Τό ἄρθρο αὐτό δημοσιεύθηκε στό περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 97, 16-11-2002

Αὐτάρκεια ἤ εὐμάρεια;

 

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου 

Μοναδικό ὅραμα, μονοσήμαντη ἐπαγγελία καί μονότροπος ἀγώνας, σέ τοῦτες τίς καυτές μέρες τῆς ἱστορίας, εἶναι ἡ εὐμάρεια. Ἡ ἄμετρη ἀπόκτηση ὑλικῶν ἀγαθῶν. Ἡ χαρά τοῦ πλούτου. Ἡ πλησμονή τῆς γεύσης. Ἡ πολιτογράφηση στό βασίλειο τῆς ἀταλάντευτης ἄνεσης. Καθώς ἡ εὑρηματικότητα καί ἡ παραγωγή τῆς τεχνολογίας κεντρίζουν ἀκατάπαυστα τήν περιέργεια καί καθώς ἡ διαφήμιση καί ἡ προσφορά τοῦ ὀργανωμένου ἐμπορίου ἐρεθίζουν τήν ἐπιθυμία, βρισκόμαστε ὅλοι μας, μόνιμα, κυριευμένοι ἀπό τό τεχνητό σύνδρομο τῆς στέρησης καί κάνουμε ἀγώνα -σκληρό καί συχνά αὐτοκαταστροφικό- νά συλλέξουμε περισσότερο πλοῦτο καί νά ἀνεβάσουμε ψηλότερα τό δείκτη τῆς εὐημερίας μας. Τά “χρήσιμα” καί τά “ἀρκετά” μᾶς φαίνονται λίγα. Τά “ἀπαραίτητα”, γιά τή συντήρηση καί γιά τήν ἀνάπτυξη τῆς προσωπικότητας, ἐμφανίζονται, στήν προοπτική μας καί στήν τέχνη τῆς διαφήμισης, σάν “δεδομένα” λιμοκτονίας.

Ἔτσι, ὄχι μονάχα στά μεγάλα διαμερίσματα τοῦ πλανήτη, πού ἡ διεφθαρμένη πολιτική καί ἡ ἐμπορική σκοπιμότητα τά καταδικάζουν στήν πείνα καί στήν ἐξαθλίωση, ἀλλά καί στίς χῶρες τῆς ἀτέρμονης ἀνάπτυξης καί τῆς πλησμονῆς τῶν ἀγαθῶν, καλλιεργεῖται τό αἴσθημα τῆς ἀνεπάρκειας καί ἡ ὁρμή γιά μετοχή στό παιχνίδι τῆς ὑπερκατανάλωσης. Τά θησαυρισμένα ἀγαθά τῆς χτεσινῆς παραγωγῆς συμπιέζονται στό σεντούκι τῆς ἀσημαντότητας. Καί τά φανταχτερά δημιουργήματα τῆς σημερινῆς τεχνολογίας ἀποκτοῦν τήν ποιότητα καί τή γοητεία τοῦ μοντέρνου καί τοῦ ἀπαραίτητου.

Τό θέμα εἶναι μεγάλο. Μέ προεκτάσεις καί μέ διακλαδώσεις. Πρόβλημα γιά τήν ἀνθρώπινη ὕπαρξη. Καί ἐρωτηματικό γιά τήν πραγματική ἤ γιά τήν ἀπαξιωτική ποιότητα τῶν καθιερωμένων στόχων. Ἆραγε ἡ ὑπερκατανάλωση σηματοδοτεῖ πραγματική ἀνάπτυξη; Ἆραγε ἡ καθημερινή δοκιμή τῆς ἀπόκτησης καί τῆς ἀλλαγῆς ὑπερνικάει τό καταλυτικό αἴσθημα τοῦ κορεσμοῦ καί τῆς βαρυεστημάρας καί γεμίζει τήν καρδιά μέ ἱκανοποίηση καί εὐτυχία; Ἆραγε, ἡ σκληρή καί ἐναγώνια κούρσα στή σκυταλοδρομία τῆς οἰκονομικῆς ὑπεροχῆς καί τῆς ἐπίδειξης τοῦ ἀποκτημένου πλούτου εἶναι χωρίς συνέπειες στή βιολογική καί στήν πνευματική ἀνέλιξη τῆς προσωπικότητας; Δέν αὐξάνει τόν κόπο; Δέν προκαλεῖ τήν ἐξάντληση καί τήν κατάρρευση; Δέν ὁδηγεῖ μιά ὥρα νωρίτερα στόν ἀνοιχτό λάκκο τοῦ τάφου; Πολλά τά ἐρωτήματα. Φειδωλές καί χωρίς τήν ἀπαραίτητη πειθώ οἱ ἀπαντήσεις.

Στήν Καινή μας Διαθήκη, στόν ὁλοκάθαρο καθρέφτη τῆς ἄπειρης ἀγάπης τοῦ Θεοῦ καί τῆς πρωτογενοῦς προβληματικῆς τῆς ἀνθρώπινης φύσης μας, ὑπάρχει ἕνας ἄλλος ὅρος, μιά ἄλλη προοπτική, πού δέν ἀποστερεῖ τόν ἄνθρωπο ἀπό τά ἀγαθά τῆς Δημιουργίας, ἀλλά καί δέν τόν ἀγχώνει, σέ βαθμό, πού νά τόν στίβει καί νά τόν ξαποστέλλει στό μνῆμα. Πρόκειται γιά τήν “αὐτάρκεια”. “Ἔστι πορισμός μέγας ἡ εὐσέβεια μετά αὐταρκείας” (Α΄ Τιμοθ. στ΄ 6). Ἡ “εὐσέβεια” εἶναι θησαύρισμα. Πνευματικός πλοῦτος. Καί ὅταν συνοδεύεται ἀπό τήν “αὐτάρκεια”, γίνεται τρόπος ζωῆς, ἱκανός νά πληρώσει τήν καρδιά μέ ἱκανοποίηση καί νά ἐξασφαλίσει τήν εὐχέρεια στό μεγάλο ἔργο καί στήν προσφορά τῆς ἀγάπης.

Ἡ “αὐτάρκεια” δέν εἶναι στέρηση. Ἀλλά δέν εἶναι καί σπάταλη χρήση τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν. Δέν εἶναι αὐτοπροσδιορισμός στή φτώχεια καί στήν πείνα. Ἀλλά δέν εἶναι καί ἀγχώδης ἐνασχόληση μέ τόν ἄμετρο πλουτισμό, μέ τήν ἀρρωστημένη εὐμάρεια, μέ τήν πρόσδεση τῆς προσωπικότητας στό ἅρμα τῆς ὑπερκατανάλωσης. Εἶναι νηφαλιότητα. Μέτρο στήν ἀπόκτηση καί στήν κατανάλωση. Σεβασμός στό Πρόσωπο τοῦ Θεοῦ, πού σκορπίζει τά ὑλικά ἀγαθά στό σύνολο τῆς ἀνθρωπότητας. Πρόνοια γιά τούς σύγχρονους, πού στεροῦνται καί βασανίζονται καί γιά τίς διάδοχες γενιές, πού δικαιοῦνται νά μετάσχουν, ἰσότιμα μέ μᾶς, στήν τράπεζα τῶν θείων δωρημάτων. Ἡ αὐτάρκεια εἶναι “ἔλλογη” χρήση. Πληρότητα. Χαρά. Καί, ταυτόχρονα, σεβασμός στό Δημιουργό καί στή Δημιουργία. Ἐπιδίωξη καί ἐμπειρία ξένη πρός τή σύγχρονη ψυχοσύνθεση, πού τήν αἰχμαλώτισε ἡ “εὐμάρεια”. Ἀλλά ἡ μόνη, πού ἐλευθερώνει τόν ἄνθρωπο καί τόν ἀνυψώνει σέ ἀξιόχρεο διαχειριστή τῶν δωρημάτων τοῦ Θεοῦ.