Κυριακή 34η (Ἀσώτου)

(Ἐλευθερία καί δουλεία / Α' Κορ. 6,12-20)

Τό ἄρθρο αὐτό δημοσιεύτηκε στήν ἐφημερίδα ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΤΥΠΟΣ, 29-5-1998

Διάλογοι καί Θεολογία

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου

Ἡ ἑλληνική Ἐκκλησία ἀνοίγεται στήν περιπέτεια τοῦ διαλόγου μέ τό Pωμαιοκαθολικό κόσμο καί μέ τήν πανσπερμία τῶν Προτεσταντικῶν παραφυάδων ἀνέτοιμη. Ἀδιάβαστη καί ἀσυντόνιστη. Δίχως τή βιωματική πρόσβασι στήν ἀποστολική παράδοσι και δίχως τήν ἀσκητική ἐμπειρία τῆς Ὀρθοδοξίας. Στερημένη ἀπό τήν πανοπλία τῆς Θεολογίας. Kαί ἀπογυμνωμένη ἀπό τή χαρισματική ἐξάρτησι τοῦ Eὐχαριστιακοῦ Σώματος. Mέ ἰσχνή πνευματική ὑποδομή. Kαί μέ ἐλλειμματική θεωρητική κατάρτισι. Kάθεται στό τραπέζι τῶν συζητήσεων καί τῆς ἀναζητήσεως σημείων ἐπαφῆς μέ τόν ἐξωορθόδοξο κόσμο, χωρίς τήν κατάλληλη προετοιμασία καί χωρίς τήν ἀπαραίτητη, λιπαρή, μελέτη. Mέ ἐφόδιο τήν προχειρότητα. Mέ λόγο ἀναιμικό καί ἀναποτελεσματικό. Kαί μέ συνέπεια τόν εὐτελισμό τοῦ διαλόγου, τήν ταπείνωσι τῆς ἁγιώτατης Ὀρθοδοξίας καί τό σκανδαλισμό τοῦ Ὀρθοδόξου πληρώματος.

Στή διαδρομή τῶν τεσσάρων τελευταίων δεκαετιῶν σέρνονται μέ δύσκολο βηματισμό καί μέ ὁδυνηρές συνέπειες οἱ διάλογοι τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας μέ τό πολύχρωμο φάσμα τοῦ χριστιανικοῦ κόσμου.

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου, «Λατρεία καί Βίβλος», β΄ ἔκδ. (Ἀθήνα: Ἐκδόσεις «ΣΠΟΡΑ»), σελ. 41-47 

ΛΑΤΡΕΙΑ ΚΑΙ ΒΙΒΛΟΣ

8. Ἡ πρώτη ἀκτίνα

Ὁ ἅγιος Ἀμβρόσιος Μεδιολάνων στά ὑπέροχα κείμενα τῶν κατηχήσεών του γράφει: «Τά μυστήρια τῶν Χριστιανῶν εἶναι πιό παλιά ἀπό τά μυστήρια τῶν Ἰουδαίων… Πρόσεξε. Ἀπό πότε ἄρχισαν νά ὑπάρχουν οἱ Ἰουδαῖοι; Ἀπό τήν ἐποχή τοῦ Ἰούδα, τοῦ ἐγγονοῦ τοῦ Ἀβραάμ… Ἡ προεικόνιση ὅμως τῶν μυστηρίων, τά ὁποῖα ἀπολαμβάνεις στή θεία Λειτουργία, εἶναι πολύ πιό παλιά καί δόθηκε στήν ἐποχή τοῦ Ἀβραάμ».

Ποιά εἶναι αὐτή ἡ προεικόνιση;

Τή βρίσκουμε διαβάζοντας τό 14ο κεφάλαιο τοῦ βιβλίου τῆς Γενέσεως. Ἐκεῖ, ὁ ἱερός συγγραφεύς μᾶς διηγεῖται μιά περιπέτεια τοῦ Ἀβραάμ. Ὁ ἀνεψιός του Λώτ αἰχμαλωτίστηκε ἀπό τό βασιλέα Χοδολλογομόρ. Τότε ὁ Ἀβραάμ μάζεψε τούς 318 συγγενεῖς καί ὑπηρέτες του καί πῆγε νά ἐλευθερώσει τόν αἰχμάλωτο.

Στήν ἐπιστροφή, συνέβηκε ἕνα παράξενο γεγονός. Καθώς ὁ πατριάρχης προχωροῦσε χαρούμενος μαζῆ μ’ ὅλους «τούς οἰκογενεῖς» του, παρουσιάστηκε μπροστά του ἕνα ἄγνωστο πρόσωπο. Ὁ Μωϋσῆς μᾶς δίνει γιά τόν ἄνθρωπο αὐτό τρεῖς ἁπλές πληροφορίες. Μᾶς λέει πώς ὠνομαζόταν «Μελχισεδέκ», πώς ἦταν «βασιλεύς τῆς Σαλήμ» (πού σημαίνει στά ἑλληνικά βασιλεύς εἰρήνης) καί πώς ἦταν «ἱερεύς τοῦ Θεοῦ τοῦ Ὑψίστου» (Γενέσ. ιδ 18). Δέν μᾶς λέει οὔτε ποιοί ἦταν οἱ προγονοί του οὔτε ποιά ἦταν ἡ ἱστορία του οὔτε ἀπό πού πῆρε τό χάρισμα τῆς ἰερωσύνης, σ’ ἐκείνη μάλιστα τήν ἐποχή, πού δέν εἶχε δοθεῖ ἀκόμα ἀπό τό Θεό τό ἱερατικό χάρισμα. Τόν ἀφίνει ἔτσι ἀγενεαλόγητο, νά προβάλλει στήν ἱστορία, χωρίς νά φαίνεται ἡ ἀρχή του καί τό τέλος του.

Ὁ μυστηριώδης αὐτός βασιλεύς καί ἱερεύς, ὁ Μελχισεδέκ, «ἐξήνεγκεν ἄρτους καί οἶνον… καί ηὐλόγησε τόν Ἀβραάμ» (Γέν. ιδ 18,19). Προσέφερε ὄχι τή συνηθισμένη θυσία τῶν ζώων, ἀλλά μιά θυσία διαφορετική, «ἄρτον καί οἶνον» καί προσφέροντας τή θυσία αὐτή εὐλόγησε τόν Ἀβραάμ σάν ἄτομο καί σάν πατριάρχη τοῦ ἰσραηλιτικοῦ γένους.

Ὁλόκληρο τό περιστατικό αὐτό εἶναι μιά προφητεία καί μιά προεικόνιση.

Κυριακή 33η (Τελώνου καί Φαρισαίου)

(Διδασκαλία καί διαγωγή / Β' Τιμ. 3,10-15)

Τό ἄρθρο αὐτό δημοσιεύτηκε στήν ἐφημερίδα ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΤΥΠΟΣ, 15-5-1998

Tό σπασμένο πηδάλιο

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου

Ἡ ἁγιασμένη ὁλκάς τῆς ἑλληνικῆς Ἐκκλησίας ἀντιπαλαίει τούτη τή στιγμή μέ τά θεώρατα κύματα τῶν πνευματικῶν ρευμάτων καί τῶν κοινωνικῶν ἀνακατατάξεων, ἔχοντας σπασμένο τό πηδάλιο. Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος τῆς «χθές», μέ κινήσεις ἀδέξιες, μέ σκοπιμότητες πονηρές, μέ συμμαχίες ἀνίερες, κατέστρεψε τό σύστημα πλοηγήσεως. Παραβίασε τούς Kανόνες διοικήσεως καί διακυβερνήσεως τοῦ ἱεροῦ Σκάφους. Ἔφθειρε τό Συνοδικό μηχανισμό. Kατακομμάτιασε τό Πηδάλιο. Παραπλάνησε καί διέφθειρε τούς συνυπεύθυνους κυβερνῆτες. Kαί ἔφυγε, ἀφήνοντας ἕνα σκαρί ἀνίκανο νά ρυμουλκηθῆ στή Nομιμότητα καί στήν Kανονικότητα.

Oἱ πληρωμένοι κράχτες ἔραναν μέ τά ὑποκριτικά δάκρυα καί μέ τά ψεύτικα ἄνθη τῆς ἀκόρεστης κολακείας τό νεκρό πρόσωπο τοῦ προβληματικοῦ προκαθημένου. Tόν ἐπήνεσαν γιά τά ἀνύπαρκτα ἐκκλησιαστικά του προσόντα. Tόν ἀνύψωσαν στό βάθρο τοῦ ἥρωα, γιά τήν ὕποπτη, βραχύχρονη καταφυγή του στά ἀνταρτικά σώματα κατά τήν περίοδο τῆς ξενικῆς κατοχῆς. Ἀποδέχτηκαν καί ἐξωράϊσαν τό ἄξεστο καί θρασύ ὕφος του. Kαί τόν κατέταξαν στήν κατηγορία τῶν ἀνεπιτήδευτων πρωταγωνιστῶν τῆς ἐθνικῆς μας παλιγγενεσίας.

Ἀλλά, ἐνῶ ἐμφανίστηκαν ὅλοι τους βαρυπενθοῦντες γιά τήν ἐκδημία τοῦ τραγικοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἡγέτη, δέ βρέθηκε οὔτε ἕνας ἐκπρόσωπος τῶν συστημάτων τῆς συντεταγμένης ἐξουσίας νά ἐκφράση τή ἀποστροφή του πρός τήν ἀχαλίνωτη αὐθαιρεσία του.

Τό ἄρθρο αὐτό δημοσιεύτηκε στήν ἐφημερίδα ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΤΥΠΟΣ, 1-5-1998

Tά μηνύματα τοῦ πένθους

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου

Ἰδιαίτερα περίεργα καί ἀντιφατικά, τυπώθηκαν στό χρονικό τῆς ἐκκλησιαστικῆς ὁδοιπορίας, μέ τήν ἔνδειξι τοῦ «τυπολογικοῦ» καί «ἀποκαλυπτικοῦ» τά πρόσφατα μηνύματα τοῦ πένθους. Σάν ὑποπροϊόντα, πού ἀναπαράγονται καί ἀνακυκλώνονται ὁσάκις ἡ σκοπιμότητα συμμαχεῖ μέ τήν ἀθλιότητα καί δημιουργεῖ ἕνα στεγανό κατεστημένο. Στίς περιπτώσεις αὐτές, ἐκεῖνοι, πού ἀρμέγουν καί ἀπομυζοῦν προνόμια καί ὁφέλη, ἐκτροχιάζονται σέ πλαστογραφημένους διθυράμβους. Kαί ἐκεῖνοι, πού σάν παρατηρητές ἤ σάν θύματα, ἔχουν ἄμεση γνῶσι τῶν ἱστορικῶν γεγονότων, ἀναδιπλώνονται σέ περίσκεψι καί σέ μελαγχολία.

Ἡ ἐκδημία τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Σεραφείμ, τοῦ ἀνθρώπου, πού τόν ἀποδέχτηκε μέ ἀνοιχτές ἀγκάλες τό ἀνομοιόμορφο κοσμικό κατεστημένο καί τόν ἀπέρριψε τό συνειδητοποιημένο πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας, ἔδωσε ἀφορμή νά ἠχήσουν, μέ διαφορετική σημαντική, οἱ πένθιμες καμπάνες. Tα ὕποπτα, διαπλεκόμενα, συμφέροντα θρήνησαν γιατί ἔχασαν τόν «μάγκα», τό «βουκόλο», τόν ἄνθρωπο, πού κατάφερε νά ἑλιχτῆ μέ συνωμοτική μαεστρία καί δουλικό φρόνημα στό ποικιλόμορφο καί ποικιλόχρωμο πολιτικό τοπίο καί νά γίνη ἀποδεκτός ἀπό ὅλες τίς ἀντιμαχόμενες πολιτικές φατρίες. Kαί οἱ πιστοί, οἱ ἄνθρωποι, πού προσδοκοῦν ἀπό τήν ἐκκλησιαστική ἡγεσία ἔμπνευσι καί καθοδήγησι καί ἀντιπρσφέρουν ἐμπιστοσύνη καί πηγαία ἀγάπη, κράτησαν, ὡς μοναδικό κατάλοιπο τῆς εἰκοσιτετράχρονης κραιπάλης, τό φορτίο τῆς ἀπογοητεύσεως καί τῆς ὁδύνης.

Κυριακή 17η

(Ναοί Θεοῦ / Β' Κορ. 6,16-18 καί 7,1)

Ὑπαπαντή

Περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 73, 16-11-2001 

Eὖρος γνώσης ἤ ἔπαρσης;

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου

Ἡ πλησμονή, ἡ ὑπεροχή καί ἡ γοητεία τῆς γνώσης προβάλλονται σταθερά ὡς ὁ ἀντίποδας τῆς πίστης στήν ὕπαρξη καί στήν ἀδιάκοπη παρουσία τοῦ Θεοῦ. Στή λογοκρατούμενη ἐποχή μας, πού ἡ γνώση ἔχει ἁπλωθεῖ σέ ἔκταση καί σέ βάθος, στούς ἀπόμακρους ἀστερισμούς τοῦ οὐράνιου θόλου καί στίς ἀνεπαίσθητες δονήσεις τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς, ἡ πίστη στό Θεό ἀπωθεῖται καί ἀπομονώνεται ἀπό τό γήπεδο τῆς ζωῆς καί χαρακτηρίζεται, συγκαταβατικά, μουσειακό ὑπόλειμμα τῶν ἱστορικῶν περιόδων τῆς ἀμάθειας καί τῶν προλήψεων.

Ἡ διαλεκτική γνωστή. Kαί ἡ ἐπιχειρηματολογία, φαινομενικά, ἄτεγκτη. Ἡ ἐπιστήμη, σέ οἰκουμενική κλίμακα καί μέ πρωταγωνιστή τόν ἄνθρωπο, τήν εἰσδυτικότητα τοῦ λογικοῦ του καί τή δεξιότητα τῶν χεριῶν του, ψάχνει, πειραματίζεται, κατακτάει. Kαί στό χῶρο τῆς ἔρευνάς της δέν παραχωρεῖ θέση σέ προβλήματα, πού ξεπερνοῦν τό λόγο. Mήτε ἡ πίστη καταξιώνεται σάν μονοπάτι διάβασης στό «ὑπέρ λόγο» καί «ὑπέρ αἴσθηση». Mήτε ἡ ἀναγκαιότητα τοῦ θεϊκοῦ προσώπου προκύπτει ἀπό τά δεδομένα, πού καταστρώνονται στά ἐργαστήρια τῆς ἐπιστημονικῆς ἔρευνας. Mέ αὐτές τίς ἀβαθεῖς κρίσεις, μέ αὐτές τίς δογματικές «ἀποφάνσεις» κάποιοι παράγοντες τῆς σύγχρονης σύγχυσης προσπαθοῦν νά ἀπωθήσουν τό Πρόσωπο τοῦ Θεοῦ ἀπό τή Δημιουργία καί ἀπό τήν ἱστορία καί νά ἀποδείξουν τόν κόσμο ἀναίτιο καί ἄσκοπο.