τήν ἑξῆς φράση: “῾Ο οἶκος αὐτός δέν μπορεῖ, νά ἀρνεῖται ἀνιστόρητα τή Χριστιανική ταυτότητά του καί ἐμεῖς, μέ βάση τό Γραφεῖο τῆς ᾿Αντιπροσωπείας μας στίς Βρυξέλλες, μαζί μέ τούς Ρωμαιοκαθολικούς καί τούς Προτεστάντες, ὀφείλουμε νά ἀγωνιστοῦμε καί νά διατυπώσουμε τίς ἀπό αἰώνων ἀπαρασάλευτες ἀρχές, πού τά ἁρμόδια ὄργανα τῆς Ε. Ε. ἔχουν ὑποχρέωση νά λάβουν ὑπ᾿ ὄψιν τους, ὅταν θά συντάξουν καί θά ψηφίσουν τό νέο Εὐρωπαϊκό Σύνταγμα...”.

῾Η ἀγωνία του ἀνοίγει δυό προοπτικές χρέους. Τήν πίεση πρός τούς παράγοντες, πού σχεδιάζουν τό Σύνταγμα τῆς ῾Ενωμένης Εὐρώπης, νά μνημονεύσουν, ὅτι ἡ πολιτιστική ἀνθοφορία τῆς ἠπείρου μας ἔχει τίς ρίζες της στό Χριστιανισμό. Καί τήν εἰσήγηση, νά θεμελιώσουν τό νέο Σύνταγμα στίς “ἀπό αἰώνων ἀπαρασάλευτες ἀρχές”, πού διαφυλάσσονται στό θησαυροφυλάκιο τῆς ᾿Εκκλησίας.   

Στίς δυό αὐτές πρωτοβουλίες ἐξαντλεῖται ἡ προσωπική του ἀγωνία καί ὁριοθετεῖται τό πλάτος καί μῆκος καί βάθος τοῦ χρέους ὁλόκληρης τῆς ῾Ιεραρχίας τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος.

῾Ο Χριστόδουλος μιλάει στήν ῾Ιεραρχία τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος, ἀλλά δέν ἀπευθύνεται στήν καρδιά τῆς ᾿Εκκλησίας. Δέν τόν συνέχει ἡ ἱστορική πραγματικότητα, ὅτι ἡ πορεία τῆς ᾿Εκκλησίας πρός τόν κόσμο ξεκίνησε ἀπό τό ᾿Ανώγαιο τῆς Πεντηκοστῆς. Καί δέν τόν νευρώνει ἡ Ἁγιοπνευματική φόρτιση καί τό ἐπισκοπικό χρέος, ἡ πορεία πρός τήν Εὐρώπη καί πρός ὁλόκληρη τήν Οἰκουμένη νά εἶναι μιά προέκταση τῆς Πεντηκοστῆς. Διακήρυξη ἀνόθευτη τῆς Εὐαγγελικῆς ἀλήθειας. Μεταφορά τῆς λυτρωτικῆς Χάριτος. Μεταποίηση τῶν σημερινῶν κοινωνιῶν τῆς ἐκμετάλλευσης σέ χαρισματικές κοινωνίες ἀγάπης.  

Στό Εὐρωπαϊκό Κοινοβούλιο καθηλώνει τό ἐνδιαφέρον του καί στοχεύει τό τόξο του ὁ ᾿Αρχιεπίσκοπος. Στό Κέντρο διοίκησης τοῦ “κοινοῦ οἴκου”. Ζητάει νά τό κατακτήσει. Νά τό κάνει συνεργάτη του. ῎Ισως καί... ὑποτακτικό του. Τό κατηγορεῖ γιά τήν ἐπιπόλαιη ἀναδιατύπωση τῆς ἱστορίας τῆς Εὐρώπης. Καί γιά τήν ἀδικαίωτη ἐπιμονή του νά μή συμπεριλάβει στίς ἀναφορές του τή χριστιανική ταυτότητα τοῦ πολιτισμοῦ μας. Σαλπίζει ἀγώνα. Γιά τήν ἐπιβολή σεβασμοῦ στά ἀναπαλλοτρίωτα ἱστορικά δεδομένα. Γιά νά πειστοῦν οἱ καλοπροαίρετοι, ἀλλά ἄγευστοι τοῦ χριστιανικοῦ βιώματος ἡγέτες καί νά μεταπειστοῦν οἱ σκληροπυρηνικοί τοῦ ἀθεϊσμοῦ, νά ὁμολογήσουν τήν ἀξία καί τή γονιμότητα τῆς χριστιανικῆς παράδοσης. Καί γιά νά τῆς ἀναγνωρίσουν δικαίωμα κυρίαρχης συμμετοχῆς στήν οἰκοδόμηση τοῦ μετανεωτερικοῦ πολιτισμοῦ.

***

Ἀλλά, μέ δεδομένα· α) τή συνειδησιακή ἀποξένωση τῶν ἡγετικῶν στελεχῶν τῆς σημερινῆς Εὐρώπης ἀπό τά πνευματικά βιώματα, β) τήν ἐσκεμμένη ἀπομόνωση τοῦ εὐρωπαϊκοῦ σχεδιαστικοῦ μηχανισμοῦ ἀπό τόν οὐσιαστικό πλοῦτο τοῦ Χριστιανισμοῦ καί γ) τόν προσανατολισμό ὅλων τῶν δυνάμεων καί ὅλων τῶν προγραμμάτων πρός τήν πολιτικοοικονομική καί μόνο συνεργασία τῶν λαῶν τῆς γηραιᾶς ἠπείρου, ποιό νόημα καί ποιά ἀποτελεσματικότητα μπορεῖ νά ἔχει ἡ ἐπίδειξη τῆς κάρτας τῆς ἱστορικῆς ταυτότητας; Ποιά ἐξυπηρέτηση στήν ἀνθρώπινη ὕπαρξη καί ποιά συμβολή στήν πολιτιστική ἀνάπτυξη θά εἰσφέρει ἡ τυπική ἀναγραφή, στό Σύνταγμα τῆς ἑνωμένης Εὐρώπης, τῆς ἀλήθειας, ὅτι οἱ ρίζες τοῦ σημερινοῦ πολιτισμοῦ ποτίστηκαν ἀπό τό καθαρό νερό τῆς εὐαγγελικῆς διδαχῆς καί ὅτι, ἄν σήμερα μποροῦμε νά μιλᾶμε γιά τήν ἀνθρώπινη ἀξιοπρέπεια καί γιά τήν ἐλευθερία σχεδιασμῶν καί ἐπιλογῶν, τό χρωστᾶμε στή μακραίωνη χριστιανική καλλιέργειά μας καί στήν ἀναστροφή μας μέ τίς ἁγιασμένες προσωπικότητες τῆς ᾿Εκκλησίας μας;

῾Ο Χριστόδουλος χτυπάει λάθος πόρτα. Κρατώντας στό χέρι τή χριστιανική ταυτότητα, πού τήν τίμησαν οἱ γενιές τῶν ἡρώων καί τῶν ἁγίων, ζητάει νά περάσει τό κατώφλι τῶν ὀργανισμῶν, πού διασκέπτονται καί ἀποφασίζουν στό θολό κλίμα τῆς ἀθεΐας. Καί μέ τήν καταχώριση τοῦ ἀριθμοῦ τῆς θρησκευτικῆς ταυτότητας στά κατάστιχα τῶν ἄθρησκων καί τῶν ἄθεων, πιστεύει, πώς μπορεῖ νά μεταστρέψει τό ἱστορικό ρεῦμα καί νά τό ξαναφέρει στό πλατύ κανάλι τῆς ἀτίμητης ᾿Ορθόδοξης Παράδοσης.

Εἶναι αὐτόδηλο, ὅτι μέσα στό σημερινό, ἀθεϊστικό κάδρο, ἡ ἀναγραφή θά εἶναι ξερός τύπος. Δέ θά ἐπηρεάζει τίς ἐξελίξεις. Δέ θά ζωογονεῖ τό δέντρο τῆς ζωῆς. Καί δέ θά γράφει ἱστορία.

Αὐτή τή στιγμή, οἱ δομές τῆς ἑνωμένης Εὐρώπης, οἱ θεσμοί καί τά πρόσωπα, ἔχουν ἁπλωμένες τίς ρίζες τους, ὄχι στό γόνιμο ἀγρό τοῦ Χριστιανισμοῦ, ἀλλά στό τεχνητό ὑπόστρωμα τῆς ἀθεΐας. Τά ἀθεϊστικά συστήματα, πού διακινήθηκαν, μέ τραχύ λόγο καί μέ ἀλόγιστη ἐπιθετικότητα ἀπό τό δέκατο ὄγδοο, ἴσαμε τόν εἰκοστό αἰώνα, διαμόρφωσαν καταστάσεις καί παγίωσαν νοοτροπίες, πού δέ συνταιριάζονται μέ τό ἦθος καί μέ τή λάμψη τῶν παραδειγμάτων τῶν ἁγίων μας. Καί μόνο οἱ σκληρότητες καί οἱ ἀνταγωνισμοί καί οἱ ταξικοί ἀγῶνες καί οἱ πόλεμοι, πού αἱματοκύλησαν, σέ πολλές φάσεις, τήν ἀνθρωπότητα, κατά τή διαδρομή τοῦ εἰκοστοῦ αἰώνα, ἀρκοῦν γιά νά δώσουν τό στίγμα τῆς ἀπομάκρυνσης ἀπό τή χριστιανική πνευματική καί πολιτιστική κληρονομιά. Προσδιορίζουν τήν ἔκταση τοῦ ἐκβαρβαρισμοῦ καί τοῦ ἐκχυδαϊσμοῦ, πού ἐπιβλήθηκε στίς συνειδήσεις μας καί στήν πρακτική μας.

῾Ο δανεισμός τῆς χριστιανικῆς ταυτότητας στό Σύνταγμα, πού συναρμολογεῖται στό συνεργεῖο τῆς εὐρωπαϊκῆς ἀθεΐας, θά ἀποτελέσει ἄνομη σύμπραξη. ᾿Ετικέτα ψευδεπίγραφη. Θά διαφημίζει χριστιανικό, αὐτό, πού δέν εἶναι. Θά ἐμφανίζει διάδοχη ἱστορική σελίδα τοῦ χριστιανισμοῦ, ἕνα κατασκεύασμα, πού φέρει, ἀπό γεννησιμιοῦ του, τή σφραγίδα τῆς ἀπανθρωποποίησης, τῆς ἀποπνευματοποίησης καί τῆς διαφθορᾶς. ῎Αν αὐτή ἡ ἐτικέτα, τελικά, ἐπικολληθεῖ στό συμβόλαιο τῆς εὐρωπαϊκῆς προσέγγισης, θά σηματοδοτήσει συνεταιρισμό ἀσύμβατων μεγεθῶν καί μετοχή τοῦ Χριστιανισμοῦ στίς εὐθῦνες, γιά τή σημερινή πνευματική παρακμή καί γιά τήν ἔκδηλη καί ἀνεπίστροφη διαφθορά, πού κατατρώει τίς σάρκες του πολιτισμοῦ μας.

***

῎Αν διάβαζε ἱστορία καί εἰδικά ἐκκλησιαστική ἱστορία, θά εἶχε μπροστά του καθαρή τήν εἰκόνα τῶν μακρῶν καί περιπετειωδῶν ἐξελίξεων. Τή θυσιαστική ὁδοιπορία τῆς ᾿Εκκλησίας στό τραχύ μονοπάτι τῆς ἱστορίας. Καί τή βάναυση συμπεριφορά τῆς ἀγέρωχης κοσμικῆς ἐξουσίας, πού ἔλουσε στό αἷμα τῶν μαρτύρων τό χιτώνα τῆς ᾿Εκκλησίας.

Τήν πολυτιμότατη παράδοση τοῦ Χριστιανισμοῦ, τόν ἀτίμητο αὐτό ὁδηγητικό ἄξονα, πού καθοδήγησε ἐπί αἰῶνες τήν οἰκουμένη, σφυρηλάτησε προσωπικότητες ὑπέρτατου ἠθικοῦ κάλους καί πλούτισε τόν ἀνθρώπινο πολιτισμό μέ ἀπαράμιλλα δημιουργήματα, δέν τή δημιούργησαν οἱ “Χάρτες” καί τά “σύμφωνα” καί οἱ κρατικές ἐπεμβάσεις στίς συνειδήσεις τῶν ἀνθρώπων. ῾Η παράδοση τῆς ᾿Εκκλησίας εἶναι τό βίωμα τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ. ῾Η πορεία ἐναγώνιας ἀναζήτησης τῆς κάθε μιᾶς ὕπαρξης καί τῆς ἐκκλησιαστικῆς οἰκογένειας στό σύνολό της. Τό προσωπικό ἄνοιγμα τῶν ψυχῶν στή θεϊκή ᾿Αποκάλυψη. ῾Η κοινωνία μέ τήν ἀλήθεια. Καί ἡ ἐμπειρία τῆς ζωῆς, πού ὑπερνικάει τήν προσκόλληση στήν ὕλη καί τήν ἐγωπάθεια καί δίνει, σέ κάθε στιγμή, τό στίγμα τῆς ὑπέρβασης, τῆς ἀγάπης καί τῆς θυσίας. ῞Ολα αὐτά πραγματοποιήθηκαν καί πραγματοποιοῦνται ἔξω ἀπό τά αὐτοκρατορικά δώματα καί τά κοινοβούλια. Γύρω ἀπό τό Θυσιαστήριο τῆς Εὐχαριστίας καί μέσα στό Θυσιαστήριο τῶν ψυχῶν.

῾Η ᾿Εκκλησία εἶναι ὁ ᾿Ιησοῦς Χριστός. ῾Η παρουσία Του. ῾Η διδαχή Του. ῾Η σταυρική Του Θυσία. ῾Η ἔκχυση τοῦ Παναγίου Πνεύματος. ῾Η πορεία τῶν ἁγίων ᾿Αποστόλων μέσα στίς ἐγκλωβισμένες κοινωνίες τῆς εἰδωλολατρίας. ῾Ο μόχθος τοῦ κηρύγματος. ῾Η μεταμόσχευση τῆς ἐμπειρίας τῆς ἀγάπης. ῾Η θεμελίωση τῶν τοπικῶν ᾿Εκκλησιῶν. ῾Η εὐωδία καί ἡ λάμψη τῆς  ἁγιότητας. ῾Η πιστότητα στήν ἀλήθεια καί στήν ἀφοσίωση. ῾Η γενναία ἄρνηση ὑποταγῆς στή θεοποιημένη  κοσμική ἐξουσία. ῾Η ἀποδοχή τοῦ μαρτυρίου. ῾Η “πορφύρα” τοῦ αἵματος. ῾Ο ἄλλος κόσμος. ῾Η καινή κτίση τοῦ Θεοῦ μέσα στά σκοτάδια καί στή διαφθορά τοῦ εἰδωλολατρικοῦ καί τοῦ νεοειδωλολατρικοῦ περιβάλλοντος.

῎Αν θά ἤθελε κανείς, “πετόντι καλάμῳ”, νά μνημονεύσει τούς παράγοντες, πού σμίλεψαν τή χριστιανική ταυτότητα τῆς Εὐρώπης καί ὁλόκληρης τῆς οἰκουμένης, δέ θά περνοῦσε τή γραφίδα του ἀπό τά μεγαλοπρεπή ἀνάκτορα τῶν αὐτοκρατόρων. Μήτε θά χανόταν μέσα στά ἀρχεῖα τῶν Κοινοβουλίων, ψάχνοντας νά ἀνακαλύψει καί νά ἀποσπάσει τίς μεγάλες ἀποφάσεις καί τίς ἡρωϊκές πρακτικές, πού διαμόρφωσαν τή χριστιανική συνείδηση στίς καρδιές τοῦ λαϊκοῦ φυράματος. Οἱ ἐξουσίες τοῦ κόσμου δέ μπόρεσαν νά διακρίνουν τό πνεῦμα καί τό βίωμα, πού ἔφερε ἡ σάρκωση τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ. ῎Εμειναν στήν ἄρνηση. Στήν ἀπόρριψη καί στόν πόλεμο.

᾿Ακόμα καί ἡ μεγάλη στροφή, πού σημειώθηκε στό πρῶτο τεταρτημόριο τοῦ τέταρτου αἰώνα, ἡ διακοπή, δηλαδή, τῶν σκληρῶν διωγμῶν καί ἡ ἐπίσημη ἀναγνώριση τοῦ Χριστιανισμοῦ, δέν ἦταν ὁ κύριος συντελεστής στή διαμόρφωση τῆς χριστιανικῆς ταυτότητας. ῏Ηταν μιά σελίδα σημαντική  στήν παγκόσμια ἱστορία. ᾿Αλλά δέν ἦταν ἡ σφραγίδα, πού ἔκανε τίς καρδιές νά συντονίζονται καί νά συναποδέχονται τά μηνύματα τοῦ Σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ και νά συμπορεύονται μέσα στή Χάρη τοῦ σταυρωμένου ᾿Ιησοῦ καί στήν κοινωνία τοῦ Πνεύματος.

***

1. ῾Η χριστιανική ταυτότητα γράφτηκε, σφραγίστηκε καί βιώθηκε μέσα στή χαρισματική ἀτμόσφαιρα τῆς Θείας Εὐχαριστίας. Στήν κοινή Τράπεζα τῶν μαθητῶν τοῦ ᾿Ιησοῦ. ᾿Εκεῖ, πού ἐνεργοποιεῖται ἡ Θυσία τοῦ Γολγοθά καί ἀδελφοποιοῦνται ὅλοι καί ἐντάσσονται στό ἕνα καί μοναδικό Σῶμα τῆς ᾿Εκκλησίας. ῾Η πεποίθηση, ὅτι ὅλοι εἴμαστε “σῶμα Χριστοῦ καί μέλη ἐκ μέρους” (Α΄ Κορινθ. ιβ΄ 27), μεταλαμβάνουμε, ὁ ἕνας πλάϊ στόν άλλο, τήν ὑπερούσια Τροφή καί γινόμαστε “κλήσεως ἐπουρανίου μέτοχοι” (῾Εβρ. γ΄ 1), εἶναι ἡ κληρονομιά, πού τήν παραλάβαμε ἀπό τούς Πατέρες μας καί πού τή διατηροῦμε μέ εὐλάβεια, ἀποφασισμένοι νά τήν παραδώσουμε ἀλώβητη στίς γενιές, πού θά μᾶς διαδεχτοῦν. Αὐτή ἡ πεποίθηση καί αὐτή ἡ ἀπόφαση ἀποτελοῦν τήν ταυτότητά μας. Τό θησαύρισμά μας. Τήν παράδοσή μας, πού διακινεῖται στίς τροχιές τῆς ἱστορίας.        

2. Τή χριστιανική μας Ταυτότητα τήν ἔγραψαν, μέ τό μόχθο τους καί μέ τό αἶμα τους, οἱ μεγάλοι ἅγιοι τῆς ᾿Εκκλησίας μας. ῎Οχι μέ συμβατικές διακηρύξεις. Μήτε μέ πράξεις συμβιβασμοῦ καί  συνθηκολόγησης μέ τούς δυνάστες τοῦ κόσμου. ᾿Αλλά μέ τήν ἀφοσίωση στό Πρόσωπο τοῦ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ. Μέ τήν πιστότητα στήν ἀλήθεια καί στήν ἀγάπη. Μέ τό διαυγές ἦθος τους. Μέ τόν ἡρωϊσμό. Μέ τήν αὐταπάρνηση. Μέ τό μαρτυρικό δρασκέλισμά τους στήν αἰωνιότητα.

Τά παραδείγματα πολλά. Δυσεξαρίθμητα. ᾿Εμπνέουν θάμβος. Καί αἰχμαλωτίζουν “πᾶν νόημα εἰς τήν ὑπακοήν τοῦ Χριστοῦ” (Β΄ Κορινθ. ι΄ 5).

᾿Ενδεικτικά, ἀπό τόν τέταρτο αἰώνα, τόν αἰώνα τῶν μεγάλων φωστήρων τῆς ᾿Εκκλησίας, ἀποσπῶ τή σεπτή εἰκόνα τοῦ Μεγάλου Βασιλείου. Τοῦ ποιμένα, πού μέ τό σύντομο πέρασμά του ἄφησε ἴχνη ἀνεξίτηλα καί δημιούργησε παράδοση ἀξιοσέβαστη. ῾Ο Μέγας Βασίλειος δέ συνεργάστηκε μέ τήν κοσμική ἐξουσία. Δέν ἐπιβλήθηκε μέ τή χλιδή, πού τήν περιφρόνησε, ὅσο περιφρονοῦσε τό διάβολο. Δέν ἔδειξε τελετουργικά ἄμφια, ἱκανά νά θαμπώσουν τούς ἐραστές τῆς πολυτέλειας. Δέν κατοίκησε σέ σπίτι, πού καί μόνο γιά τήν ἐπισκευή του, ἀπαίτησε ἀστρονομικές δαπάνες. Δέ βάδισε μέ ὕφος ἀγέρωχο, δανεισμένο ἀπό τά παλάτια τῆς ἀνατολῆς. Δέν ἀνέβασε τόν τόνο τῆς φωνῆς του, πάνω ἀπό τή γραμμή τῆς εὐπρέπειας καί τῆς ταπεινοφροσύνης. ῏Ηταν, σέ ὅλα του, τό μέτρο τῆς ἀρετῆς. Γιατί, ὅπως τό ἔλεγε ὅ ἴδιος· “Μεσότης καί συμμετρία τις ἡ ἀρετή, αἱ δέ ἐφ᾿ ἑκάτερα τήν ἀρετήν ἐκβαίνοντα ὑπερβολαί καί ἐλλείψεις, ἀμετρία καί αἶσχος” (῾Ερμηνεία εἰς  τόν ῾Ησαΐαν). Τό φρόνημά του καί τό ἦθος του ἐκδηλώθηκαν ἐπιβλητικά, ὅταν ὁ ἐπηρμένος κοσμικός ἄρχοντας, ὁ ἔπαρχος Μόδεστος, τόν ἀπείλησε μέ δήμευση τῆς περιουσίας του, μέ ἐξορία, μέ θάνατο. ᾿Εκεῖνος, ἀτάραχος, βράχος πίστης καί ἀφοσίωσης στόν ᾿Ιησοῦ Χριστό ἀπάντησε· Δέ μέ κάμπτουν οἱ ἀπειλές σου. Περιουσία δέν ἔχω, γιά νά δημεύσεις. Τήν ἐξορία δέν τήν φοβᾶμαι, γιατί “τοῦ Κυρίου ἡ γῆ καί τό πλήρωμα αὐτῆς”. ῾Ο θάνατος δέν μέ τρομάζει, γιατί θά μέ φέρει κοντά στόν ἀγαπημένο μου ᾿Ιησοῦ. ῾Η ἀπάντηση αὐτή ἄφησε ἐμβρόντητο τόν ἔπαρχο. Καί, ταυτόχρονα δημιούργησε παράδοση μέσα στήν ᾿Εκκλησία. Αὐτή ἡ γενναιότητα, αὐτή ἡ ἀποδέσμευση ἀπό ὅλα τά ὑλικά καί ἡ ἀξιολόγηση ὡς ὑπέρτατου θησαυροῦ τῆς κοινωνίας μέ τόν σταυρωμένο Κύριο,  ἔγραψε ἀληθινή ἱστορία καί διατηρήθηκε στό θησαυροφυλάκιο τῆς ᾿Εκκλησίας ὡς ἀναπαλλοτρίωτη κληρονομιά καί ὡς παράδειγμα γιά μίμηση. Οἱ αἰῶνες πέρασαν. ᾿Αλλά ἡ κληρονομιά ἔμεινε. ᾿Αποτυπωμένη στίς καρδιές. Ταυτότητα ἀληθινή τοῦ πιστοῦ λαοῦ. Πιστοποιητικό γνησιότητας καί κάρτα ἀναγνώρισης καί ἀξιολόγησης τοῦ Χριστιανισμοῦ στό σύνολό του.

***

Συνοδοιπόροι, φορεῖς τῆς ἀτίμητης ἐκκλησιαστικῆς παράδοσης, διακρίθηκαν πολλοί κατά τήν κρίσιμη ἱστορική καμπή τοῦ τέταρτου αἰώνα, πού ἡ ᾿Εκκλησία περνοῦσε ἀπό τά ᾿Αμφιθέατρα τῶν διωγμῶν καί τίς Κατακόμβες, στόν ἀνοικτό ὁρίζοντα τῆς ἐλευθερίας. Καί ἡ ἁλυσίδα τῶν σκυταλοδρόμων συνεχιστῶν δέ διακόπηκε ἴσαμε τήν προβληματική ἐποχή μας. Σέ κάθε φάση τῆς ἱστορίας, σέ κάθε δύσκολη καμπή τῆς πανανθρώπινης διαδρομῆς, ὁ Θεός ἔστηνε καί στήνει τούς ἥρωες, πού διακρατοῦν στήν ψυχή τους τήν Παράδοση καί γίνονται ἐμπνευστές καί διαμορφωτές τῆς ἐκκλησιαστικῆς συνείδησης καί τοῦ πνεύματος τῆς ὁμοφωνίας.

Καί κατά τόν ταραγμένο εἰκοστό αἰώνα, καί μέσα στά ὅρια τῆς ἑλληνικῆς ᾿Ορθοδοξίας περπάτησαν ἅγιοι, πού σηματοδότησαν τά ὅρια καί τήν ποιότητα τῆς Παράδοσης καί σφράγισαν μέ τά σημάδια τῆς ᾿Ορθόδοξης Ταυτότητας τόν ἑλληνικό λαό.

Ποιός μπορεῖ νά ἀμφισβητήσει, πώς ἀχθοφόρος τῆς ᾿Ορθόδοξης Παράδοσης, πού ἀνέλαβε τό ἱερό διακόνημα κατά τίς ἀρχές τοῦ περασμένου αἰώνα καί ἐξακολουθεῖ νά τό ἀσκεῖ μέ ἀκατάβλητη δύναμη, εἶναι ὁ μαρτυρικός ἅγιος Νεκτάριος; ῾Ο ᾿Επίσκοπος, πού διατηρεῖ τήν ἡγετική του θέση καί μετά τήν ἐκδημία του καί πρωτοπορεῖ κρατώντας ψηλά τήν Ταυτότητα τῆς ᾿Ορθοδοξίας καί τό προσκλητήριο τῆς πιστότητας;

Καί ποιός μπορεῖ νά ἀρνηθεῖ τό πιστοποιημένο γεγονός, ὅτι ὁ σεπτός καί μακαριστός Μητροπολίτης Λαρίσης Θεολόγος ἔγινε καί αὐτός, μέ τή μαρτυρική προσφορά του στήν ᾿Εκκλησία, σημαιοφόρος τῆς Παράδοσης καί φύλακας τῆς Ταυτότητας;

᾿Αλλά δέν εἶναι μόνο οἱ δυό. Αὐτοί, σηκώνοντας μέ φωτισμένη συνείδηση καί μέ συνέπεια τόν προσωπικό τους σταυρό καί λιτανεύοντας μέ βαθειά εὐλάβεια τά βιώματα τῶν ἁγίων, ἀναδείχτηκαν φωστῆρες. ᾿Αποτύπωσαν τή σφραγίδα τους στά διαπιστευτήρια τῆς τοπικῆς ᾿Εκκλησίας. Συσπείρωσαν τό λαό στήν ἐμπειρία τῆς Εὐχαριστιακῆς κοινωνίας. Καί ἔκαναν τό περιεχόμενο τῆς Παράδοσης σημερινή, δυναμική πραγματικότητα. ᾿Αλλά ὑπῆρξαν καί ἄλλοι πολλοί, πού κινήθηκαν στούς ἴδιους ἱστορικούς δρόμους, μέ σεβασμό στήν Παράδοση καί μέ καταπληκτική ἐπιρροή στό ἐπώνυμο καί στό ἀνώνυμο πλῆθος. ᾿Αποδεσμευμένοι ἀπό τούς μηχανισμούς τῶν κοσμικῶν ἐξουσιῶν, μέ μόνη δέσμευση τήν ἀγάπη στό σταυρωμένο Κύριο, ἔδωσαν τό στίγμα τους καί βοήθησαν τούς ὁδοιπόρους τῆς ζωῆς νά ἐκτιμήσουν τά θησαυρίσματα τῆς ᾿Εκκλησίας καί νά κρατήσουν μέ πιστότητα τήν Ταυτότητα τοῦ πιστοῦ μέλους Της. Σ᾿ αὐτούς χρωστᾶμε τήν πνευματική συνοχή μας. ᾿Απ᾿ αὐτούς ἀντλοῦμε τούς “κανόνες τῆς πίστης” καί τά δείγματα τῆς ἀληθινῆς χριστιανικῆς γραφῆς. Μέ αὐτούς συμπορευόμαστε. Καί στά δικά τους πρόσωπα διακρίνουμε τόν ἀντικατοπτρισμό τῆς λάμψης τῶν ἁγίων ᾿Αποστόλων καί τῶν ἁγίων Πατέρων μας.

***

῾Ο ᾿Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, ἀνιστόρητα, χτυπάει ἀσταμάτητα τίς πόρτες τῶν κοσμικῶν ἐξουσιῶν καί ἐκλιπαρεῖ τούς εὐρωπαϊκούς καί τούς διεθνεῖς ᾿Οργανισμούς, νά ἐντάξουν στά προγράμματά τους τήν προβολή καί τήν ἐπιβολή τῆς ᾿Εκκλησιαστικῆς μας Παράδοσης. Δείχνει νά μήν πιστεύει στή δυναμική τῆς ἁγιότητας. ᾿Αλλά νά βρίσκεται καθηλωμένος καί ἐξαρτημένος ἀπό τούς μηχανισμούς τῆς διπλωματίας καί ἀπό τούς ἑλιγμούς τῶν σκοτεινῶν παρασκηνίων. Φωνάζει, ὀρύεται, σκούζει, τσιρίζει, ἀπαιτώντας τήν κοσμική ἀναγνώριση τῆς ᾿Εκκλησίας. Τήν κατάφαση καί τή συνέργεια ἐκείνων, πού, ἐξ αἰτίας τῆς καταγωγῆς τους καί τῆς ἔνταξής του στά ἐργαστήρια τοῦ πολιτικοοικονομικοῦ καί μόνο σχεδιασμοῦ, εἶναι ἀπληροφόρητοι καί ἀνυποψίαστοι σχετικά μέ τό περιεχόμενο τῆς ᾿Ορθόδοξης Παράδοσης καί ἀπρόθυμοι νά συμβάλουν στήν προβολή της καί στήν ἀξιοποίησή της.

᾿Εκτροχιασμένος ὁ ἴδιος ὁ ᾿Αρχιεπίσκοπος, δέν ἔχει τή δύναμη καί τό κύρος νά δώσει μήνυμα. Τά τσιρίσματά του πέφτουν στό κενό. ῾Η διαφημιστική προβολή τῆς ᾿Ορθόδοξης ταυτότητας συναντάει τό τεῖχος τῆς ἀδιαφορίας. ῾Η πρόκληση στά θεσμικά ὄργανα τῆς πατρίδας μας καί τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ οἴκου μας, εἶναι ἕνα ξένο ἐμβατήριο, τονισμένο σέ ἤχους ἀπόκοσμους. ᾿Εκεῖνος δέν ἔχει ἐξοικειωθεῖ μέ τή γλώσσα τῶν ἀποχρωματισμένων  θρησκευτικά κοσμικῶν παραγόντων. Καί ἐκεῖνοι δέν εἶναι σέ θέση νά συλλάβουν τήν ἀξία τῆς ᾿Ορθόδοξης Παράδοσής μας καί τήν ἀναγκαιότητά της στήν οἰκοδόμηση τῆς σύγχρονης ζωῆς.

Οἱ σχεδιασμοί του, πού τούς προβάλλει ὡς τή “μείζονα” ἀναγκαιότητα τῆς στιγμῆς, εἶναι ἀνεδαφικοί καί ἐξωπαραδοσιακοί. Δέν ἐμπλουτίζουν τά κοσμικά κέντρα ἀποφάσεων. Καί δέν καθοδηγοῦν τό λαό.

῎Αν, ὅραμά του ἦταν ἡ τροφοδοσία τῆς ἐπικαιρότητας μέ τόν παραδοσιακό πλοῦτο, θά ἔπρεπε νά φωτίσει τήν Παράδοση μέ τό λόγο καί μέ τήν πράξη. Νά μελετήσει προσεκτικά τήν ἐκκλησιαστική ἱστορία. Νά ξεχωρίσει τά ὑποδείγματα τῆς ζωῆς καί τῆς ποιμαντικῆς τῶν μεγάλων Πατέρων. Νά τά ἐντάξει στόν προσωπικό του ἀγώνα. Νά ἀποσυρθεῖ ἀπό τό καρτέλ τῆς χλιδῆς. Νά περιβληθεῖ “σάκκον” καί νά καθήσει “ἐπί σποδοῦ” (᾿Ιωνά γ΄ 6). Νά παρατήσει τά τσιρίσματα καί τά σχήματα τοῦ αὐτοθαυμασμοῦ. Καί νά γίνει ὁ ἴδιος κρίκος τῆς Παράδοσης τῶν ἁγίων Πατέρων μας. Νά δείξει, μέ τήν πράξη του, τί θά πεῖ ἐκκλησιαστική ἐμπειρία. Καί νά ἀναδείξει γύρω του διακόνους τῆς ᾿Ορθόδοξης Παράδοσης, πού δέ θά σκανδαλίζουν μέ τόν ἀνώμαλο βίο τους, ἀλλά θά στέκονται ὁρόσημα τῆς διαδοχῆς τῆς ἁγιότητας μέσα στήν πολυκύμαντη ἀνθρώπινη ἱστορία.

Μιά τέτοια στροφή μπορεῖ νά ἰσχυροποιήσει τήν Ταυτότητα τοῦ λαοῦ μας καί νά καταστήσει ἀνώφελες τίς προσπάθειες διαγραφῆς της ἀπό τίς καρδιές καί ἀπό τήν καθημερινότητα. Μπορεῖ νά ζωογονήσει τά μαραμένα φύτρα. Καί νά φέρει τήν ἄνθηση. Τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ. Τή χάρη τῆς Πεντηκοστῆς. Τήν ἀνακαίνιση τῶν ψυχῶν. Τήν οἰκοδομή τῆς “σκηνῆς τῆς ἀληθινῆς, ἥν ἔπηξεν ὁ Κύριος καί οὐκ ἄνθρωπος” (῾Εβρ. η΄ 2).

***

῾Η σημερινή πρακτική τοῦ ᾿Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου, τόν φέρνει ἔξω ἀπό τήν ὁριοθέτηση τῆς ᾿Ορθόδοξης Παράδοσης. Στά πρότυπα τοῦ Προτεσταντισμοῦ. Στίς δραστηριότητες, πού δέν ἔχουν τό ἄρωμα τῆς ᾿Ορθόδοξης πνευματικότητας, ἀλλά διακινοῦνται καί διαπλέκονται στό στίβο τῆς πολιτικῆς καί τῆς οἰκονομικῆς ἀναμέτρησης.

Τό αἴτημα νά γίνει δεκτή ἡ ᾿Εκκλησία τῆς ῾Ελλάδος ὡς τροφοδότης τοῦ εὐρωπαϊκοῦ πολιτισμοῦ μυρίζει προτεσταντισμό. Γιατί δέν περιέχει καμμιά ἄλλη παράμετρο, παρά μόνο τήν ἀπαίτηση νά παρακάθεται ὁ ἐκπρόσωπος τῆς ἑλληνικῆς ᾿Εκκλησίας (γράφει ὁ ᾿Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος)  στίς συνελεύσεις τῶν ἀνώτατων διοικητικῶν κλιμακίων τῆς Εὐρώπης καί νά τοῦ παραχωρεῖται ἡ εὐχέρεια τῆς εἰσήγησης καί τό δικαίωμα τοῦ βέτο. Νά κάνει προτάσεις καί νά σφραγίζει τίς ἀποφάσεις.

Οἰ προτεσταντικές ὁμάδες, στερημένες τῆς δυναμικῆς Εὐχαριστιακῆς ἐμπειρίας, κινοῦνται, ἀνεπιτυχέστατα, σέ αὐτό τό τεραίν. ᾿Απομονώνουν κάποια ἀπό τά κοινωνικά προβλήματα, πού ἀπασχολοῦν τίς λαϊκές μάζες καί τά χρησιμοποιοῦν σάν ἠλεκτρόδια γιά νά διεγείρουν τήν ἐπαναστατικότητά τους. Σηκώνουν σημαία ἀγώνα. Καί καλοῦν σέ συστράτευση. Εἶναι χαρακτηριστικό, ὅτι, στά διάφορα μήκη τοῦ πλανήτη μας, οἱ χριστιανικές κοινότητες, πού βρίσκονται μέσα στόν λογοκρατούμενο καί ἐκκοσμικευμένο περίβολο τοῦ Προτεσταντισμοῦ, δέν ἔχουν ἄλλη δοκιμή Πνεύματος ῾Αγίου καί γεύση ζωῆς, παρά μόνο τήν κοινή ἀντιμετώπιση κάποιων χρόνιων ἤ ἐποχιακῶν πληγῶν, πού ὑποκλέπτουν τήν ἀπόλαυση τῆς εὐμάρειας καί τή χαρά τῆς κοσμικῆς καταξίωσης. Θέματα, πού τά διαχειρίζεται ἡ πολιτική καί προβλήματα, πού τά δημιουργεῖ ἡ ἀκόρεστη δίψα τῆς πλουτοκρατίας καί τό καλοστημένο γκέτο τῆς ἐκμετάλλευσης, γίνονται ἐφαλτήρια τῶν ἀγώνων γιά τούς ἀνθρώπους, πού εἶναι ἐνταγμένοι στά ἀποκομμένα καί ἀπομονωμένα κλιμάκια τοῦ Προτεσταντισμοῦ καί προσδιορίζουν τό ἀντικείμενο καί τή μέθοδο τῶν προσπαθειῶν τους.

Καί, ὅπως θά τό περίμενε κανείς, ὅλοι αὐτοί οἱ ἀγῶνες μένουν ἄκαρποι. Γιά τόν ἁπλούστατο λόγο, ἐπειδή τά κέντρα ἀποφάσεων τοῦ Προτεσταντισμοῦ δέν ἔχουν πρόσβαση καί δέν ἀσκοῦν ἐπιρροή στά περιφερειακά καί στά διεθνή πολιτικά κέντρα ἀποφάσεων. Οἱ θρησκευτικές μειονότητες μελετοῦν τά προβλήματα, σχεδιάζουν μιά δράση, γράφουν χαρτιά, συντάσσουν προκηρύξεις, ἀλλά ὅλα αὐτά διοχετεύονται στά καλάθια τῶν ἀχρήστων, πού διατηροῦν οἱ ἰσχυροί τῆς γῆς καί οἱ κρυφοί μοχλοί τῶν πολυεθνικῶν κολοσσῶν.

***

Κλασσικό παράδειγμα ἐκκλησιαστικοῦ ὀργανισμοῦ μέ ἀτελέσφορη δράση εἶναι τό “Παγκόσμιο Συμβούλιο τῶν ᾿Εκκλησιῶν”. ῾Ο ὀργανισμός αὐτός, πραγματικά παγκόσμιος στή σύνθεσή του, βρίσκεται στήν  ἕκτη δεκαετία τῆς λειτουργίας του. ῾Ιδρύθηκε τό 1948, μέ προοπτική νά φέρει σέ ἐπικοινωνία καί σέ γόνιμο θεολογικό διάλογο τίς πολλές παραφυάδες τοῦ Προτεσταντισμοῦ. Μέ τήν πάροδο, ὅμως, τοῦ χρόνου και μέ τήν ἀλλαγή τῶν προσώπων, οἱ πρῶτοι ὁραματισμοί ξεθώριασαν. Καί ἄλλες προτεραιότητες κυριάρχησαν στίς συζητήσεις καί στούς προγραμματισμούς του. ῾Ο κατάλογος τῶν τιτλοφορούμενων ἐκκλησιῶν-μελῶν διευρύνθηκε πολύ γρήγορα καί σέ μεγάλη κλίμακα, μέ τήν εἰσδοχή μικρότερων ἤ μεγαλύτερων ὁμάδων, πού προέρχονταν ἀπό ὅλα τά σημεῖα τοῦ πλανήτη, καί πού κουβαλοῦσαν τίς ἀνησυχίες καί τούς προβληματισμούς καί τῶν καταπιεσμένων λαῶν, ἀλλά καί τῶν κυρίαρχων καί ἐκμεταλλευτῶν. Καί, ὅπως ἦταν φυσικό, μεταφέρθηκαν στήν καρδιά τοῦ Παγκοσμίου Συμβουλίου τῶν ᾿Εκκλησιῶν, πού λειτούργησε στήν ἀρχή ὡς ἑστία προσέγγισης καί ἑνότητας, οἱ φυγόκεντρες δυνάμεις τῶν πικριῶν, τῶν ἀντιπαραθέσεων καί τῶν ἀναμετρήσεων. Πολιτικά καί κοινωνικά προβλήματα, πού ἐπιδέχονται πολλαπλή ἀνάγνωση καί διπλωματική διαχείριση, μπῆκαν στή λίστα τῶν συζητήσεων. Καί, σταδιακά, ἐκτόπισαν τίς πνευματικές ἀγωνίες τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης καί ἀποδυνάμωσαν τό λυτρωτικό μήνυμα τοῦ Χριστιανισμοῦ. Στήν ἕδρα τοῦ Παγκοσμίου Συμβουλίου τῶν ᾿Εκκλησιῶν, στή Γενεύη, συμπιέστηκε καί ἀπονευρώθηκε ὁ πόθος γιά τή ζωή τῆς Χάριτος, γιά κοινωνία Εὐχαριστιακή μέ τό Θεό καί γιά ἀδελφικό πλησίασμα στό συνάνθρωπο. Καί ἀναπτύχτηκε ἕνα φόρουμ Μαραθώνιων συζητήσεων καί ἀναποτελεσματικῶν ἀποφάσεων. Πού δέν ἐπιλύουν προβλήματα. Καί δέν ἐπηρεάζουν τήν ἐπικαιρότητα.

Κάποιος ἐκπρόσωπος, μέλος τῆς Κεντρικῆς ᾿Επιτροπῆς τοῦ Παγκοσμίου Συμβουλίου τῶν ᾿Εκκλησιῶν, εἶχε προσδιορίσει τό εὖρος τῆς δραστηριότητας τοῦ ὀργανισμοῦ μέ τούτη τή φράση· “Τό Παγκόσμιο Συμβούλιο εἶναι ἕνας μηχανισμός «paper maker»”. Δηλαδή, εἶναι ἐργαστήρι, πού παράγει χαρτιά καί μόνο χαρτιά. Οἱ ἀποφάσεις του δέ δρομολογοῦνται σέ ἔργα. Καί αὐτό, γιά ἕνα ἁπλούστατο λόγο. Γιατί δέν ἔχει καμμιά διοικητική ἁρμοδιότητα. Καμμιά Κυβέρνηση καί κανένας διεθνής ὀργανισμός, ἀπό αὐτούς, πού κατευθύνουν τίς τύχες τοῦ κόσμου, δέ συγκινεῖται μέ τίς εἰσηγήσεις τοῦ Παγκοσμίου Συμβουλίου τῶν ᾿Εκκλησιῶν καί δέν τίς ἐνσωματώνει στήν πολιτική του καί στούς ἀγῶνες του.

῾Η ἀδυναμία καί ἡ ἀναποτελεσματικότητα τοῦ διεθνοῦς αὐτοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ὀργανισμοῦ εἶναι σήμερα κοινός τόπος. Καί κανένας δέν περιμένει, ὅτι κάτι θά ἀλλάξει. Τά συμβούλια καί οἱ συνεδριάσεις συνεχίζονται, σέ πολλά ἐπίπεδα. ῾Ο κόπος καί τά ἔξοδα, πού καταβάλλονται, ξεπερνοῦν τή φαντασία, ὅσων ζοῦν σέ μικρές χῶρες καί ἔχουν τήν ἐμπειρία μιᾶς περιορισμένης κλίμακας μόχθου καί δαπανῶν. Τό ἀποτέλεσμα, ὅμως, δέ γράφτηκε ποτέ ὡς ἐπιτυχία καί ὡς προηγούμενο, πού ἐμπνέει ἐλπίδα.

***

῾Η μετατόπιση τῆς προβληματικῆς ἦταν τό μεγάλο λάθος τοῦ Παγκοσμίου Συμβουλίου τῶν ᾿Εκκλησιῶν. Μπορεῖ κανείς νά τό ἑρμηνεύσει, λαμβάνοντας ὑπόψη τήν ἀφόρητη ἐκκοσμίκευση ὁλόκληρης τῆς Προτεσταντικῆς πτέρυγας. Τήν ἀποσύνδεση ἀπό τό μυστήριο τοῦ κόσμου καί τῆς ζωῆς. Τήν ἀποϊεροποίηση τοῦ προσώπου. Τόν καθολικό προσανατολισμό πρός τήν εὐμάρεια καί τήν ἀπόλαυση. Δέν μπορεῖ, ὅμως, νά ἀποδεχτεῖ τή μετατόπιση καί νά τή δικαιώσει, ὅταν τή βλέπει νά πραγματοποιεῖται μέσα στόν ᾿Ορθόδοξο χῶρο καί, μάλιστα, μέ εἰσηγητή τόν προκαθήμενο τῆς ᾿Εκκλησίας.

῾Η προβληματική καί ἡ δραστηριότητα, πού ἐγκαινίασε ὁ Χριστόδουλος, εἶναι ἀντίγραφο καί μάλιστα κακέκτυπο, τῆς προβληματικῆς καί τῆς δραστηριότητας τοῦ Προτεσταντισμοῦ. ῾Ο ᾿Αρχιεπίσκοπος αὐτοπροβάλλεται ὡς μπροστάρης. ῾Ως ἐκφραστής τῆς ἀγωνίας καί τοῦ πόνου τῶν λαϊκῶν μαζῶν. ῾Ως τιμητής τῆς ποικίλης ἐκμετάλλευσης. Καί ὡς εἰσηγητής σωστικῶν λύσεων. ᾿Αλλά γνωρίζει ἐκ  τῶν προτέρων, ὅτι οἱ φωνές του καί τά σκουξίματά του ἐξουδετερώνονται μπροστά στίς πύλες τῶν ἀμπαρωμένων ἀκοῶν. Γι᾿ αὐτό καί τήν ἄλλη μέρα ἀλλάζει δισκέτα στό κομπιοῦτερ τῶν ἐλέγχων του καί τῶν εἰσηγήσεών του. Καί διαφοροποιεῖ τόν τόνο τῆς φωνῆς του.

᾿Ορθόδοξο μήνυμα δέ δίνει. Προσέγγιση τοῦ λαοῦ στήν Παράδοση τῆς ᾿Εκκλησίας μας δέν καταφέρνει. Καί τοῦτο, γιά δυό λόγους. ῾Ο πρῶτος: Γιατί εἶναι αἰχμάλωτος τῶν Μέσων ᾿Ενημέρωσης. Τοῦ μικροφώνου καί τοῦ τηλεοπτικοῦ παραθύρου. Καί τά παράθυρα αὐτά ἐνδιαφέρονται γιά ἐντυπώσεις καί ὄχι γιά λύσεις προβλημάτων. Καί ὁ δεύτερος λόγος: Γιατί ὁ ἴδιος ἔχει καταντήσει θύμα τῆς ἐκκοσμίκευσης καί τῆς εὐμάρειας. Καί δέν εἶναι σέ θέση νά προσφέρει, ἀπό περιουσία δικῆς του ἐμπειρίας καί στά πλαίσια ἀνεπιτήδευτης προβολῆς, τόν πλοῦτο τῆς ᾿Ορθόδοξης Παράδοσης καί τή γλυκύτατη γεύση τῆς ζωῆς τῆς Χάριτος.

Ο ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΡΙΔΟΣ

ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ