† ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΡΙΔΟΣ
ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ
Ἀποσπάσματα ἀπό τόν Πρόλογο τοῦ βιβλίου τοῦ Μητροπολίτη Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου «Εἰς ἐαυτόν».
“Εἰς ἑαυτόν”
Σέ τοῦτο τό κείμενο θέλω νά ἀποτυπώσω τόν ἀνήσυχο λογισμό μου. Τόν προβληματισμό μου καί τήν ἀγωνία μου, πού ἐκπορεύονται ἀπό τήν προσέγγιση καί τή μελέτη τῆς ἴδιας μου τῆς ὕπαρξης.
Μέ ἀναστατώνουν καί μέ συνθλίβουν δυό εὐρύτατα διαδεδομένες προσεγγίσεις τοῦ ἀνθρώπινου προσώπου, πού δέ συνταιριάζονται καί δέν οἰκοδομοῦν τήν ἀναγνώριση καί τήν καταξίωση. ῾Η μιά προσέγγιση ἀνεβάζει τόν ἄνθρωπο στά δυσθεώρητα ὕψη τῆς τελειότητας καί τοῦ μεγαλείου. Καί ἡ δεύτερη, πού συνοδοιπορεῖ στήν ἴδια ἱστορική στροφή, ἀλλά λειτουργεῖ ἀπαξιωτικά, τοῦ ἀφαιρεῖ τό κάλλος καί τήν ὑπεροχική μοναδικότητα καί τόν ἐντάσσει στά ἀσήμαντα, στά ἐφήμερα καί στά ἄχρηστα.
᾿Εγγίζω τό δείκτη μου στίς δυό ἀντιφάσεις.
῾Η πρώτη:
Κοινή διακήρυξη τοῦ ἀναπτυγμένου σημερινοῦ κόσμου εἶναι ἡ ὑπέρτατη ἀξία καί τά ἀπαράγραπτα δικαιώματα τῆς ἀνθρώπινης προσωπικότητας. Τό πρόσωπο εἶναι τό καταξιωμένο ὑποκείμενο, πού ἀξιοποιεῖ τίς ἔλλογες καί τίς ἄλογες δυνάμεις τῆς δημιουργίας. ῾Ο σοφός καί ἐπιδέξιος ἐρευνητής τῆς συμπαντικῆς πραγματικότητας. ῾Η πλατειά, ὅσο καί ὁ κόσμος, δεξαμενή τῆς γνώσης. ῾Ο σεναριογράφος καί ὁ ἐκτελεστής τοῦ μεγάλου καί ἀτέλειωτου ἱστορικοῦ δράματος. ῾Ο οἰκοδόμος ἤ ὁ καταλυτής τοῦ πολιτισμοῦ.
῾Ωστόσο, ἐκεῖνοι οἱ παράγοντες, πού φωτίζουν τό ἀνθρώπινο πρόσωπο καί μελωδοῦν τόν ὕμνο στήν “ὑπερέχουσα” ἀξία του, σβήνουν μονομιᾶς τούς προβολεῖς τοῦ θαυμασμοῦ, πνίγουν μέσα τους καί τό δοξαστικό οἶστρο καί κρεμοῦν στόν τράχηλό του τήν ἔνδειξη ταυτότητας, πού τόν γενεαλογεῖ ὡς ἀπόγονο τοῦ πιθήκου.
Καί ἡ δεύτερη ἀντίφαση:
Οἱ νομοθεσίες καί οἱ συμβάσεις καί οἱ διακηρύξεις τοῦ πολιτισμένου κόσμου ἰσχυρίζονται, πώς ἀσφαλίζουν τήν ἐλευθερία, τήν ἀξιοπρέπεια, τήν πρόοδο καί τήν εὐημερία τοῦ ἀνθρώπου, σέ ὁποιαδήποτε γωνιά τῆς γῆς μας καί ἄν κατοικεῖ. ῞Οτι τοποθετοῦν “φυλές καί γλῶσσες” μικρούς καί μεγάλους, σοφούς καί ἄσοφους, σέ ἰσοϋψές βάθρο ἀξίας. ῞Οτι μοιράζουν σέ ὅλους, τίμια, τά ἀγαθά καί τή μόρφωση. ῞Οτι ἀναδεικνύουν σέ κοινό κτῆμα καί σέ κοινή κληρονομιά τόν ὑλικό πλοῦτο καί τά θησαυρίσματα τοῦ πολιτισμοῦ.
῾Ωραῖα λόγια, ἀλλά ἐνταγμένα σέ μιά τραγική ἀνακολουθία. Γιατί κανένας μας δέν ἀγνοεῖ, ὅτι, παράλληλα, δουλεύει καί μάλιστα σέ ἔντονο, ἀσταμάτητο, ρυθμό, ὁ σκοτεινός μηχανισμός ἐκμετάλλευσης τοῦ ἀνθρώπινου προσώπου. ᾿Εκεῖνοι, πού συντάσσουν καί ὑπογράφουν τίς ἐξυψωτικές διακηρύξεις, δέ διστάζουν νά ἐγκληματήσουν κατά τοῦ ἀποδέκτη τῶν ὑποσχέσεών τους. Νά καταδικάσουν μυριάδες συνανθρώπων μας στήν πεῖνα καί στήν ἐξαθλίωση. Νά σπείρουν τή φωτιά καί τό θάνατο, ἐκεῖ, πού ἡ λαχτάρα γιά ἐλευθερία ὑψώνει τείχη ἀντίστασης.
Κουρασμένος καί προβληματισμένος ἀπό τό περιδιάβασμα στό κοσμικό γήπεδο τῶν ἀντιφάσεών μας, προσπάθησα νά γυρίσω τή σελίδα. Νά κατευθύνω τό βλέμμα μου καί τήν προσοχή μου στή διακριτική, διάφανη καί ἀνυστερόβουλη ἀνθρωπολογία, πού μᾶς κληροδότησαν οἱ Πατέρες τῆς ᾿Εκκλησίας μας. Οἱ σοφοί καί ἅγιοι. Οἱ ἀναγνωρισμένοι ὡς γνήσιοι δάσκαλοι τῆς Οἰκουμένης. Καί, ἀμέσως, ἀνοίχτηκε μπροστά μου ἡ ἔκπληξη. ᾿Εκεῖ, συνάντησα ἐμπειρία καί γνώση ἀτίμητη. Καθαρό φῶς. Λόγο κρυστάλλινο. Θεϊκή θαλπωρή. Μήνυμα πηγαίας ἐκτίμησης καί σεβασμοῦ στήν ἀνθρώπινη ὕπαρξη. Εἶδα νά ἐρευνῶνται, μέ προσοχή καί νά ἐπισημαίνονται, μέ ἀκρίβεια, οἱ μικρότητες καί οἱ ἀδυναμίες τοῦ ἀνθρώπινου προσώπου μας. ᾿Αλλά, ταυτόχρονα, νά διαγράφεται ἡ φωτεινή τροχιά, πού ἡ ἀγάπη τοῦ Δημιουργοῦ χάραξε γιά τό τελειότατο πλάσμα Του, τόν ἄνθρωπο.
῾Η κοινωνία μου μέ τό στοχασμό καί τή διδαχή τῶν Πατέρων γέννησε τοῦτο τό βιβλίο. Καί τό ἐμπιστεύομαι, ὡς κατάθεση ἄλλου λόγου καί ἄλλου μηνύματος στούς ἀδελφούς μου...
† ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ
ΑΘΗΝΩΝ
ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ (ΚΟΤΣΩΝΗΣ)
Ἡμερολόγιο Ἄρθρων