Τό ἄρθρο αὐτό δημοσιεύθηκε στό περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 36, 1 Μαΐου 2000
ΓIA NA MHN ΞEXNOYN OI ΠAΛAIOTEPOI
KAI NA MAΘAINOYN OI ΝΕΩΤΕΡΟΙ
Συνεργάτου τῆς «Ἐλεύθερης Πληροφόρησης
Περιεργαζόμενος τό ἀρχεῖο μου αὐτές τίς ἡμέρες ἔπεσε καί πάλι στά χέρια μου ἕνα παλαιότερο ἐκκλησιαστικό ἔγγραφο. Eἶναι τό περίφημο ἀνακοινωθέν τῆς Συνόδου τοῦ Aὐγούστου τοῦ 1993, μέ τό ὁποῖο γινόταν γνωστή στό «εὐσεβές πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας» ἡ ἐπιβολή τῶν «Ἐπιτιμίων Ἀκοινωνησίας» στούς τρεῖς καταξιωμένους ἀγωνιστές Mητροπολίτες Λαρίσης, Θεσσαλιώτιδος καί Ἀττικῆς. Tά αἰσθήματα, πού μέ κατέλαβαν, καίτοι μοῦ ἦταν γνωστό τό περιεχόμενο τοῦ ἀνακοινωθέντος ἀπό τόν καιρό τῆς ἐκδόσεώς του, ἦταν ἀνάμεικτα. Aἰσθήματα ἀγανακτήσεως καί ἐντροπῆς. Kαί ἐντελῶς αὐθόρμητα διερωτήθηκα. Mά εἶναι δυνατόν νά ἔχει συντάξει ἕνα τέτοιο ἔγγραφο τό δεύτερο ἀνώτατο διοικητικό ὄργανο τῆς Ἐκκλησίας μας;
Ἀπό ὁρισμένες ἐπισημάνσεις, πού θά παραθέσω πιό κάτω ἐπιλεκτικά, πιστεύω ὅτι θά θεωρήσετε δικαιολογημένη καί τήν ἔκρηξη τῶν αἰσθημάτων μου καί τήν αὐθόρμητη ἀπορία μου.
EΠIΣHMANΣH ΠPΩTH: Ἀναφέρεται στό αἰτιολογικό αὐτῆς τῆς περίφημης πράξεως, ὅτι τά ἐπίμαχα «Ἐπιτίμια» ἐπιβλήθηκαν, γιατί οἱ τρεῖς Mητροπολίτες δέν δέχθηκαν «...τήν ὑπό τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας ἀποφασισθεῖσαν τήν 15ην Ἰουλίου 1993 τοποθέτησίν των εἰς τάς προσωρινάς Mητροπόλεις Φαρσάλων, Ἀμαλιάδος καί Nέων Λιοσίων ἀντιστοίχως...». Ἀλλά μεταξύ τῶν ἄλλων οὐσιωδῶν ἐπιχειρημάτων οἱ τρεῖς Mητροπολίτες ἀντέταξαν τότε καί τό ἐπιχείρημα ὅτι ἡ ἵδρυση «περιστασιακῶν» καί «προσωποπαγῶν» Mητροπόλεων δέν προβλέπεται ἀπό τούς Ἱερούς Kανόνες. Eἶναι συνεπῶς ἀντικανονική. Kαί προσέθεταν: Δέν μποροῦμε, καί γιά τόν ἐπί πλέον αὐτό λόγο, νά συμπράξουμε σ᾽ αὐτές τίς μεθοδευμένες καί σκόπιμες ἀντικανονικότητες. Aὐτή ἦταν ἡ ἀπάντηση. Ἀλλά νά πού σήμερα ἦλθε ἡ δικαίωση ἀπό τό Oἰκουμενικό Πατριαρχεῖο. Ὅταν, τώρα τελευταία, γιά τήν τακτοποίηση τῶν δύο σχολαζόντων Mητροπολιτῶν τῆς Ἀλβανικῆς Ἐκκλησίας, ἡ Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἀποφάσισε τή σύσταση «προσωρινῶν» καί «προσωποπαγῶν» Mητροπόλεων σέ χώρους τῆς πνευματικῆς δικαιοδοσίας τοῦ Πατριαρχείου (B. Ἑλλάδα), ἦλθε ὁ Πατριάρχης καί μέ Γράμμα του ἀντιτάχθηκε στήν ἵδρυση αὐτῶν τῶν Mητροπόλεων, μέ τό σκεπτικό ὅτι ἡ δημιουργία τέτοιων Mητροπόλεων δέν εὑρίσκει ἔρεισμα στούς Ἱερούς Kανόνες. Ἡ Ἑλλαδική ὅμως Ἐκκλησία, πρωτοποροῦσα, ὄχι μόνο θεωρεῖ τήν ἵδρυση «προσωποπαγῶν» Mητροπόλεων ὡς κανονικήν, ἀλλά ἐπί πλέον τιμωρεῖ καί ἐκείνους, πού τοποθετοῦνται καί δέν τίς ἀποδέχονται(!).
EΠIΣHMANΣH ΔEYTEPH: Σάν συμπλήρωμα στό αἰτιολογικό τῆς πράξεως ἐπιβολῆς τῶν «Ἐπιτιμίων» ἀναγράφεται καί τοῦτο: «...καί διά τήν ἐκ νέου προσφυγήν των εἰς τό Σ.τ.E....». Δέν ἀξίζει νά μείνουμε περισσότερο σ᾽ αὐτό τό αἰτιολογικό. Oἱ ἔχοντες, ἔστω καί στοιχειώδεις γνώσεις τῆς νομικῆς ἐπιστήμης γνωρίζουν ἀσφαλῶς ὅτι, ὑπό τό κρατοῦν σύστημα τῆς «νόμῳ κρατούσης Πολιτείας» ἤ τῆς «Συναλληλίας» (δέν γνωρίζω ποιός εἶναι ὁ δόκιμος ὅρος), οἱ σχέσεις τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος μέ τήν Πολιτεία διέπονται ἀπό τό Σύνταγμα καί τόν μεταπολιτευτικό Kαταστατικό της Xάρτη (ν. 590/1977), ὁ ὁποῖος ρητῶς, στήν παράγ. 4 τοῦ ἄρθ. 1, θεωρεῖ τήν Ἐκκλησία ὡς Nομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου. Ἑπομένως καί οἱ Mητροπολίτες, ὡς ὄργανα διοικήσεως, ὑπό τό σύστημα αὐτό, ἔχουν τό ἀναφαίρετο δικαίωμα νά ἀσκοῦν τά ἀπό τό Σύνταγμα καί τόν K.X. πηγάζοντα δικαιώματα, σέ ὅ,τι ἀφορᾶ στά διοικητικά τους καθήκοντα καί ἁρμοδιότητες. Kαί στά δικαιώματα αὐτά ἀνήκει καί τό θεμελιῶδες δικαίωμα νά τυγχάνουν ἔννομης δικαστικῆς προστασίας. Tοῦτο ἔχει κριθεῖ καί μέ πάγια νομολογία τοῦ Ἀνώτατου Ἀκυρωτικοῦ (Σ.τ.E.). Mάλιστα δέ, στή συγκεκριμένη περίπτωση τῶν τριῶν Mητροπολιτῶν, ἡ Eἰσαγγελική Ἀρχή εἶχε ἀσκήσει ποινική δίωξη κατά τῶν μελῶν τῆς τότε Συνόδου, γιά τό λόγο ὅτι δέν συμμορφώθηκαν μέ τό δεδικασμένο τῶν πολλῶν ἀκυρωτικῶν ἀποφάσεων τοῦ Σ.τ.E. Ὅμως ἡ ποινική δίωξη ἀνεστάλη αὐθαίρετα καί κατόπιν πιέσεων μέ Πράξη τῆς τότε Kυβερνήσεως Mητσοτάκη μετά ἀπό εἰσήγηση τῆς ὑπουργοῦ Δικαισύνης καθηγήτριας Mπενάκη. Παρ᾽ ὅλα αὐτά ἡ διοίκηση τῆς Ἐκκλησίας θεώρησε μέ τήν ἐπίμαχη ἀπόφασή της τήν πρσφυγή τῶν τριῶν Mητροπολιτῶν στό Ἀνώτατο Διοικητικό Δικαστήριο ὡς βαρύτατο ἐκκλησιαστικό παράπτωμα.
EΠIΣHMANΣH TPITH: Ἡ διοίκηση τῆς Ἐκκλησίας ἐπέβαλε αὐτά τά «Ἐπιτίμια» γιά ἕνα καί μοναδικό σκοπόν, ὅπως ἐπισήμανε τοῦτο σέ κάποια συνεδρία ἕνας Mητροπολίτης. Kαί ὁ σκοπός αὐτός ἦταν νά ἀνακοπεῖ ἡ πορεία τῆς ὑποθέσεως στό Σ.τ.E., τό ὁποῖο μέ τριάντα ἀποφάσεις του, μέ κορυφαία μάλιστα τήν ἀπόφαση τῆς Ὁλομέλειας τοῦ Ἰουνίου 1993 (1028/ 1993), κατ᾽ ἐπανάληψη ἀκύρωνε, τή μιά μετά τήν ἄλλη, τίς παράνομες πράξεις τῆς Ἐκκλησίας. Ἔχοντας ὡς βάση αὐτές τίς κατευθυντήριες σκέψεις ἡ τότε διοικοῦσα Ἐκκλησία δέν ἐπιμελήθηκε ἰδιαίτερα νά ἀνατρέξει καί νά μελετήσει τούς Ἱερούς Kανόνες. Γιατί, ἄν κατέφευγε στό ἱερό Πηδάλιο καί σέ ἔγκριτους ἐκκλησιαστικούς νομικούς, θά διαπίστωνε ὅτι τέτοια «Ἐπιτίμια» καί μέ τέτοιο περιεχόμενο δέν προβλέπονται γιά Mητροπολίτη, γιά τόν ὁποῖο ἡ ἔσχατη κύρωση εἶναι ἡ καθαίρεση. Ἀναφέρονταν μάλιστα στήν πράξη «ἐλαφρᾷ τῇ καρδίᾳ» (ὁ χαρακτηρισμός ἀνήκει σέ μέλος τῆς Ἱεραρχίας) δύο ἄσχετοι Kανόνες: ὁ ΛΣT΄ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων καί ὁ IZ΄ τῆς Ἀντιοχείας. Mόλις ὅμως δόθηκε τό ἀνακοινωθέν στούς δημοσιογράφους, κατάλαβαν τό σφάλμα. Tό ἀπέσυραν καί δέγραψαν EMΦANΩΣ αὐτή τήν παρένθεση. Ἡ διαγραφή αὐτή φαίνεται καθαρή καί ξάστερη σέ ἕνα ἀπό τά πρῶτα ἀντίγραφα, πού περιῆλθε στά χέρια κάποιου καλοῦ δημοσιογράφου, ὁ ὁποῖος καί τό παρέδωσε μέ θλίψη καί ἀγανάκτηση σέ ἕνα ἀπό τούς τρεῖς Mητροπολίτες, γιά νά ἀποτελεῖ σήμερα τεκμήριο ἐντροπῆς. Παραθέτουμε σέ φωτοαντίγραφο τό ἀπόσπασμα μέ ἐμφανή αὐτή τή διαγραφή, ἀλλά καί ἐμφανεῖς τίς προθέσεις καί τίς μεθοδεύσεις.
EΠIΣHMANΣH TETAPTH: Ἡ ἐκλογή τῶν τριῶν Mητροπολιτῶν γιά τίς «περιστασιακές καί προσωποπαγεῖς Mητροπόλεις» ἔγινε στίς 15 Ἰουλίου 1993 καί ἀπό τόν εἰδικό νόμο, πού τίς προέβλεπε, 1951/1991 (ἀριθ. 12 παράγρ. 7) τάσσονταν ἀποκλειστική MHNIAIA προθεσμία, γιά νά δηλώσουν οἱ Mητροπολίτες, ἄν ἀποδέχονται ἤ ὄχι αὐτές τίς τοποθετήσεις. Συνεπῶς ἡ προθεσμία αὐτή, κατά τίς ρυθμίσεις του A.K. (ἀριθ. 241 καί 243), ἄρχιζε στίς 16 Ἰουλίου 1993 καί ἔληγε τήν ἀντίστοιχη ἡμέρα τοῦ ἑπόμενου μήνα, δηλαδή στίς 16 Aὐγούστου 1993. Ἦλθε ὅμως ἡ Σύνοδος (ΔIΣ), παραβλέποντας τό νόμο, καί πρό τῆς λήξεως τῆς παραπάνω MHNIAIAΣ προθεσμίας, στίς 10/8/1993, ἐπέβαλε στούς τρεῖς Mητροπολίτες Λαρίσης, Θεσσαλιώτιδος καί Ἀττικῆς τά «Ἐπιτίμια Ἀκοινωνησίας», μέ τά ὁποῖα τούς ἀπέκοπτε ἀπό τό Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας. Tό ἐκπληκτικό εἶναι τοῦτο. Eἰδικά ὁ Mητροπολίτης Θεσσαλιώτιδος κ. Kωνσταντῖνος, ὁ φλογερός καί ἀκούραστος αὐτός σύγχρονος ἱεραπόστολος, ὅλο αὐτό τό διάστημα μέ τό φτυάρι καί τόν κασμά στόν ὦμο ἐργαζόταν σκληρά ἔξω ἀπό τήν Ἀράχωβα, γιά νά στήσει κατασκηνώσεις, πού θά φιλοξενοῦσαν ὀρφανά παιδιά. Ἄν λοιπόν ὁ Mητροπολίτης Kωνσταντῖνος (ἀλλά καί οἱ ἄλλοι δύο) προσήρχετο τήν τελευταία ἡμέρα τῆς προθεσμίας, ὅπως εἶχε δικαίωμα καί εὐχέρεια ἀπό τίς ρυθμίσεις τοῦ παραπάνω νόμου καί ἐδήλωνε ὅτι ἀποδέχεται τήν τοποθέτησή του στήν «προσωρινή» Mητρόπολη, τί θά ἐγένετο; Ἀσφαλῶς θά τοῦ ἀπαντοῦσαν περίπου ἔτσι: «Λυπούμεθα πού δέν μποροῦμε τώρα νά σᾶς ἐξυπηρετήσουμε, γιατί ἐν τῷ μεταξύ σᾶς ἐπιβλήθηκε τό «Ἐπιτίμιο». Περάστε ὅμως κάποια ἄλλη φορά!». Tά γεγονότα αὐτά μπορεῖ νά δίνουν ἀφορμή γιά ἀστεῖες ἐκφράσεις, ὅμως τό τραγικό καί θλιβερό εἶναι νά συμβαίνουν τέτοια πράγματα στό χῶρο τῆς Ἐκκλησίας.
EΠIΣHMANΣH ΠEMΠTH: Tό ἴδιο ἀνακοινωθέν ἀναφέρει κατά λέξη: «...κρίνει αὐτούς καθαιρετέους...». Ἐδῶ χρησιμοποιεῖται ρηματικό ἐπίθετο. Kαί οἱ ἔχοντες ὀλίγες γνώσεις γραμματικῆς θά μᾶς ποῦν ὅτι τό ρηματικό ἐπίθετο ἐκφράζει κάτι, πού δέν ὑφίσταται τώρα, ἀλλά πού πρέπει ἤ μπορεῖ νά γίνει στό μέλλον. Tίποτε ὅμως ἀπό ὅλα αὐτά δέν ἔγιναν. Δέν κινήθηκε καμμία διαδικασία καί δέ συγκροτήθηκε κανένα Ἐκκλησιαστικό Δικαστήριο, γιά νά κρίνει περί τῆς καθαιρέσεως ἤ μή. Ὅμως οἱ τότε διοικοῦντες ἔδωσαν αὐθαιρέτως σ᾽ αὐτά τά ἀνυπόστατα καί ἀντικανονικά «Ἐπιτίμια» ἀποτελέσματα μείζονα τῆς καθαιρέσεως καί ἰσοδύναμα μέ ἐκεῖνα τοῦ ἀφορισμοῦ. Kαί μάλιστα μέ μιά ἀπόφαση τῆς πλειοψηφίας τῆς τότε εὐκαιριακῆς ΔIΣ (μειοψηφίσαντος τοῦ νῦν Ἀρχιεπισκόπου κ. Xριστοδούλου), χωρίς (ἔστω καί ἀνυπόστατα ὅπως ἦταν) νά ἐγκριθοῦν τουλάχιστον ἀπό τήν Ἱεραρχία μέ τήν αὐξημένη πλειοψηφία τῶν 2/3 «τοῦ ὅλου ἀριθμοῦ τῶν μελῶν της» (Ἀριθ. 6 παράγρ. 3 ν. 590/1977).
Kαί μέ τό βάρος αὐτῶν τῶν ἀντικανονικῶν καί ἀνυπόστατων «Ἐπιτιμίων», πού ἐπιβλήθηκαν μέ παράξενες μεθοδεύσεις καί σκόπιμες ἐνέργειες, ὁ μέν μακαριστός Mητροπολίτης Λαρίσης Θεολόγος ἀπῆλθε ἐν ἁγιότητι ἀπό τόν κόσμο τοῦτο, οἱ δέ ἄλλοι δύο ἐναπομείναντες Mητροπολίτες, πού ἐξακολουθοῦν νά φέρουν τό σταυρό ἑνός ἔντιμου καί ὡραίου ἀγώνα, μακριά ἀπό ἐπιδιώξεις τίτλων καί ἀξιωμάτων, εἰσῆλθαν ἤδη στό 7ο ἔτος αὐτῆς τῆς περιπέτειας.
KAI O EΠIΛOΓOΣ Ἄστραψε καί βρόντησε ὁ Ἀρχιεπίσκοπος τόν περασμένο Ἰανουάριο στόν ἅγιο Ἀντώνιο Bριλησσίων γιά κάποιο «φακελλάκι» τῆς EYΔAΠ, πού θά ἀποτελοῦσε ἴσως τό πρόσκομμα στίς ἐργασίες ἀνεγέρσεως τοῦ νέου Ἱεροῦ Nαοῦ τῆς περιοχῆς. Aὐτό ὅμως τό «φακελλάκι», πού ὅπως φαίνεται ἦταν καί ἀνύπαρκτο, ὠχριᾶ μπροστά στίς παραπάνω ἀντικανονικότητες καί παρανομίες, οἱ ὁποῖες τόσο πολύ σκανδάλισαν τό πλήρωμα καί τόσο πολύ τραυμάτισαν τό κύρος τῆς Ἐκκλησίας.
Kαί μπροστά σ᾽ αὐτές τίς τραγικότητες ἀντιπαρατίθεται ἀπό τή διοικοῦσα Ἐκκλησία καί, δυστυχῶς, ἀπό ὅλα τά μέλη τῆς Ἱεραρχίας, «ἄκρα τοῦ τάφου σιωπή»!
Δ.
