Τό ἄρθρο αὐτό δημοσιεύθηκε στό περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 149, σελ. 6-8, 16-1-2005

Ἡ διαβάθμιση τῶν προτεραιοτήτων στήν Ἐκκλησία (β)-2

 

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου

Οἱ ἀλλοιώσεις

α) Πρῶτο σύμπτωμα τῆς ἀλλοίωσης τοῦ Συνοδικοῦ σχήματος εἶναι ἡ πρόσδεση καί ἐξάρτηση τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ Σώματος στήν κρατική ἐξουσία καί στό γραφειοκρατικό μηχανισμό της. Κατά τήν περίοδο τῆς Βυζαντινῆς συναλληλίας, τόν τελευταῖο λόγο στά ἐκκλησιαστικά θέματα, τόν εἶχε ὁ αὐτοκράτορας. Ἐκεῖνος μποροῦσε νά ἐκδίδει Νεαρές, πού νά ρυθμίζουν ἐκκλησιαστικά προβλήματα καί νά ἐπιλύουν τίς διαφορές. Καί ἐκεῖνος, “ὡς ἐπίσκοπος τῶν ἔξω”, εἶχε τό δικαίωμα νά συγκαλεῖ Συνόδους καί νά ἐπικυρώνει τίς Συνοδικές ἀποφάσεις.

Οἱ κρατικές ἐπεμβάσεις, κεῖνο τόν καιρό, ἦταν ἀμφίπλευρες. Σέ πλῆθος περιπτώσεων καί σέ ἔκταση συνεπειῶν, ἦταν ἀρνητικές. Προκαλοῦσαν ἀνατροπές τῶν ἰσορροπιῶν καί σχίσματα στόν αὐλόγυρο τῆς Ἐκκλησίας. Σέ κάποιες κρίσιμες στιγμές, μετρημένες στά δάχτυλα, θεράπευαν τίς πληγές καί ἀποκαθιστοῦσαν τή γαλήνη καί τήν ὁμαλή πορεία τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ πληρώματος.

Ἐνδεικτικά μνημονεύω τήν περίπτωση τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου. Ἡ παρέμβαση τοῦ πανίσχυρου κρατικοῦ παράγοντα, τοῦ πρωθυπουργοῦ Εὐτροπίου, ἔφερε τόν φλογερό καί χρυσόστομο κήρυκα τῆς Ἀντιόχειας στή βασιλεύουσα καί τόν ἀνύψωσε στόν ἀρχιεπισκοπικό θρόνο. Ὅμως, ὁ ἴδιος κρατικός λειτουργός μεταποίησε, πολύ σύντομα, τήν εὔνοια σέ μίσος. Καί πολέμησε τόν ἡρωϊκό Ἀρχιεπίσκοπο μέ μανία. Ἴσαμε, πού τόν ἔστειλε νά πεθάνει στήν ἐξορία.     

Στίς νεώτερες ἐποχές, στίς δικές μας ταραγμένες ἐποχές, τό πρόβλημα ἐμφανίζει τρομακτική ποικιλότητα.

Ἡ Ρωμαϊκή Ἐκκλησία ἐξελίχθηκε σέ κοσμικό κράτος. Καί λειτουργεῖ μέσα στό αὐστηρό πλαίσιο τῶν προδιαγραφῶν μιᾶς σύγχρονης κρατικῆς ὀντότητας. Μέ τούς πρωθυπουργούς της καί μέ τούς ὑπουργούς της. Μέ τούς διαπιστευμένους διπλωματικούς ἐκπροσώπους της καί μέ τίς πρεσβεῖες της, πού ἀποτελοῦν “κράτος ἐν κράτει”.

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἀνατολική Ἐκκλησία μας, ἡ ἀπόγονος τῆς Βυζαντινῆς δόξας, παλεύει, αἰῶνες τώρα, μέσα στά κύματα τῶν κρατικῶν καί τῶν ἰδεολογικῶν μεταλλαγῶν, πού μετέβαλαν τίς ἀνατολικές χῶρες σέ πεδία ἀνάφλεξης καί ἀλληλοσπαραγμοῦ.

Ἡ μεγάλη, ἀδελφή, Ἐκκλησία τῆς Ρωσίας, ἀφοῦ ὑποχρεώθηκε νά σκύψει τό κεφάλι καί νά ὑποταγεῖ στήν Τσαρική ἐπικυριαρχία, ἀπωθήθηκε, κατά τήν ἑπόμενη ἱστορική φάση, καί ἐγκλωβίστηκε στά γήπεδα τῆς θανατικῆς ἐκτέλεσης. Μπῆκε στό τυφωνικό κύκλωμα τοῦ διωγμοῦ, τῆς περιφρόνησης, τῆς ἀπαξίωσης, καί πορφύρωσε μέ τό αἷμα τῶν παιδιῶν Της τή μητέρα γῆ.        

Ἡ ἑλληνική μας Ἐκκλησία, δεμένη, ἀπό τήν ἐποχή τῆς σύστασης τοῦ ἐλεύθερου ἑλληνικοῦ βασιλείου, στό σύστημα τῆς “Νόμῳ κρατούσης Πολιτείας”, χάνει, κατά τή διαδρομή της, τό ὅραμα τῶν Ἱερῶν Κανόνων καί τῶν καταξιωμένων παραδόσεων καί διακινεῖται ὡς ἕνας ἀπό τούς “θεσμούς”, πού συμπλέκονται στήν ἄσκηση τῆς ἐξουσίας καί στή διακυβέρνηση τῆς ἐπικαιρότητας. Μέσα σ᾿ αὐτή τήν ἀταίριαστη καί σκοτεινή διαπλοκή, τά ὅρια τῶν ἐξουσιῶν διαταράσσονται καί τά ἀποτελέσματα τῆς συμπορείας καταντοῦν ἐπικίνδυνα. Ἄλλοτε τό κράτος συμπνίγει τήν Ἐκκλησία. Καί ἄλλοτε ἡ ἐκκλησιαστική ἡγεσία, μέ τή σύμπραξη καί τή συμπαιγνία τοῦ κράτους, κατορθώνει νά νομιμοποιεῖ τίς αὐθαιρεσίες της καί νά ἐπιπλέει σέ ἕνα πέλαγος παραχαράξεων τῶν Ἱερῶν Κανόνων καί παραβιάσεων καί αὐτῆς ἀκόμα τῆς κρατικῆς Νομοθεσίας.  

β) Ὡς δεύτερο σύμπτωμα ἐπικίνδυνης ἐκτροπῆς χαρακτηρίζω τή λειτουργία τοῦ παρασκηνίου. Εἶναι ὁλοφάνερο καί τό ἀντιλαμβάνεται ὁ καθένας καί αὐτός, πού ζεῖ μέσα στήν Ἐκκλησία καί ἐκεῖνος, πού παρακολουθεῖ ἀπό ἀπόσταση ἀδιαφορίας ἤ ἐχθρότητας, ὅτι τό ἐκκλησιαστικό παρασκήνιο βρίσκεται σέ συνεχή ὀργασμό καί προσχεδιάζει τίς ἀποφάσεις, πού θά περάσουν, μέ ἴντριγκες ἤ μέ πονηρές μεθοδεύσεις, γιά τυπική ἔγκριση, ἀπό τή διάσκεψη τῆς Συνοδικῆς ὁλομέλειας.

Θά μποροῦσα νά ἀραδιάσω ὀρμαθό περιπτώσεων. Ἀλλά, θά ἐξέκλινα σέ ἄλλη περιοχή προβληματικῆς. Ἀναφέρω, μόνο, ἕνα γεγονός, πού τό συναντᾶμε, κατά διαστήματα στήν πορεία μας, πού ἐξάπτει τήν ἀντίδρασή μας καί πού σταλάζει μέσα μας πικρίες. Πρόκειται γιά τή διαδικασία ἀνάδειξης νέων ποιμένων. Σύμφωνα μέ τήν ἐκκλησιαστική Νομοθεσία, ἡ ἐκλογή τῶν νέων Ἐπισκόπων γίνεται, αὐτή τή στιγμή, ἀπό τήν Ἱερά Σύνοδο τῆς Ἱεραρχίας, δηλαδή ἀπό τό σύνολο τῶν Μητροπολιτῶν τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί, μάλιστα, μέ μυστική ψηφοφορία. Αὐτό σημαίνει, πώς κανένας δέν ἔχει τό δικαίωμα νά μονοπωλήσει τήν ἐκλογή καί νά προωθήσει στίς ἐπισκοπικές ἐπάλξεις πρόσωπα τῆς  δικῆς του ἀρέσκειας. Ὡστόσο, αὐτό, πού παρατηρεῖται, σέ κάθε περίπτωση ἐκλογῆς, εἶναι ἐντελῶς ἀντίθετο καί μέ τό πνεῦμα τῶν Ἱερῶν Κανόνων καί μέ τό γράμμα τοῦ Νόμου. Εἶναι, δηλαδή, παράνομο, ἀντικανονικό καί ἐπιλήψιμο. Οἱ δημοσιογράφοι, πού πρόσκεινται στήν ἀρχιεπισκοπική αὐλή, ἤ ἐνισχύονται ἀπό τό μυστικό, ἐκκλησιαστικό βαλλάντιο, γνωρίζουν, πολύ πρίν ἀπό τήν ἐκλογή, ποιός θά εἶναι ὁ ἐκλεκτός καί παρουσιάζουν τήν ἀνάδειξή του ὡς ὁριστικοποιημένη. Ἡ δημοσιογραφική αὐτή καμπάνια ἔχει διπλή σκοπιμότητα. Ἀπό τό ἕνα μέρος ἐνεργεῖ ὡς πλύση ἐγκεφάλου στούς ἐκλέκτορες. Σφηνώνει στή διάνοιά τους τόν ὑποψήφιο, πού ἔχει προκρίνει ἡ σκοτεινή, ἐκκλησιαστική νομενκλατούρα. Καί ἀπό τό ἄλλο, ἀνεβάζει τίς μετοχές τῶν δημοσιογραφικῶν συγκροτημάτων, πού ἐμφανίζονται γνῶστες τῶν κινήσεων τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ παρασκηνίου καί μεταφορεῖς ἐξακριβωμένων εἰδήσεων στό λαό.

Ἀτυχέστατα, ἡ παγίδευση τοῦ Συνοδικοῦ σχήματος καί ἡ καταστρατήγηση τῶν σχετικῶν Ἱερῶν Κανόνων δέ συμβαίνει μόνο κατά τή διαδικασία τῶν ἀρχιερατικῶν ἐκλογῶν. Τό παρασκήνιο ἔχει καταντήσει μόνιμος σκοτεινός θάλαμος, πού ὑπηρετεῖ προσωπικά συμφέροντα καί, μέ τίς μεθοδεύσεις του, ἀκυρώνει τήν εὐγένεια καί τήν ἱεροπρέπεια καί τήν Ἁγιοπνευματική Χάρη τῶν Συνοδικῶν διασκέψεων. Τίς μεταποιεῖ σέ κοσμικά συμβούλια, πού διακινοῦν τίς μικρότητες καί τίς ἀντιπαλότητες τοῦ κοσμικοῦ χώρου. (συνεχίζεται)