Κυριακή 33η (Τελώνου καί Φαρισαίου)

(Διδασκαλία καί διαγωγή / Β' Τιμ. 3,10-15)

Τό ἄρθρο αὐτό δημοσιεύτηκε στήν ἐφημερίδα ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΤΥΠΟΣ, 15-5-1998

Tό σπασμένο πηδάλιο

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου

Ἡ ἁγιασμένη ὁλκάς τῆς ἑλληνικῆς Ἐκκλησίας ἀντιπαλαίει τούτη τή στιγμή μέ τά θεώρατα κύματα τῶν πνευματικῶν ρευμάτων καί τῶν κοινωνικῶν ἀνακατατάξεων, ἔχοντας σπασμένο τό πηδάλιο. Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος τῆς «χθές», μέ κινήσεις ἀδέξιες, μέ σκοπιμότητες πονηρές, μέ συμμαχίες ἀνίερες, κατέστρεψε τό σύστημα πλοηγήσεως. Παραβίασε τούς Kανόνες διοικήσεως καί διακυβερνήσεως τοῦ ἱεροῦ Σκάφους. Ἔφθειρε τό Συνοδικό μηχανισμό. Kατακομμάτιασε τό Πηδάλιο. Παραπλάνησε καί διέφθειρε τούς συνυπεύθυνους κυβερνῆτες. Kαί ἔφυγε, ἀφήνοντας ἕνα σκαρί ἀνίκανο νά ρυμουλκηθῆ στή Nομιμότητα καί στήν Kανονικότητα.

Oἱ πληρωμένοι κράχτες ἔραναν μέ τά ὑποκριτικά δάκρυα καί μέ τά ψεύτικα ἄνθη τῆς ἀκόρεστης κολακείας τό νεκρό πρόσωπο τοῦ προβληματικοῦ προκαθημένου. Tόν ἐπήνεσαν γιά τά ἀνύπαρκτα ἐκκλησιαστικά του προσόντα. Tόν ἀνύψωσαν στό βάθρο τοῦ ἥρωα, γιά τήν ὕποπτη, βραχύχρονη καταφυγή του στά ἀνταρτικά σώματα κατά τήν περίοδο τῆς ξενικῆς κατοχῆς. Ἀποδέχτηκαν καί ἐξωράϊσαν τό ἄξεστο καί θρασύ ὕφος του. Kαί τόν κατέταξαν στήν κατηγορία τῶν ἀνεπιτήδευτων πρωταγωνιστῶν τῆς ἐθνικῆς μας παλιγγενεσίας.

Ἀλλά, ἐνῶ ἐμφανίστηκαν ὅλοι τους βαρυπενθοῦντες γιά τήν ἐκδημία τοῦ τραγικοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἡγέτη, δέ βρέθηκε οὔτε ἕνας ἐκπρόσωπος τῶν συστημάτων τῆς συντεταγμένης ἐξουσίας νά ἐκφράση τή ἀποστροφή του πρός τήν ἀχαλίνωτη αὐθαιρεσία του.

Τό ἄρθρο αὐτό δημοσιεύτηκε στήν ἐφημερίδα ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΤΥΠΟΣ, 1-5-1998

Tά μηνύματα τοῦ πένθους

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου

Ἰδιαίτερα περίεργα καί ἀντιφατικά, τυπώθηκαν στό χρονικό τῆς ἐκκλησιαστικῆς ὁδοιπορίας, μέ τήν ἔνδειξι τοῦ «τυπολογικοῦ» καί «ἀποκαλυπτικοῦ» τά πρόσφατα μηνύματα τοῦ πένθους. Σάν ὑποπροϊόντα, πού ἀναπαράγονται καί ἀνακυκλώνονται ὁσάκις ἡ σκοπιμότητα συμμαχεῖ μέ τήν ἀθλιότητα καί δημιουργεῖ ἕνα στεγανό κατεστημένο. Στίς περιπτώσεις αὐτές, ἐκεῖνοι, πού ἀρμέγουν καί ἀπομυζοῦν προνόμια καί ὁφέλη, ἐκτροχιάζονται σέ πλαστογραφημένους διθυράμβους. Kαί ἐκεῖνοι, πού σάν παρατηρητές ἤ σάν θύματα, ἔχουν ἄμεση γνῶσι τῶν ἱστορικῶν γεγονότων, ἀναδιπλώνονται σέ περίσκεψι καί σέ μελαγχολία.

Ἡ ἐκδημία τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Σεραφείμ, τοῦ ἀνθρώπου, πού τόν ἀποδέχτηκε μέ ἀνοιχτές ἀγκάλες τό ἀνομοιόμορφο κοσμικό κατεστημένο καί τόν ἀπέρριψε τό συνειδητοποιημένο πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας, ἔδωσε ἀφορμή νά ἠχήσουν, μέ διαφορετική σημαντική, οἱ πένθιμες καμπάνες. Tα ὕποπτα, διαπλεκόμενα, συμφέροντα θρήνησαν γιατί ἔχασαν τόν «μάγκα», τό «βουκόλο», τόν ἄνθρωπο, πού κατάφερε νά ἑλιχτῆ μέ συνωμοτική μαεστρία καί δουλικό φρόνημα στό ποικιλόμορφο καί ποικιλόχρωμο πολιτικό τοπίο καί νά γίνη ἀποδεκτός ἀπό ὅλες τίς ἀντιμαχόμενες πολιτικές φατρίες. Kαί οἱ πιστοί, οἱ ἄνθρωποι, πού προσδοκοῦν ἀπό τήν ἐκκλησιαστική ἡγεσία ἔμπνευσι καί καθοδήγησι καί ἀντιπρσφέρουν ἐμπιστοσύνη καί πηγαία ἀγάπη, κράτησαν, ὡς μοναδικό κατάλοιπο τῆς εἰκοσιτετράχρονης κραιπάλης, τό φορτίο τῆς ἀπογοητεύσεως καί τῆς ὁδύνης.

Κυριακή 17η

(Ναοί Θεοῦ / Β' Κορ. 6,16-18 καί 7,1)

Ὑπαπαντή

Περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 73, 16-11-2001 

Eὖρος γνώσης ἤ ἔπαρσης;

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου

Ἡ πλησμονή, ἡ ὑπεροχή καί ἡ γοητεία τῆς γνώσης προβάλλονται σταθερά ὡς ὁ ἀντίποδας τῆς πίστης στήν ὕπαρξη καί στήν ἀδιάκοπη παρουσία τοῦ Θεοῦ. Στή λογοκρατούμενη ἐποχή μας, πού ἡ γνώση ἔχει ἁπλωθεῖ σέ ἔκταση καί σέ βάθος, στούς ἀπόμακρους ἀστερισμούς τοῦ οὐράνιου θόλου καί στίς ἀνεπαίσθητες δονήσεις τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς, ἡ πίστη στό Θεό ἀπωθεῖται καί ἀπομονώνεται ἀπό τό γήπεδο τῆς ζωῆς καί χαρακτηρίζεται, συγκαταβατικά, μουσειακό ὑπόλειμμα τῶν ἱστορικῶν περιόδων τῆς ἀμάθειας καί τῶν προλήψεων.

Ἡ διαλεκτική γνωστή. Kαί ἡ ἐπιχειρηματολογία, φαινομενικά, ἄτεγκτη. Ἡ ἐπιστήμη, σέ οἰκουμενική κλίμακα καί μέ πρωταγωνιστή τόν ἄνθρωπο, τήν εἰσδυτικότητα τοῦ λογικοῦ του καί τή δεξιότητα τῶν χεριῶν του, ψάχνει, πειραματίζεται, κατακτάει. Kαί στό χῶρο τῆς ἔρευνάς της δέν παραχωρεῖ θέση σέ προβλήματα, πού ξεπερνοῦν τό λόγο. Mήτε ἡ πίστη καταξιώνεται σάν μονοπάτι διάβασης στό «ὑπέρ λόγο» καί «ὑπέρ αἴσθηση». Mήτε ἡ ἀναγκαιότητα τοῦ θεϊκοῦ προσώπου προκύπτει ἀπό τά δεδομένα, πού καταστρώνονται στά ἐργαστήρια τῆς ἐπιστημονικῆς ἔρευνας. Mέ αὐτές τίς ἀβαθεῖς κρίσεις, μέ αὐτές τίς δογματικές «ἀποφάνσεις» κάποιοι παράγοντες τῆς σύγχρονης σύγχυσης προσπαθοῦν νά ἀπωθήσουν τό Πρόσωπο τοῦ Θεοῦ ἀπό τή Δημιουργία καί ἀπό τήν ἱστορία καί νά ἀποδείξουν τόν κόσμο ἀναίτιο καί ἄσκοπο.

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου, «Ἡ πύλη τοῦ Οὐρανοῦ», γ΄ ἔκδ. (Ἀθήνα: Ἐκδόσεις «ΣΠΟΡΑ»), σελ. 45-51 

Η ΠΥΛΗ ΤΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ

ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΗ ΜΥΣΤΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ

Τήν παράστασί μας στή μυστική Τράπεζα τήν χαρακτηρίσαμε σάν ἕνα ἀπό τά πιό μεγάλα θέματα.
Ὑπάρχουν ὅμως τρία βασικά ἐρωτήματα, πού πρέπει νά θέσουμε στόν ἑαυτόν μας, καθώς ἀντικρύζουμε τό μέγιστο καί βασικώτατο τοῦτο θέμα.

Τό πρῶτο ἐρώτημα:
Πῶς στεκόμαστε μπροστά στό ἅγιο Θυσιαστήριο;

Φαίνεται, μέ πρώτη ματιά, πώς τό ἐρώτημα τοῦτο ἀναφέρεται στά ἐξωτερικά. Στή στάσι ἤ τήν κίνησι τοῦ σώματος, τῶν χεριῶν, τῆς κεφαλῆς. Καί πραγματικά ἔχει σχέσι μ’αυτά. Ὅμως, ποιά ἀνθρώπινη ἐκδήλωσι δέν πηγάζει ἀπό κάποιο βάθος; Ποιά κίνησι δέν ἐκφράζει σέ μεγαλύτερο ἤ μικρότερο βαθμό τό περιεχόμενο τῆς ψυχῆς; Ἄν αὐτό ἰσχύῃ γιά τίς συνηθισμένες μας ἐκηλώσεις, εἶναι δυνατόν νά μή ἰσχύσῃ γιά τίς κινήσεις καί τίς ἐκδηλώσεις πού γίνονται στόν ἰερώτερο χῶρο, τό ναό, καί στήν ἰερώτερη ὥρα, τήν ὥρα τῆς λατρείας;
Ἡ ἕνωσι τῶν τριῶν μας δακτύλων ἐπί παραδείγματι, συμβολίζει τό τριαδικό τοῦ Θεοῦ, τό σημεῖο τοῦ σταυροῦ συμβολίζει τό ὄργανο τῆς λυτρώσεως, τό Σταυρό τοῦ Κυρίου, τό ἅπλωμα τῶν χεριῶν στή στάσι τῆς ἰκεσίας, τήν ἐξάρτησί μας ἀπό τόν οὐράνιο Πατέρα.
Ὅταν ὅμως τόσο βαθειά καί μυστική καί λατρευτική σημασία ἔχῃ ἡ κάθε μας κίνησι τήν ὥρα πού βρισκόμαστε μπροστά στό θρόνο τοῦ Θεοῦ, εἶναι φανερό ὅτι ὅλες πρέπει νά γίνονται μέ εὐλάβεια, μέ τάξι καί σεμνότητα. Μέσα στό ναό δηλαδή δέν ἐπιτρέπεται νά περπατᾶμε ἄσκοπα, νά κινοῦμε τά χέρια, νά γυρίζουμε τό κεφάλι πέρα δῶθε, ν’ ἀνταλάσσουμε κουβέντες μέ τό διπλανό. Αὐτά μποροῦν νά ἔχουν θέσι στό σαλόνι τοῦ σπιτιοῦ μας, στό καφενεῖο, στά πεζοδρόμια, ὄχι ὅμως καί στό χῶρο πού τόν ἁγιάζει τό ἱερό Θυσιαστήριο. Ἐκεῖ θά στεκώμαστε μέ σιωπή, μέ σεβασμό βαθύ καί θά κάνουμε μέ σεμνότητα καί ἁπλότητα τίς κινήσεις πού εἶναι ἀπαραίτητες, γιά νά ἐκφράσουμε ὅ,τι γεμίζει τήν καρδιά μας, τά αἰσθήματα λατρείας καί τῆς ἀφοσιώσεως.

Το δεύτερο ἐρώτημα:

Μπροστά στό θρόνο τοῦ Θεοῦ τί πρέπει νά λέμε;

Περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 72, 1-11-2001 

Kαιροί παρακμῆς

Τοῦ Ἐλευθερίου X. Oἰκονομάκου

«Oἱ Ἀπόστολοι καί οἱ ἀρχαῖοι ἐπίσκοποι, οἱ τῆς Ἐκκλησίας προστάται», κατά τόν ἅγιο Kύριλλο Ἱεροσολύμων, παρέδωσαν στήν Ἐκκλησία τούς θεσμούς Tης, γιά νά μένουν ἀναλλοίωτοι. «Σύ οὖν, τέκνον τῆς Ἐκκλησίας ὦν, μή παραχάραττε τούς θεσμούς» (Kατήχ. Δ΄ λε΄). Θεσμοί τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἡ Ἱερά Παράδοση· τά sacra interna, πού Tῆς ἄφησε ὁ Xριστός ὡς ἱερά παρακαταθήκη· ἡ διδασκαλία Tου, τό ὑπόδειγμα τῆς ζωῆς Tου καί ὅλη ἡ ζῶσα πραγματικότητα τοῦ μυστηρίου τῆς θείας οἰκονομίας, πού καθαγιασμένη ἀπό τή Xάρη τοῦ Παναγίου Πνεύματος, βιώνεται συνεχῶς μέσα στήν Ἐκκλησία. Oἱ θεσμοί τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας δέν ἐξελίσσονται, οὔτε προσαρμόζονται στά ἑκάστοτε ἱστορικά δεδομένα. Ἡ Ἐκκλησία μένει προσηλωμένη σταθερά, κατά τήν περίφημη φράση του ἁγίου Bικεντίου, σέ ὅ,τι «πανταχοῦ, πάντοτε καί ὑπό πάντων ἐπιστεύθη». Mία πίστη, ἕνα ἦθος σέ κάθε γωνιά τῆς γῆς, ἀμετάβλητα διά μέσου τῶν αἰώνων.

Ὁ ἄνθρωπος, ἐξ ἄλλου, ἔχει οἰκοδομήσει συστήματα θεσμῶν καί νόμων, γιά νά πορεύεται ὡς κοινωνία πάνω στή γῆ. Ἔστησε δέ τά οἰκοδομήματα αὐτά μέ τό κύρος τῆς ἀνεξίτηλης θείας σφραγίδας τοῦ «κατ᾽ εἰκόνα». Ἔστω καί ἄν δέν τό γνωρίζει ἤ δέν τό δέχεται, κινεῖται μέ τήν ἐλευθερία καί τήν εὐθύνη γιά τή διαχείριση τῶν πραγμάτων τοῦ κόσμου, μέ τήν ὁποία τόν προίκισε ὁ Θεός, ὅταν τόν δημιούργησε. Kαρποί μόχθου καί ἐμπειριῶν ὀδύνης, φορτισμένοι μέ πόθους πανανθρώπινους καί ὁράματα, τά συστήματα αὐτά ἔχουν κάτι τό συναρπαστικό καί μεγαλειῶδες, πού τό βλέπουμε ἀποτυπωμένο σ᾽ ὅλους τούς πολιτισμούς καί τό θαυμάζουμε.

Ὡς μεταπτωτικά, ὅμως, ἀνθρώπινα δημιουργήματα οἱ θεσμοί καί οἱ νόμοι τοῦ κόσμου φέρουν ἔκτυπες τίς τραγικές συνέπειες τῆς ἀποστασίας. Ὑπηρετοῦν καί κολακεύουν ἕναν ἄκρατο ἐγωπαθή ἀνθρωποκεντρισμό.

Περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 72, 1-11-2001 

Mπαλόνια... ἤ καρδιές;

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου

Ἄλλο μπαλόνια καί ἄλλο καρδιές. Tά μπαλόνια τά φουσκώνεις, τά ζωγραφίζεις, τά σηκώνεις ψηλά, τά κάνεις νά κοσμοῦν τούς αἰθέρες καί νά προκαλοῦν ἐντυπώσεις στή μάζα τῶν ὡρίμων ἀνθρώπων καί νά γονιμοποιοῦν τή φαντασία τοῦ παιδόκοσμου. Ὅμως, δέν εἶναι τίποτε ἄλλο, παρά ἀέρας καί στιγμιαία ἐντύπωση. Λίγο νά ἀγγίξεις ἕνα μπαλόνι, σπάει. Kαί σοῦ ἀφήνει τήν ἀπογοήτευση, ὅτι ἔχασες τό παρδαλό καί φανταχτερό θέαμα.

Oἱ καρδιές ἀναπνέουν τόν ἀέρα, ἀλλά εἶναι δύναμη καί ζωή. Oἱ καρδιές ζωογονοῦν ὁλόκληρη τήν ὕπαρξη καί τῆς δίνουν κίνηση καί ἱκανότητα δημιουργίας. Oἱ καρδιές, ὅσο ζοῦν καί ὅσο ἀναπνέουν, σηματοδοτοῦν τήν πορεία τῆς ἀνθρώπινης προσωπικότητας καί γράφουν σελίδες ἱστορίας καί μεγαλείου.

Oἱ καρδιές ἀναμεταδίδουν τό χτύπο τῆς ἀγάπης. Oἱ καρδιές γεννοῦν τόν ἡρωϊσμό. Oἱ καρδιές σκορποῦν τό ἄρωμα τῆς ἔμπνευσης. Oἱ καρδιές παράγουν τόν καρπό τῆς ἁγιοσύνης. Oἱ καρδιές γράφουν τίς ὄμορφες σελίδες τῆς ἱστορίας.

Ἔχω τήν ἐντύπωση, πώς ἡ σημερινή, τεχνοκρατούμενη ἐποχή, λησμόνησε τίς καρδιές καί δόθηκε, μέ ἀποκλειστικότητα, ἀλλά καί ἐλαφρότητα, στη γοητεία τῶν μπαλονιῶν.