†Mητροπολίτης Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικόδημος

† ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΡΙΔΟΣ
ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ

  • Ἀρχική
  • Καλῶς ὁρίσατε
  • Προσωπικότητα
    • Βιογραφικό
    • Βιογραφικά στοιχεῖα
    • Νεκρολογίες
    • Φωτογραφίες
  • Ἠχητικά
    • Κηρύγματα
      • Ἰωάννης
      • Ματθαῖος
      • Λουκᾶς
      • Μάρκος
      • Μηναῖο
      • Ἀποστολικά
        • Πεντηκοστάριο
        • Κυριακῶν
        • Μηναῖο
        • Τριώδιο
      • Παρακλήσεις
      • Χαιρετισμοί
      • Ἐπέτειος Χειροτονίας
    • Ραδιοφωνικές συζητήσεις
  • Ἄρθρα
    • Ἐκκλησία
    • Σύγχρονη ἐποχή
    • Ἐπίσκοπος
    • Χριστούγεννα
    • Θεολογικά
    • Πάσχα
    • Παναγία
    • Σύνοδος
    • Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο
    • Ἀνθρωπολογία
      • Ἀνθρωπολογικά
      • Τί ἐστιν ἄνθρωπος;
    • Ἀθεΐα
    • Παράδοση
    • Πρόοδος ἤ συντήρηση;
    • Παγκοσμιοποίηση καί Παράδοση
    • Ἀπολογητική: Ὀρθός λόγος-Πίστη
    • Ἐκκλησιαστική δικαιοσύνη
    • Σχέσεις Ἐκκλησίας-Πολιτείας
    • Ἐκκλησιαστική Ἱστορία
      • Ἀρχιεπίσκοπος Σεραφείμ
      • Ἀρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος
      • Ἀρχιερεῖς
    • Ἑορτολογικά
    • Θεία Εὐχαριστία
  • Ἐκδόσεις "ΣΠΟΡΑ"
    • Εἰσαγωγικά
    • Λειτουργική Θεολογία
    • Ἱερατικά
    • Ἐκκλησιολογία
    • Μοναχικός βίος
    • Ὁμιλητικά βοηθήματα
    • Πατέρες καί σύγχρονη ζωή
    • Σύγχρονη ἐκκλησιαστική ἱστορία
    • Ὀρθόδοξοι προσανατολισμοί
    • Σχολιασμός ἐκκλησ. ἐπικαιρότητας
    • Ὑπαρξιακές άνησυχίες
    • Διηγήματα
    • Ἄλλοι συγγραφείς
  • Περιοδικό "Ἐλεύθερη Πληροφόρηση"
    • Εἰσαγωγικά
    • Εὐρετήριο τευχῶν
  • Ἱερά Μονή Νέου Στουδίου
    • Ἱστορικό
    • Κηρύγματα
      • π. Είρηναῖος Μπουσδέκης
        • Ἠχητικά
        • Κείμενα
      • π. Μάξιμος Ἀναστόπουλος
      • μ. Ἰγνάτιος Βερβέρης
    • Δραστηριότητες
    • Φωτογραφίες
  • ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
    • Ἄρθρα
    • 12 Μητροπολίτες
      • Ἀττικῆς & Μεγαρίδος Νικόδημος
        • Βιογραφικό
        • Φωτογραφίες
      • Λαρίσης Θεολόγος
        • Βιογραφικά στοιχεῖα
        • Νεκρολογίες
        • Ἱστορικά
        • Φωτογραφίες
      • Θεσσαλιώτιδος Κωνσταντῖνος
        • Βιογραφικό
        • Προσωπικότητα
        • Φωτογραφίες
      • Θεσσαλονίκης Λεωνίδας
        • Φωτογραφίες
        • Νεκρολογίες
      • Ἀλεξανδρουπόλεως Κωνστάντιος
        • Βιογραφικά στοιχεῖα
        • Φωτογραφίες
      • Διδυμοτείχου Κωνσταντῖνος
        • Φωτογραφίες
      • Κιλκισίου Χαρίτων
        • Φωτογραφίες
      • Χαλκίδος Νικόλαος
        • Ἱστορικά
        • Προσωπικότητα
        • Φωτογραφίες
      • Δημητριάδος Ἠλίας
        • Φωτογραφίες
      • Παραμυθίας Παῦλος
        • Φωτογραφίες
      • Ζακύνθου Ἀπόστολος
        • Φωτογραφίες
      • Τρίκκης & Σταγῶν Σεραφείμ
        • Φωτογραφίες
      • Δημοσιεύματα
  • ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
  • ΑΡΘΡΑ ΑΛΛΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ
    • Ἐλευθέριος Χ. Οἰκονομάκος
    • π. Alexander Schmemann
    • Ἄλλοι συγγραφεῖς
  • ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΟΙΚΟΔΟΜΗ
    • Βοήθει μου τῇ ἀπιστίᾳ
    • Θυσίαν αἰνέσεως
    • Σπουδή ἀγάπης
    • Στοχασμοί τοῦ Σαββάτου
    • Συναγμένοι στήν Εὐχαριστία
    • Τό πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ
    • Τό «τραῦμα» τῆς ἀγάπης
    • Ἁγία Γραφή
    • Διάφορα
  • ΠΑΤΕΡΙΚΑ
    • Ἡ ἱκεσία ἑνός ἁγίου
    • Διάφορα Πατερικά

Ἐπικοινωνία

  • Αρχική
  • Ἄρθρα
  • Ἐκκλησιαστική Ἱστορία
  • Ἀρχιεπίσκοπος Σεραφείμ
  • Τρία πορτρέτα
Δημοσιεύθηκε : 12 Νοεμβρίου 2020

Περιοδικό «Ἐλεύθερη Πληροφόρηση», φύλλο 243, 16-12-2008  

Κριτική-αὐτοκριτική

Τρία πορτρέτα

2) Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν Σεραφείμ

0149 Σεραφείμ 12

Μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου

Τό δεύτερο ἀρχιεπισκοπικό πορτρέτο τῆς τελευταίας πεν­τηκονταετίας, πού θά μείνει ἀνεξίτηλο, ὄχι γιά τό μῆκος τῆς θητείας του στήν ἐπίζηλη ἔπαλξη τοῦ προκαθημένου, ἀλλά γιά τή στρέβλωση τοῦ ἡ­γετικοῦ του ρόλου, εἶναι τοῦ Σεραφείμ. Κάθησε στό θρόνο τῶν ᾿Αθηνῶν εἰκοσι­τέσσερα ὁλόκληρα χρόνια. ῞Οσα δέν ἀπόλαυσε κανένας προκάτοχός του ᾿Αρχιεπίσκοπος, ἀπό τή θέσπιση τῆς αὐτοκεφαλίας τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελ­λάδος ἴσαμε σήμερα. Καί ἔγραψε σελί­δες ἀρνητικές στόν ἱστορικό κώδικα, ὅσες δέν ἔγραψαν ὅλοι μαζί οἱ προκαθήμενοι τῆς μακρότατης αὐτῆς περιόδου. 

᾿Από τή στιγμή, πού πιάνει κανείς στό χέρι τήν πένα, μέ τήν πρόθεση νά σκιαγραφήσει τό βίο καί τήν πολιτεία τοῦ ᾿Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ, τό δί­λημμα φρενάρει τή σκέψη καί ἡ εὐαι­σθησία τοῦ χρέους ἀκριβοδίκαιης ἱστό­ρησης ἀκινητοποιεῖ τά δάχτυλα. Ποιές μπορεῖ νά εἶναι οἱ σωστές πινελιές, πού θά πλάσουν μέ πιστότητα τήν ἀ­ληθινή εἰκόνα; Ποιές σημάνσεις καί σκι­άσεις, θά ἐκφράσουν τόν πλοῦτο ἤ τά ἐλλείμματα τοῦ ἀνώτατου αὐτοῦ ἐκ­κλησιαστικοῦ λειτουργοῦ; ῎Η ποιές γραμμές θά ἰχνογραφήσουν, μέσα στό ζοφερό πλαίσιο τῆς πολυτάραχης ἐ­κείνης ἐποχῆς, τόν τύπο τοῦ ἀντάρτη καί τοῦ συνωμότη;

Παρακαλῶ τούς ἀναγνῶστες μου, νά μή καταλογίζουν σέ μένα τή χρήση τῶν δυό ἐπιθέτων “ἀντάρτης” καί “συν­ωμότης”. Δέν ἀποτελοῦν ἐφεύρεση ψόγου. Συνθέτουν ἀναπαραγωγή καί ἀναμετάδοση τῶν στοιχείων ταυτότητας, πού ὁ ἴδιος ὁ Σεραφείμ κατέθετε, ὅταν οἱ ποικίλοι κριτές τῶν ἐπιλογῶν του καί ἐπεξεργαστές τῶν συμπεριφορῶν του ἀποτολμοῦσαν νά ὑποβαθμί­σουν τήν εὐφυΐα του καί τήν ἀγωνιστικότητά του. ῞Οταν οἱ εἰδήμονες τοῦ ἐκ­κλησιαστικοῦ χώρου και οἱ “θύραθεν” σχολιαστές τῶν ἀδόκιμων τολμημάτων του μείωναν μέ τά δημοσιεύματά τους ἤ μέ τίς ὁμαδικές ἐξεγέρσεις τους τή λάμ­ψη τοῦ εἰδώλου του, χρησιμοποιοῦσε τά δυό αὐτά προσωπεῖα, γιά νά τονώσει τό κύρος του καί νά αὐτοπροβληθεῖ ὡς  ἄφοβος ἥρωας. Πότε στίλβωνε τό προφίλ του μέ τή διακήρυξη, πώς ὑ­πῆρξε ὁ ἀτρόμητος ἀντάρτης, πού πολέμησε καί μαρτύρησε γιά τή σωτη­ρία τῆς πατρίδας καί πότε ἐκστόμιζε τή σκοτεινή ἀπειλή, ὅτι εἶναι συνωμό­της καί διαθέτει τήν ἱκανότητα νά ἀ­νατρέψει κάθε ἐπιβουλή, πού σχεδιά­ζεται ἐναντίον του.

Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι ὅλοι οἱ βιο­γράφοι του, οἱ ἀμερόληπτοι ἱστοριο­γράφοι τῆς ἐκκλησιαστικῆς διαδρομῆς του καί οἱ ἀηδέστατοι κόλακες, πού σοφίστηκαν νά ἐξαγοράσουν ἀξιώματα μέ τόν ὀβολό τῆς ἀφόρητης πλασμα­τικῆς ἐξύμνησης τοῦ προσώπου του, ἄρχιζαν καί τερμάτιζαν τό προφορικό ἤ τό γραπτό τους ἐγκώμιο, μέ τήν ἀνα­φορά στά χρόνια τοῦ “ἀντάρτικου” καί στή συμβολή τοῦ Σεραφείμ στούς ἀγῶ­νες γιά τήν ἐλευθερία τῆς πατρίδας.

Μέ ζωηρές καί ἀνεξίτηλες τίς βιο­γραφικές αὐτές πινελιές στό πορτρέτο τοῦ Σεραφείμ καί μέ “δεδομένη” τήν ἐπικύρωσή τους ἀπό τόν ἴδιο τόν ὑπο­τιθέμενο ἥρωα, θά προχωρήσω στή συμπλήρωση τοῦ πίνακα μέ τήν εἰσφο­ρά  κάποιων ἄλλων στοιχείων, πού θεωρῶ ὅτι φωτίζουν, μέ ἀκρίβεια, τό ἐκ­κλησιαστικό του προφίλ καί τυπώνουν τή σφραγίδα τῆς ἰδιαιτερότητας, πού κυριάρχησε κατά τή μακρά περίοδο τῆς ἀρχιεπισκοπικῆς ἡγεμονίας του.

***

῾Ο ᾿Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ ἦταν ἄνθρωπος εὐφυής, εὔστροφος, ἐπιτή­δειος στίς δολοπλοκίες, ἀλλά παντελῶς στερημένος Θεολογικῆς καί ἐκκλησιαστικῆς παιδείας.

Διακινήθηκε μέσα στό ῾Ιερό Θυσιαστήριο, ἀπό τή χειροτονία του σέ διά­κονο ἴσαμε τό τέλος τοῦ βίου του, ἐπί μιά ὁλόκληρη ἑξηκονταετία. Μισό, περίπου, αἰώνα βρισκόταν θρονιασμέ­νος στίς ἡγετικές ἐπάλξεις τοῦ Μητρο­πολίτη καί τοῦ ᾿Αρχιεπισκόπου ᾿Αθηνῶν καί πάσης ῾Ελλάδος. Μέ τήν ὑποχρέ­ωση καί τήν εὐθύνη νά ὑποτάσσεται στίς, γενικά ἀποδεκτές, διατάξεις τῶν ῾Ιερῶν Κανόνων καί νά ποιμαίνει τό λαό τοῦ Θεοῦ “μή ἀναγκαστῶς, ἀλλ᾿ ἑκουσίως, μηδέ αἰσχροκερδῶς, ἀλλά προθύμως, μηδ᾿ ὡς κατακυριεύων τῶν κλήρων, ἀλλά τύπος γινόμενος τοῦ ποιμνίου” (Α΄ Πέτρ. ε΄ 2-3).   

Θά παραξενευτεῖ ὁ ἀναγνώστης μου, ὅταν πληροφορηθεῖ, ὅτι κατά τή μακρότατη αὐτή θητεία του στό ἀξίω­μα τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ λειτουργοῦ καί εἰδικά στά ἀνώτατα ἡγετικά κλιμάκια, ὁ ᾿Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ δέν πρόσ­φερε στούς Συνοδικούς συνεπισκό­πους του καί στό ἀνήσυχο πλήρωμα οὔτε μιά ἀράδα Θεολογικοῦ στοχα­σμοῦ ἤ ἐκκλησιολογικῆς καθοδήγησης. ῞Οσο καί ἄν ἐξερευνήσει κανείς τή συγγραφική παραγωγή τοῦ δεύτερου μι­σοῦ τοῦ εἰκοστοῦ αἰώνα, ὅσο καί ἄν φυλλομετρήσει τά θεολογικά καί τά ἐκκλησιαστικά περιοδικά τῆς ἐπίμα­χης περιόδου, δέ  θά ἀνακαλύψει τό παραμικρό κείμενο, πού νά χαράχτηκε ἀπό τή γραφίδα τοῦ ᾿Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ καί νά ἀνταποκρίθηκε στίς ποιμαντικές ἀπαιτήσεις τῶν καιρῶν.

Τήν ἀπαιδευσία του αὐτή δέν τήν ἔ­κρυβε. Εἶχε τό θάρρος νά τήν ὁμολογεῖ. Καί, κάποτε, νά τή δικαιολογεῖ καί νά τήν καταξιώνει μέ τήν ὑπόμνηση τοῦ μόχθου καί τῶν περιπετειῶν, πού πέ­ρασε στά χρόνια τοῦ ἀντάρτικου. “῞Οταν ἡ πατρίδα σου σκλαβώνεται καί ἐξουθενώνεται, ποῦ νά βρεῖς καιρό γιά διαβάσματα καί γιά σπουδάγματα”.

Κάποια χρονιά, στή γιορτή τοῦ Με­γάλου Φωτίου, κατά μήνα Φεβρουάριο καί κατά τήν καθιερωμένη Σύναξη τῶν καθηγητῶν τῶν Θεολογικῶν Σχολῶν καί τῶν ἄλλων παραγόντων τῆς θεολογικῆς ἔρευνας καί τῶν θεολογικῶν διαλόγων, ὁ Σεραφείμ καθόταν, συνο­φρυωμένος, στήν προεδρική καρέκλα καί παρακολουθοῦσε, ἄλλοτε “ἐν ἐλα­φρᾷ ὑπνώσει” καί ἄλλοτε “ἐν στοχα­στικῇ ἀφυπνώσει” τίς ἀνακοινώσεις καί τίς παρατηρήσεις, πού ἔκαναν οἱ εἰδήμονες ὁμιλητές. Καί σέ κάποια στιγμή, “εἰς ἑαυτόν ἐλθών”, κούνησε τό κεφάλι καί εἶπε· “Αὐτά, πού λέτε, κά­ποτε καί ἐμεῖς τά ἀκούγαμε στό Πανε­πιστήμιο”. Καί σταμάτησε. Δέ βρῆκε τό κουράγιο νά καταθέσει στόν “ἐν ἐξελίξει” διάλογο τά παλιά του ἀκού­σματα ἤ τά τυχόν νεότερα συμπλη­ρώματα.

Φυσικό ἀκόλουθο αὐτῆς τῆς μορ­φωτικῆς του πενίας ἦταν ἡ ἀδυναμία του καί ἡ, κατά προέκταση, ἀπροθυμία του νά ἐπιμορφώσει τούς κληρικούς τῆς δικαιοδοσίας του καί νά διδάξει τό λαό.

Κατά τήν πρώτη καί μοναδική, σύναξη τῶν ἱερέων τῆς ᾿Αρχιεπισκοπῆς, μετά τήν ἀνάρρησή του στό θρόνο τῶν ᾿Αθηνῶν, ἀπασχόλησε τό ἀκροατήριό του μόνο γιά ὀκτώ λεπτά. Αὐτοσυστή­θηκε, τούς εὐλόγησε καί, τελικά, τούς εἶπε· “᾿Εγώ δέ θά σᾶς στριμώξω, ὅπως γινόταν ἴσαμε τώρα. Σεῖς ξέρετε ποιό εἶναι τό καθῆκον σας. Συνεχίστε τό ἔρ­γο σας”. Μέ αὐτή τήν προτροπή ἄνοιξε τίς πύλες τοῦ αὐτοπροσδιορισμοῦ καί τῆς “κατά τό δοκοῦν” ἐλευθερίας. Κατά κυριολεξία, πρόσφερε ἀνοιχτόκαρδα τό δικαίωμα τῆς ἀσυδοσίας.                     

Τό κήρυγμα στό λαό, κατά τήν ὥρα τῆς προσφορᾶς τῆς Εὐχαριστίας, τό θε­ωροῦσε ἐντελῶς περιττό. Εὕρημα καί τέχνασμα τῶν Θρησκευτικῶν ᾿Οργα­νώσεων, πού τίς ἀντιμετώπιζε, σά νά ἦταν τά καρκινώματα τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος. ῾Ο ἴδιος δέ μιλοῦσε ποτέ. ῾Η σταθερή, διδακτική παράδοση τῆς ᾿Ορθόδοξης ᾿Εκκλησίας μας καί τά φω­τεινά παραδείγματα τῶν μεγάλων Πα­τερικῶν ἀναστημάτων, πού μᾶς κληρο­δότησαν τόν πλούσιο, θεοφώτιστο ἑρ­μηνευτικό λόγο τους, δέν τόν συγκινοῦ­σε καί δέν τόν ἐνεργοποιοῦσε σέ μόχθο λιπαρῆς μελέτης καί  σέ πράξη διδαχῆς. ῞Ολα τά ἄλλα ἦταν γι᾿ αὐτόν ἔργα καί τό κήρυγμα πάρεργο.

῎Ετσι πέρασε τά ἑξήντα χρόνια τῆς ἐκκλησιαστικῆς του δραστηριότητας, δο­σμένος στά πανηγύρια καί στά τεχνά­σματα τῆς διαπλοκῆς καί μέ γυρισμέ­νη τήν πλάτη στόν ῎Αμβωνα τῆς διδα­χῆς.

***

῾Ο χῶρος, στόν ὁποῖο κινήθηκε μέ περισσή ἄνεση καί μέ ἀπαράμιλλη δε­ξιότητα, ἦταν τά ἐπικοινωνιακά στέκια τοῦ παλιοῦ τύπου. Τῆς ἐποχῆς τῆς κοινῆς ἀπόλαυσης τοῦ ἐκλεκτοῦ μεζέ, τοῦ τσουγκρίσματος τοῦ ποτηριοῦ, τῆς μπέσας, καί τῆς ἐγκάρδιας χειραψίας, πού δήλωνε στέρια φιλία, ἐμπιστοσύ­νη καί ἀλληλοεξυπηρέτηση.

῾Ο Σεραφείμ εἶχε τήν ἱκανότητα νά πιάνει φίλους ὅλους τούς παράγοντες τῆς ἱεραρχημένης ἐξουσίας. Τά πολιτι­κά πρόσωπα. Τούς ὑψηλόβαθμους στρα­τιωτικούς. Τούς ἀστυνομικούς διευ­θυντές καί τούς ὑφισταμένους τους, ἴσαμε τόν τροχονόμο καί τό χωροφύ­λακα τῆς γειτονιᾶς. ῎Ανοιγε παρτίδες ἐπικοινωνίας μέ τούς δικαστικούς, πού βρίσκονταν ἀκροβολισμένοι σέ θέσεις κλειδιά. Μέ τό εὐρύ κύκλωμα τῶν δημοσιογράφων, πού διαμορφώνει τήν κοι­νή γνώμη καί προκαλεῖ ρεύματα εὐνοϊκά ἤ ἀνασχετικά, ἱκανά νά ἀνατρέ­ψουν ἀκόμα καί τά λαμπρότερα εἴδωλα τῆς ἐξουσίας. Καί μέ ὅλους ἐκείνους, πού, κατά καιρούς, εἶχαν τήν ἰσχύ ἤ καί μόνη τή δεξιότητα νά παρεμβαί­νουν καί νά ἐπηρεάζουν τά κέντρα λήψης ἀποφάσεων.

Κατά τήν περίοδο τῆς δικτατορίας ἔνοιωθε εὐτυχής καί προνομιοῦχος. ῎Εμπαινε στά γραφεῖα καί στά στέκια τῶν ἰσχυρῶν τῆς ἡμέρας, σά νά ἔμπαινε στό σπίτι του. Καί, σέ ἀνταπόδοση, τούς φιλοξενοῦσε στό δικό του κατάλυμα. ῎Ετρωγαν, ἔπιναν, χαριεντίζονταν καί στό τέλος ὁλοκλήρωναν τούς σχεδιασμούς τους γιά συντονισμό τῶν δρα­στηριοτήτων τους καί γιά προώθηση τῶν ὁραμάτων τους.

Οἱ παράγοντες τῶν ᾿Ιωαννίνων γνώ­ριζαν, ὅτι ὁ σκληρός πυρήνας τῆς ΕΣΑ καί πρόξενος τοῦ δεύτερου δικτατορικοῦ ἁλυσοδέματος, ὁ ᾿Ιωαννίδης, ὅταν ἔφτανε στήν ᾿Ηπειρωτική πρωτεύου­σα, πήγαινε κατ᾿ εὐθείαν στό Μητρο­πολιτικό Μέγαρο καί γινόταν ἀποδέ­κτης τῆς φιλίας καί τῆς φιλοξενίας τοῦ Μητροπολίτη Σεραφείμ. Καί εἶναι παν­ελλήνια διακηρυγμένο καί γνωστό, ὅτι ὁ τύραννος ᾿Ιωαννίδης, μόλις κατάφερε νά ἁρπάξει τό σκῆπτρο τῆς δικτατορικῆς ἐξουσίας ἀπό τούς -ἴσαμε κείνη τή στιγμή- συντρόφους του, ἔφερε τά πάνω κάτω, ποδοπάτησε ῾Ιερούς Κα­νόνες καί στοιχειώδη ἐκκλησιαστική καί πολιτική νομιμότητα, μέ μόνο στόχο, τήν ἀνύψωση τοῦ Σεραφείμ στόν ἀρχιεπισκοπικό θρόνο. 

Συντακτικές Πράξεις, πού σφαγία­ζαν Μητροπολίτες καί κολόβωναν, ἐκβιαστικά, τήν ῾Ιεραρχία τῆς ᾿Εκκλη­σίας τῆς ῾Ελλάδος συναρμολογήθηκαν στά κοινά κρησφύγετα τῶν καταλυτῶν τῆς Δημοκρατίας καί τῆς ἐκκλησια­στικῆς ῾Ιεροκανονικῆς εὐπρέπειας. Μπό­νους δεσποτικῆς ἀναβάθμισης προσ­φέρθηκαν ἀφειδῶς, στούς ᾿Επισκό­πους ἐκείνους, πού καταδέχτηκαν νά διαπραγματευτοῦν τήν ψῆφο τους καί τήν ἀξιοπρέπειά τους στή ρουλέτα τῆς ἀναρρίχησης τοῦ Σεραφείμ στόν ἀρχι­επισκοπικό θρόνο τῶν ᾿Αθηνῶν. Φαῦ­λοι κληρικοί, πού εἶχαν καταδικαστεῖ καί ἀποκοπεῖ ἀπό τή σεπτή ὁμήγυρη τῶν λειτουργῶν τοῦ Θυσιαστηρίου, ξε­πλύθηκαν μέ συνοπτικές διαδικασίες καί ξαναγύρισαν στά ἱερά διακονήματα, γιά νά συνεχίσουν τό ἔργο τῆς πρό­κλησης καί τοῦ σκανδαλισμοῦ τοῦ λαοῦ.

᾿Αποφεύγοντας τή λεπτομερή ἱστό­ρηση τῶν ἐκτροπῶν τῆς περιόδου ἐκεί­νης, περιορίζομαι στή μεταφορά ἑνός μικροῦ ἀποσπάσματος ἀπό τήν ἐκτενή ἀλλά καί πύρινη ἐπικριτική ἀγόρευση τοῦ τότε Μητροπολίτη ᾿Ελευθερουπό­λεως ᾿Αμβροσίου, στή συνεδρίαση τῆς φτιαχτῆς, ἀριστίνδην -ἀλλά ὄχι καί ἀξι­οκρατικῆς- Συνόδου τῆς ῾Ιεραρχίας. ῾Η διαμαρτυρία ἐκφωνήθηκε καί κατατέ­θηκε στά πρακτικά τέσσερες μόλις μῆνες μετά τό ἐκκλησιαστικό πραξικόπημα τοῦ ᾿Ιανουαρίου τοῦ 1974, στίς 10 Μαΐου 1974.

“...῾Η Σύνοδος δι᾿ ὧν κατά τό διαρ­ρεῦσαν τετράμηνον ἀπεφάσισεν, ἐξωμοιώθη πρός τά ὑφιστάμενα ἐν τῇ χώ­ρᾳ ἡμῶν Συνδικάτα, τά μέλη τῶν ὁ­ποίων παντοιοτρόπως ἀγωνίζονται διά τήν κατοχύρωσιν τῶν πάσης φύ­σεως συμφερόντων των.

Τοῦτο ἀκριβῶς συνέβη καί μέ ἡμᾶς. ᾿Επωφεληθέντες τῆς ἐν τῇ χώρᾳ ἡμῶν ἰδιοτύπου πολιτικῆς καταστάσεως, τῆς δεσμεύσεως τῆς ἐλευθερίας τῆς σκέψεως καί τοῦ λόγου καί ὀχυρωθέντες ὄπισθεν τῶν 1) Στρατιωτικοῦ καί 2) πε­ρί Τύπου αὐστηροτάτων νόμων, ἐμνή­σθημεν ἡμερῶν ἀρχαίων καί διά νά δικαιώσωμεν τούς ἐχθρούς τῆς ᾿Εκκλη­σίας, τούς πιστεύοντας καί ὁμολογοῦν­τας,  ὅτι οἱ ῞Ελληνες ᾿Επίσκοποι εἶναι ἰδιοτελεῖς, ρέπουν πρός τό χρῆμα καί ἀντί νά εἶναι Χριστολάτραι κατέστη­σαν χρυσολάτραι, ἐπανήλθομεν δριμύ­τεροι καί ἀπαιτητικώτεροι ἐπί τοῦ με­ταθετοῦ, οὐδέν διδαχθέντες ἀπό τά πρό δεκαετίας συνταρακτικά γεγονότα, τά ὁποῖα προεκάλεσαν σεισμόν μέ καταστρεπτικάς συνεπείας διά τό κῦ­ρος καί τήν τιμήν τοῦ ᾿Επισκοπικοῦ ἀ­ξιώματος.  

᾿Αλλ᾿ ὅταν ὁ κληρικός οἰστρηλατηθῇ ὑπό τοῦ συμφέροντος, χάνει τό αἴσθη­μα τῆς ἐντροπῆς. Καί ὅταν παύσῃ ἐν­τρεπόμενος, αὐτομάτως καταφρονεῖ καί τῶν ῾Ι. Κανόνων καί παντός ἑτέρου θείου καί ἀνθρωπίνου νόμου.

᾿Ερωτῶ ἀξίζει, ἀδελφοί, διά πέντε ἤ ἕξ δεσποτάδες διακαῶς ἐπιποθοῦντας καί ἀγωνιωδῶς ἐπιδιώκοντας τήν με­τάθεσίν των, νά ἐκτίθεται ἡ ᾿Εκκλησία μας ἀπέναντι τοῦ λαοῦ καί κυρίως διά τῆς ἀθετήσεως τῶν ᾿Επισκοπικῶν μας ὅρκων νά ἐπισύρωμεν καθ᾿ ἡμῶν τήν ὀργήν τοῦ Θεοῦ; ᾿Ακούονται μερικά ὀνόματα ᾿Επισκόπων κοπτομένων ὑπέρ τῆς μεταθέσεώς των.

Τίς ἐξ ἡμῶν πιστεύει, ὅτι οἱ περί ὧν ὁ λόγος εἶναι τόσον ἀξιόλογοι, οἱ δέ εἰς ἅς ἐπιδιώκουν νά μετατεθοῦν, ᾿Επι­σκοπαί χειμάζονται πράγματι ὑπό τό­σων δεινῶν, ὥστε ν᾿ ἀπαιτῆται ἡ εἰς τάς Μητροπόλεις αὐτάς μετάθεσις ῾Ιεραρχῶν, τῆς ἀξίας, τῶν ὧν τά ὀνόματα, ἐπ᾿ ἐσχάτων τῶν ἡμερῶν, ἀκούονται;...”.

῾Ο ὄγκος τῶν ἐπικριτικῶν ἀναφορῶν καί τῶν -ἀπό συνειδήσεις κατα­πληγωμένες- διαμαρτυριῶν, πού σω­ρεύτηκαν κατά τήν περίοδο ἐκείνη, εἶναι τόσο μεγάλος καί τόσο βαρύς, πού θά προβληματίσει σοβαρά καί θά ἁπλώσει σκοτεινό πέπλο ἀπογοήτευ­σης στίς γενιές, πού θά μᾶς διαδεχτοῦν.    

***

Δρασκελίζοντας τό φράγμα τῆς δι­κτατορικῆς καταπίεσης, βρίσκουμε μπροστά μας τό νέο κλίμα καί τίς νέες δια­πλοκές στίς σχέσεις ᾿Εκκλησίας καί Πο­λιτείας. ᾿Από τό ἕνα μέρος ἡ ἐκλεγμένη κρατική ἐξουσία, πού πάσχιζε ἤ, τοὐ­λάχιστον, διακήρυττε δημοσιογραφι­κά, πώς ἀγωνιζόταν νά πραγματοποι­ήσει τήν ἀποχουντοποίηση. Καί ἀπό τό ἄλλο μέρος, ἡ καταπληγωμένη ἑλληνική ᾿Εκκλησία καί  ὁ βαμμένος χουντικός ᾿Αρχιεπίσκοπος, πού, λαχανιασμέ­νος, προσπαθοῦσε νά μεταλλάξει τά πιστοποιητικά νομιμοφροσύνης του καί νά πείσει, πώς εἶναι πιστός θερά­ποντας τῆς δημοκρατίας.  

῾Ο Σεραφείμ, ἔμπειρος στίς αἰφνίδιες μεταμφιέσεις καί μεταλλάξεις, ἄλ­λαξε, ἀμέσως, πολιτικό “look” καί ἡγε­τικό θυρεό. ᾿Εκμεταλλεύτηκε τήν παλιά του φιλία μέ τόν Εὐάγγελο ᾿Αβέρωφ. Καί μέ τή βοήθεια τοῦ ᾿Αβέρωφ ἄνοιξε διαδρόμους ἐπικοινωνίας μέ τόν Πρωθυπουργό Καραμανλή καί μέ τούς πα­λιούς, δυναμικούς συμβούλους του. 

Τή νέα αὐτή ἱστορική φάση, γιά νά τή διαγνώσουμε σωστά καί νά τήν ἀ­ξιολογήσουμε, πρέπει νά ἀνοίξουμε δυό στῆλες δεδομένων. Στήν πρώτη νά ἐντάξουμε τίς ἐπικοινωνιακές δεξιό­τητες τοῦ Σεραφείμ. Καί, στή δεύτερη, τίς ἐκτιμήσεις καί τίς εἰσηγήσεις τῶν παραγόντων τοῦ καινούργιου καθε­στῶτος στόν πρωθυπουργό Καραμαν­λή, πού δέν ἀπεῖχαν ἀπό τήν πραγμα­τικότητα. Αὐτές ἔλεγαν καί προσυπέ­γραφαν, ὅτι ὁ Σεραφείμ δέν ἦταν ὁ ἄνθρωπος τῶν συγκροτημένων καί ἠ­λεγμένων δομῶν, τῆς πυγμῆς καί τῆς ἄκαμπτης μαχητικότητας, πού θά μπο­ροῦσε νά ἀντιδράσει καί νά πολεμήσει ἐνάντια σέ κείνους, πού θά σκέφτονταν ἤ καί θά ἐπιχειροῦσαν τήν περιθω­ριοποίηση τῆς ᾿Εκκλησίας. Εὐέλικτος, πάντοτε καί ἕτοιμος νά παραδώσει ἤ καί νά προδώσει τά πάντα, κατά τήν προσπάθειά του νά σταθεῖ ἀκλόνητος στό θρόνο τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἐξου­σίας, θά ἔλεγε τό “ναί” στήν ὁποια­δήποτε πρωτοβουλία τῆς κοσμικῆς νε­ωτερικότητας.

Σύμφωνα μέ τίς δημοσιογραφικές πληροφορίες, πού διέρρευσαν τότε, οἱ ἐκτιμήσεις αὐτές θεωρήθηκαν ἱκανο­ποιητικές. ῾Η εὔστροφη μεταπήδηση τοῦ Σεραφείμ ἀπό τίς πεποιθήσεις, τούς καταχθόνιους σχεδιασμούς καί τήν πρακτική τῆς δικτατορίας, στή δουλική ἐξυπηρέτηση τῶν ἀπαιτήσεων τῆς νέας, δημοκρατικῆς ἡγεσίας, ἦταν ἐγγύηση, γιά τήν ἀπονεύρωση τοῦ ἐκ­κλησιαστικοῦ  δυναμικοῦ. ῎Ετσι, ἀποφα­σίστηκε νά μή μετακινηθεῖ ἀπό τόν ἀρχιεπισκοπικό του θρόνο.       

Κατά τήν περίοδο πρωθυπουργίας Καραμανλή, συναντᾶμε καί πάλι μπρο­στά μας τόν ᾿Αρχιεπίσκοπο Σεραφείμ, νά μιλάει ἄνετα, φιλικά, ἰσότιμα καί προοδευτικά(!!!), μέ ὅλους τούς ἐκπρό­σωπους τῆς νέας κατάστασης. Δίχως κανένας ἀπ΄ αὐτούς νά τόν ψέγει ἤ νά τόν ἐγκαλεῖ γιά τή μακρόχρονη διασύνδεσή του καί τή στενή συνεργασία του μέ τούς συντελεστές τῆς κατάλυ­σης τῶν δημοκρατικῶν θεσμῶν, πού βρίσκονταν, πιά, ἔγκλειστοι στίς φυ­λακές τοῦ Κορυδαλλοῦ. Σά νά μήν ὑ­πῆρξαν ὕποπτοι ἐναγκαλισμοί τοῦ ᾿Αρ­χιεπισκόπου Σεραφείμ μέ τούς δικτά­τορες. Σά νά μή γράφτηκαν σελίδες σκοτεινῆς διαπλοκῆς.

***

Μέ τήν ἀλλαγή τοῦ πολιτικοῦ σχη­ματισμοῦ, μέ τήν ἀποχώρηση τῆς Κα­ραμανλικῆς ὁμάδας  ἀπό τά κυβερνη­τικά ἕδρανα καί  τήν ἄνοδο στήν ἐξου­σία τῆς ὁμάδας ᾿Ανδρέα Παπανδρέου, ἄλλαξε, γιά δεύτερη φορά καί ἡ στάση τοῦ Σεραφείμ. ᾿Από τή μιά  μέρα στήν ἄλλη ἡ εὔνοια καί ἡ ἀδελφική φιλία καί τά γεύματα καί τά τσουγκρίσματα καί τά ἀνέκδοτα ἀποσύρθηκαν ἀπό τούς ἡττημένους καί προσφέρθηκαν στούς νέους κράχτες τῆς “εὐνομίας” καί τῆς “εὐμάρειας”.

Τό καινούργιο χαρτί, πού ἐμφάνισε ὁ Σεραφείμ στό τραπέζι τῶν διαβου­λεύσεων, ἦταν ἡ προθυμία του νά δια­πραγματευτεῖ τήν κρατικοποίηση τῆς ἐκκλησιαστικῆς περιουσίας.

Εἶναι ἀναγκαῖο νά σημειωθεῖ, πώς ἡ κρατική περιουσία, ἀστική καί προ­πάντων ἀγροτική, πού μένει ἀναξιο­ποίηση καί συνεχῶς καταπατεῖται, εἶναι παλλαπλάσια τῆς ἐκκλησιαστι­κῆς περιουσίας. Καί πρέπει νά ὑπο­γραμμιστεῖ, πώς τό μεγαλύτερο μέρος αὐτῆς τῆς ἀνεκμετάλλευτης περιου­σίας ἀνῆκε κάποτε στήν ᾿Εκκλησία καί προσφέρθηκε γιά τήν ἀποκατάσταση ῾Ελλήνων ἀκτημόνων ἤ ἀπαλλοτριώθηκε γιά τήν ἀνοικοδόμηση καί λειτουργία μονάδων κοινῆς ὠφέλειας.

Τό ἀδηφάγο κράτος καί πίσω ἀπό αὐτό τό δαιμόνιο τοῦ ἀνύστακτου κεφαλαίου, πού εἶχε στηλώσει τό πει­σματικό ὅραμα καί τό βλέμμα στά φιλέ­τα τῆς ἐκκλησιαστικῆς περιουσίας, βρῆκαν τήν εὐκαιρία νά δημοσιοποιήσουν καί νά προπαγανδίσουν τήν ἀπόφασή τους νά περάσουν τά ἀγροτικά καί τά δασικά ἀκίνητα τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος στήν κατοχή καί στή διαχείριση τοῦ κράτους. Καί ἄρχισαν νά κινοῦνται δραστήρια πρός τήν κατεύ­θυνση αὐτή.

῾Ο Σεραφείμ, μέ μαεστρία ἔπαιξε τό παιχνίδι του. ῞Απλωσε χέρι φιλίας στόν ᾿Αντρέα. Καί ὑποσχέθηκε, πώς θά μετα­βιβάσει τήν ἐκκλησιαστική περιουσία στό κράτος, μέ τή μόνη προϋπόθεση, ὅτι καί τό κράτος δέ θά σταθεῖ ποτέ ἀντίθετο στίς ὁποιεσδήποτε ἐσωτερι­κές ἐκκλησιαστικές ρυθμίσεις, πού θά ἀποφάσιζε ὁ Σεραφείμ καί ἡ καμαρίλα του. ῎Ετσι στήθηκε ἡ γέφυρα φιλίας, τακτικῆς ἐπικοινωνίας καί σκοτεινῆς συνεργασίας.

᾿Αργότερα, ὅταν οἱ περιστάσεις ἔφεραν μπροστά στό Σεραφείμ, ἀπειλη­τικές τίς ἀντιστάσεις τῆς ἑλληνικῆς Δικαιοσύνης, ὁ συνωμότης ᾿Αρχιεπίσκο­πος δέ δίστασε νά ἐπεκτείνει τίς δια­πλοκές του καί νά ἁπλώσει χέρι φιλίας καί πρός τήν -καινούργια τότε- πρωθυπουργική σύζυγο.

Γιά νά μή μακρύνω τίς ἀναφορές μου, θά ὑπενθυμίσω δυό μόνο περι­στατικά.

Τό πρῶτο: ῾Ομάδα ῾Ελλήνων πολι­τῶν ἐπισκέφτηκε κάποτε τό μακαρίτη Μένιο Κουτσόγεωργα -ὑπουργό, τότε, Προ­εδρίας- καί τοῦ ζήτησε νά ἀρθεῖ, ἐπί τέ­λους, τό “ἀπαράδεκτο” προσφυγῆς στό Συμβούλιο τῆς ᾿Επικρατείας, πού εἶχε ἐπιβάλει ἡ δικτατορία τοῦ ᾿Ιωαννί­δη στούς Μητροπολίτες, ὅπως ἀκρι­βῶς εἶχε γίνει καί μέ κάθε ἄλλο ἀπα­ράδεκτο, πού οἱ προηγούμενες, δημοκρατικές Κυβερνήσεις τό εἶχαν ἐξαφα­νίσει. Ξέρετε τί ἀπάντησε ὁ Κουτσό­γεωργας; “Δέν μποροῦμε νά τό κάνου­με αὐτό, γιατί ὁ Σεραφείμ μᾶς ἀπειλεῖ, ὅτι, στήν περίπτωση, πού θά ἄρουμε τά ἀπαράδεκτα καί θά δώσουμε στούς μητροπολίτες τήν ἐλευθερία νά προσ­φύγουν στό ᾿Ανώτατο διοικητικό Δικαστήριο, δέ θά μᾶς δώσει τήν ἐκκλησιαστική περιουσία”.

Αὐτή ἡ ὑπουργική ἀπάντηση μιλάει ἀπό μόνη της καί δέ χρειάζεται σχολιασμό.           

Τό δεύτερο περιστατικό: Πυκνές, κατά τήν περίοδο Σεραφείμ, οἱ παρεμ­βάσεις στό Συμβούλιο τῆς ᾿Επικρα­τείας, μέ στόχο τήν ἀ­πόρριψη ὅλων τῶν προσφυγῶν, πού ἀφοροῦσαν ἀ­συδοσίες τῆς ἐκκλησιαστικῆς διοίκη­σης. Σέ κάποια φάση, οἱ δικαστές, πα­ρά τήν ἀφόρητη πίεση, πού ἀσκήθηκε στή συνείδησή τους, δέν ἔσκυψαν τό κεφάλι στήν ὑποδούλωση. Θεώρησαν ἐπιταγή τῆ συνείδησής τους καί δε­σμευτικό τους χρέος, νά προχω­ρήσουν στήν  ἀκύρωση τῶν Συνοδικῶν πρά­ξεων, πού, μεταξύ ἄλλων, προήγαγαν τό γνω­στό καί μή ἐξαιρετέο Μητρο­πολίτη Παντελεήμονα Μπεζενίτη. ῾Ο Σερα­φείμ καί ἡ ὁμάδα του, μόλις πλη­ρο­φο­ρήθηκαν τό σκεπτικό τῆς σχετι­κῆς εἰσή­γησης καί τό ρεῦμα, πού διέτρεχε στήν αἴθουσα τῶν δικα­στικῶν διασκέψεων, κινήθηκαν βιαστι­κά καί μεθοδι­κά πρός τἀ ἀνώτατα κυ­βερνητικά κλι­μάκια. ᾿Ε­πιδίωξαν τό ἀνή­κουστο καί ἀπαράδεκτο. ῾Η πίεση στόν πρόεδρο καί στά μέλη τοῦ Δικα­στηρίου καί ἡ ὑπαγόρευση τῆς ἀπόφασης νά γίνει ἀπό τόν ἴδιο τόν Πρωθυπουρ­γό. Καί τό πέτυχαν. Σύμφωνα μέ τίς πλη­ροφορίες, πού ἔχει καταθέσει μέ συνέντευξή της ἡ “κυρία τῆς ῾Εκάλης”, τό ζήτη­μα λύθηκε -δηλαδή ἡ ἀπόφαση τοῦ Δικαστηρίου διαμορ­φώθηκε καί ἐπιβλήθηκε- σέ τριμελή σύ­σκεψη, στήν ὁ­ποία μετεῖχαν, ὁ Πρωθυπουργός Παπανδρέου, ὁ ᾿Αρχιεπί­σκοπος Σεραφείμ καί ὁ πρόεδρος τοῦ Συμβουλίου τῆς ᾿Επικρατείας Μποτό­πουλος. ῾Η σύσκεψη ἔγινε στήν πρωθυπουργική κατοικία, παρούσης καί τῆς κυρίας, πού ἀσκοῦσε καθήκοντα γραμματέως.

Μπορεῖτε νά συλλάβετε τήν ἀπαξία τῆς ὑπόγειας αὐτῆς διαπλοκῆς; ᾿Απόφαση τοῦ Συμβουλίου τῆς ᾿Επικρατείας διαμορφώθηκε, πρίν ἀπό τή διάσκεψη τοῦ Δικαστηρίου καί ἐπιβλήθηκε στούς δικαστές. Παραβιάστηκαν ὅρκοι. ᾿Αθετήθηκε ἡ δημοκρατική δεοντολογία. Καταλύθηκε ἡ ἀνεξαρτησία τῆς Δικαι­οσύνης. Τό πραξικόπημα μιλάει καί κραυγάζει μόνο του καί δέ χρειάζεται νά ἐπιστρατευτοῦν εἰδικές ἀναλύσεις, γιά νά τό ἀποδείξουν.

῎Ετσι κινήθηκε καί ἔτσι ἐξασφάλισε τήν ἀσυλία ὁ Σεραφείμ κατά τίς τρεῖς φάσεις τῶν κυβερνητικῶν ἀλλαγῶν, πού σημάδεψαν τή μακροχρόνια θη­τεία του στό θρόνο τῆς ᾿Αρχιεπισκοπῆς.

***

῾Οπωσδήποτε θά σᾶς συνέχει τό ἐν­διαφέρον νά ἐνημερωθεῖτε γιά τό θεο­λογικό πλαίσιο τῶν ἀρχιεπισκοπικῶν σχεδιασμῶν του καί γιά τό εὖρος καί τήν ποιότητα τῆς ἀξιοπρέπειας, πού μαρκάριζε τίς δραστηριότητές του.

“Πετῶντι καλάμῳ” χαράσσω τά ἀνοί­γματα καί τούς προσανατολισμούς τῶν μεγάλων, ὁλότελα ἰδιότυπων καί ἄσχετων μέ τήν ἐκκλησιαστική δεοντολογία βημάτων του.

1. Καθιέρωσε τό σύστημα τοῦ “ἑνός ἀνδρός ἀρχή”. Δηλαδή ἀντέγραψε καί ἐ­­πέβαλε τό σύστημα τοῦ δικτατορικοῦ κα­θεστῶτος καί, κατ᾿ ἀπόλυτη προτίμηση καί ἐπιλογή, τήν τακτική τῆς βάρβαρης καταπάτησης κάθε νομιμότητας καί τῆς δυναστικῆς ἀπανθρωπιᾶς, τήν ἐφαρμοσμένη ἀπό τό δικτάτορα ᾿Ιωαν­νίδη, τό δάσκαλό του καί χειραγωγό του στήν ἀρχιεπισκοπική ἀξία.

᾿Ογδόντα οἱ Μητροπολίτες, πού σύμ­φωνα μέ τίς διατάξεις τῶν ῾Ιερῶν Κα­νόνων, εἶχαν τήν ὑποχρέωση νά συμμετέχουν, ἰσότιμα, στή διοίκηση τῆς ᾿Εκ­κλησίας τῆς ῾Ελλάδος, νά ἐκφράζουν ἐλεύθερα καί ἀβίαστα τήν ἄποψή τους καί τήν κριτική τους καί νά ψηφίζουν, δίχως νά κρατάει καί νά κατευθύνει τό χέρι τους κάποιος τυραννικός μοχλός. Κανένας, ὅμως, ἀπό αὐτούς δέν τόλ­μησε, στό διάστημα τῶν διόμισυ περί­που δεκαετιῶν, νά λειτουργήσει μέ πι­στότητα στούς ὅρκους του καί μέ ὑπο­ταγή στή συνείδησή του. ῾Η ἐντολή ἐρχό­ταν, πάντοτε, ἄνωθεν. Καί ἡ παρέκκλι­ση ἀποτελοῦσε πράξη ἔσχατης προδοσίας.

Θά μείνει ἐνδεικτική καί μνημειώδης στήν ἐκκλησιαστική ἱστορία ἡ περιπέτεια τοῦ θαρραλέου Μητροπολίτη Στε­φάνου ᾿Αφεντουλίδη. ῾Ο Σεραφείμ τοῦ πρόσφερε μιά ἀπό τίς μητροπολιτικές ἕδρες, πού τήν παρουσίασε ὡς κενή, ἀ­πομακρύνοντας, μέ τίς Συντακτικές Πράξεις τοῦ ᾿Ιωαννίδη, τόν κανονικό της Μητροπολίτη. ῾Ο Στέφανος ἀναγ­κάστηκε νά δεχτεῖ τήν ἔκνομη, ταχυδα­κτυλουργική τοποθέτηση. ῾Η συνείδη­σή του, ὅμως, δέν τόν ἀνάπαυσε. Καί, πρίν συμπληρωθεῖ ἑξάμηνο ἀπό τήν εἰκονική προαγωγή του, ἔστειλε ἐκτενέ­στατο ὑπόμνημα στήν ῾Ιερά Σύνοδο, ἱστορώντας καί κακίζοντας τήν ὅλη ἐκ­τροπή, καταλογίζοντας εὐθῦνες στούς πρωταγωνιστές τῆς ἀνωμαλίας, ἐκφρά­ζοντας τήν προσωπική του μετάνοια καί θλίψη, ἱκετεύοντας, μέ σοβαρότητα καί διαλεκτική ὑψηλοῦ ἤθους, νά γίνει κάθε προσπάθεια γιά τή θεραπεία τῆς βαθειᾶς πληγῆς καί δηλώνοντας, ὅτι εἶναι πρόθυμος καί ἕτοιμος, στήν περίπτωση πού ἀποφασιστεῖ ἡ ἀποκατάσταση τοῦ ἀδικημένου, κανονικοῦ Μητροπολίτη, νά ἀποσυρθεῖ ἀπό τό θρόνο, ἀφήνοντας ἐλεύθερο τό δρόμο τῆς ἐπιστροφῆς του.

Ποιά ἦταν ἡ ἀντίδραση τοῦ Σερα­φείμ; Κάλεσε τή Σύνοδο καί, δίχως ἄλλη διαδικασία, κήρυξε, αὐταρχικά, ἔκ­πτωτο τόν Μητροπολίτη Στέφανο καί ἔσπρωξε ἄλλον στήν ἐπίζηλη θέση. Καί οἱ Συνοδικοί δέν τόλμησαν νά ἀντιδρά­σουν καί νά στηρίξουν τό κύρος τῶν ῾Ιερῶν Κανόνων.

2. Δεύτερη -καί αὐτή δικτατορική καί ἐκβιαστική- πρωτοβουλία τοῦ Σερα­φείμ, ἦταν ἡ ὁριστική φίμωση τῆς Συνόδου τῆς ῾Ιεραρχίας. Γιά νά μήν ἀκούγονται φωνές ἤ καί μόνο ψίθυροι διαμαρτυρίας καί γιά νά μή συμβεῖ ποτέ τό ἀπευκτέο ἐνδεχόμενο νά συνασπι­στοῦν Συνοδικοί Μητροπολίτες καί νά ὀργανώσουν ἀντιπολιτευτικό κίνημα, κατάργησε τή Συνέλευση καί τίς διαβου­λεύσεις τοῦ ᾿Ανώτατου διοικητικοῦ Σώματος τῆς ᾿Εκκλησίας. ᾿Από κεῖ  καί πέ­ρα, ἡ ῾Ιεραρχία συνεδρίαζε, μόνο, ὅταν προέκυπτε ἀνάγκη ἐκλογῆς Μητροπο­λι­τῶν. Μόνο γιά μιά μέρα καί μόνο μέ ἕνα θέμα. ᾿Από κεῖ καί πέρα οἱ πόρτες ἔ­μεναν ἀμπαρωμένες καί τά Συνοδικά ἕδρανα ἀδρανῆ.

Μέ τέτοια ἀδράνεια, πῶς νά μελετη­θοῦν τά ἐκκλησιαστικά προβλήματα, πῶς νά ἀντιμετωπιστοῦν τά κραυγαλέα σκάνδαλα καί πῶς νά ὁριοθετηθοῦν νέ­οι ὁρίζοντες στήν ποιμαντική δράση τῆς ἑλληνικῆς ᾿Εκκλησίας; ῞Ολα αὐτά τά προβλήματα περνοῦσαν στό φά­κελο τῶν “πρός ἐνέργειαν” ἤ, ἀκριβέ­στερα, θάβονταν στό μαυσωλεῖο τῆς λήθης καί ἔπαυαν νά ἐνοχλοῦν τόν προ­καθήμενο καί τή συνοδεία του καί νά σεί­ουν τίς καρέκλες τῆς ἀνέφελης ἐξουσίας.                         

3. ᾿Επακόλουθο σύμπτωμα ἦταν, ὅτι στήν ὅλη λειτουργία τοῦ διοικητικοῦ ἐκκλησιστικοῦ μηχανισμοῦ δέν ὑπῆρχε κριτική ἐπεξεργασία, καταλογισμός εὐθυνῶν καί εἰσηγήσεις γιά βελτίωση τῆς ποιμαντικῆς προσφορᾶς ἤ γιά ἀντι­στροφή τῆς ἀντιεκκλησιαστικῆς φρενί­τιδας. ῞Ολα ἦταν ἀφημένα στήν ἔμπνευ­ση καί στήν παρόρμηση τοῦ “συνωμό­τη” Σεραφείμ καί ὅλα κυλοῦσαν κουρ­δισμένα ἀπό τή μονόχνωτη, ἐγωκεντρική κατανόηση τοῦ ἀρχιερατικοῦ διακονήματος.

Σύμφωνα μέ τόν Καταστατικό Χάρ­τη τῆς ᾿Εκκλησίας τῆς ῾Ελλάδος, ἡ Διαρκής ῾Ιερά Σύνοδος, ὁ ᾿Αρχιεπίσκο­πος, πρόεδρος καί τά μέλη της, καθώς καί ὅλοι οἱ Μητροπολίτες τῆς ἑλλαδικῆς ᾿Εκκλησίας λογοδοτοῦν ἐνώπιον τῆς ῾Ιε­ραρχίας, πού συνέρχεται, μιά φορά τό χρόνο, σέ τακτική Συνέλευση καί σέ ἔκτακτες Συνελεύσεις, ὁσάκις παρα­στεῖ ἀνάγκη.

᾿Από τή στιγμή, ὅμως, πού ὁ Σερα­φείμ ἔκλεισε καί φίμωσε τή Σύνοδο τῆς ῾Ιεραρχίας, ἀφαιρέθηκε ἀπό τά μέλη της τό δικαίωμα καί ἡ ἁρμοδιότητα νά ἐκθέσουν τήν κριτική τους ἄποψη καί νά ζητήσουν ἐπαναπροσαρμογή τῶν στόχων ἤ κολασμό τῶν ἐνόχων. Σύννε­φο πυκνό σιωπῆς κάλυψε τό συνοδικό χῶρο καί φίμωτρο σφράγισε ἐκβια­στικά τό θεόσδοτο χάρισμα τῆς ἐλευθε­ρίας τοῦ λόγου.

῎Αν κάποιος Μητροπολίτης ἀντλοῦ­σε, ἀπό τά βάθη τῆς ἀρχιερατικῆς του συνείδησης, τό θάρρος νά μιλήσει καί νά στιγματίσει νοοτροπίες καί συμπεριφορές τοῦ δικτάτορα Σεραφείμ, θά εἰσέπραττε τήν ἀπειλή τῆς βίαιης ἀπο­μάκρυνσης ἀπό τό θρόνο του ἤ τόν ἐν­αλλακτικό ἐκφοβισμό, ὅτι ὁ βαρύς φά­κελος τῶν ἀνομημάτων του θά ἀνασυρόταν ἀπό τό ράφι τοῦ σκοτεινοῦ ἀρχείου καί θά διαβιβαζόταν πρός διε­ρεύνηση καί πρός ἐκδίκαση.

Γεγονός, πού δέν πρέπει νά διαφύγει ἀπό τήν προσοχή μας, εἶναι, ὅτι ἡ Σεραφειμική “συνωμοτική” πολυπραγμωσύνη κατάφερε νά αἰχμαλωτίσει καί νά φιμώσει ἀκόμα καί τήν ἀδέσμευ­τη καί πολύπειρη καί φιλοκατήγορη δημοσιογραφία. Σά νά εἶχε πέσει σύν­θημα ἤ ἐντολή ἤ ἄλλος, πολυδύναμος, ἀνασχετικός μοχλός πάνω στή δημοσιογραφική πένα, τά λάθη καί οἱ ραδιουργίες καί οἱ κατάφωρες παραβιά­σεις τῶν ῾Ιερῶν Κανόνων καί τῶν ἐκκλη­σιαστικῶν Νόμων δέ σχολιάζονταν καί δέν ἐπικρίνονταν ἀπό τή δημοσιογρα­φική ἤ τήν ἠλεκτρονική ἐνημέρωση.

Τό “γιατί” περνοῦσε ἡ δημοσιογρα­φία “αἰδημόνως” σιωπηλή μπροστά ἀπό τά φορτία τῶν ἀνομημάτων τοῦ δικτάτορα τῆς ᾿Εκκλησίας Σεραφείμ, ἀ­ποτελεῖ πρόβλημα καί ἐρωτηματικό καί γιά τό Σῶμα τῆς ᾿Εκκλησίας καί γιά τή δημοσιογραφική οἰκογένεια. ᾿Ακριτομύθιες, ὅμως, δημοσιογράφων καί ἔλλειψη ἐχεμύθειας τῶν διαχειριστῶν τῆς ἐκ­κλησιαστικῆς γραφειοκρατίας καί τῶν ἐκκλησιαστικῶν ταμείων διέ­σπείραν στούς πέντε ἀνέμους πολύ ἐνδιαφέ­­ρουσες πληροφορίες γιά τή λει­τουργία τοῦ φαινομένου αὐτοῦ.

Δέ θά ἀνασκαλέψω τούς ψιθύρους καί τίς ἀνοιχτές, θαρραλέες ἀποκα­λύψεις τῶν “κρυφῇ γινομένων” (᾿Εφεσ. ε΄ 12), ἐκείνης τῆς ἐποχῆς, γιατί δέν εἶ­ναι αὐτή ἡ προβληματική, πού μέ παρα­κινεῖ στή χάραξη αὐτῶν τῶν γραμμῶν. Πρόθεσή μου εἶναι ἡ σκιαγραφία τοῦ πορτρέτου τοῦ ᾿Αρχιεπισκόπου Σερα­φείμ, τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἡγέτη, πού θεώρησε ἐπιτρεπτό νά φιμώσει κάθε φωνή διαμαρτυρίας καί νά βηματίσει στούς ἱερούς χώρους τῆς ᾿Εκκλησίας ὡς ἀπόλυτος καί ἀνέλεγκτος μονάρχης.

᾿Εκείνους, πού δέν μπόρεσε νά καθυ­ποτάξει καί νά φιμώσει, ἦταν οἱ ἐκπρό­σωποι τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ πληρώματος. Τά μέλη τῆς ᾿Εκκλησίας μέ τό ἀδά­μαστο θάρρος καί -θά τό σημειώσω μέ ἔμφαση- μέ τήν ἡρωϊκή προοπτική νά μήν ὑποκύψουν στά δυναστικά πλέ­γματα καί στή βία, ἀλλά νά ἀγωνι­στοῦν γιά τήν κάθαρση τοῦ ἱεραρχικοῦ Σώματος καί γιά τήν ἀποκατάσταση τῆς Κα­νονικότητας καί τῆς Νομιμότητας στά κέντρα τῶν προγραμματισμῶν καί τῶν διοικητικῶν ἀποφάσων. Αὐτοί -καί δέν ἦταν λίγοι- ἔμειναν ἀδούλωτοι. Μέ τό βλέμμα καθηλωμένο στόν Σταυρωμέ­νο ἀρχηγό τῆς ᾿Εκκλησίας καί μέ τήν ἀ­κοή γεμάτη ἀπό τήν προσταγή: “Προσέ­χετε ἀπό τῶν ψευδοπροφητῶν, οἵτινες ἔρχονται πρός ὑμᾶς ἐν ἐνδύματι προ­βάτων, ἔσωθεν δέ εἰσι λύκοι ἅρπαγες” (Ματθ. ζ΄ 15). 

Οἱ ἀντιδράσεις τοῦ μεγάλου αὐτοῦ πλήθους ἐνοχλοῦσαν ἀφόρητα τόν ᾿Αρ­χιεπίσκοπο Σεραφείμ. ᾿Αλλά δέν εἶχε τή δύναμη καί τόν τρόπο νά τίς ἀνακό­ψει. ῏Ηταν ἕνα τσουνάμι λαϊκῆς ἀγανά­κτησης καί πόνου καί ὁμόφωνης διαμαρτυρίας, πού ἔπεφτε, μέ ἀδιάκο­πους κυματισμούς, πάνω στό Συνοδικό Κέντρο τῆς ᾿Εκκλησίας καί κατέλυε τήν ἀρχιεπισκοπική ἀλαζονία.

Διαπιστώνοντας ὁ Σεραφείμ, ὄτι δέν μπορεῖ νά δαμάσει καί νά πνίξει τή λαϊ­κή ἐξέγερση, ἐπινόησε ἄλλο τρόπο ἀν­τίδρασης. ᾿Αδέξιας καί ἀναποτελεσμα­τικῆς. ᾿Αλλά, γιά τή δική του ἔντρομη συνείδηση, ὑπεροχικῆς. Καμώθηκε πώς δέν τόν πειράζει καί δέν τόν ἐπηρεάζει ἡ ὁποιαδήποτε κριτική καί δέν τόν κάμπτουν οἱ φωνές καί οἱ διαμαρτυ­ρίες τοῦ ἐξεγερμένου ἐκκλησιαστικοῦ πληρώματος. ῞Ολοι αὐτοί, πού φώνα­ζαν καί ζητοῦσαν κάθαρση, Νομιμότητα καί Κανονικότητα, συναποτελοῦ­σαν τό “χύδην ὄχλο”. Αὐτός ἦταν ὁ ἡγέ­της. Καί θά ἐξακολουθοῦσε νά παραμέ­νει ὁ ἡγέτης, μέ τήν τραχύτητα τοῦ ἀν­τάρτη καί μέ τήν ἐπωνυμία τοῦ ποιμένα.

Κάποιες φορές, φτάνοντας στό Μέ­γαρο τῆς ῾Ιερᾶς Συνόδου, ἔβλεπε γύρω τοιχοκολλημένες ἀφίσες ἤ συνθήματα γραμμένα στούς τοίχους. ῎Αφωνες αὐ­τές οἱ γραφές, σήκωναν ἐκκωφαντική διαμαρτυρία, ἐνάντια στή μετασκευή τοῦ Οἴκου τοῦ Θεοῦ σέ οἶκο σκανδά­λων. Οἱ ἄνθρωποι τῆς δουλικῆς ὑπο­ταγῆς ἔσπευδαν νά κατεβάσουν τίς ἀφίσες καί νά ἐπικαλύψουν τά γραπτά συνθήματα. Κείνη τή στιγμή, ὁ ἀντάρ­της τῶν βουνῶν καί συνωμότης τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ περιβόλου, μέ ὕφος ἄφοβου ἐξουσιαστή, φώναζε· “᾿Αφή­στε τα ρέ, μήν τά ξηλώνετε. ᾿Αφήστε τα, νά τά διαβάσει ὁ κόσμος. ῾Ο Σεραφείμ δέ φοβᾶται κανέναν. ῞Ο,τι καί νά κάνουν, δέ θά πετύχουν νά μέ κα­τεβάσουν ἀπό τό θρόνο”. Καί, μ᾿ αὐτό τόν κομπασμό, περνοῦσε τήν πόρτα τοῦ Συνοδικοῦ μεγάρου. Νικητής καί θριαμβευτής. Μέ στραμμένη τήν πλάτη στήν ἀγωνία καί στό θρῆνο τοῦ λαοῦ. Καί μέ ἀνοιχτή τήν ἀγκάλη στούς χειροκροτητές τῆς εὐκαιριακῆς καί συμφεροντολογικῆς συμπαράστασης. 

***

῎Ετσι αὐτοπροσδιορίστηκε ὁ ᾿Αρχιε­πίσκοπος τῆς ᾿Ιωαννίδειας δικτατορίας καί τῆς ὁμώνυμης νοοτροπίας Σερα­φείμ. ῎Ετσι ἔσυρε τή γραφίδα, γιά νά χαράξει τό ζωηρό περίγραμμα τοῦ πορ­τρέτου του καί τίς συμπληρωματικές φωτοσκιάσεις. ῎Ετσι συμπλήρωσε τή βίβλο τῶν ὁραμάτων του καί τῶν δρα­στηριοτήτων του, γιά νά τήν παραδώσει, πρός κρίση καί ἀποτίμηση, στίς διάδοχες γενιές καί γιά νά τήν ἐντάξει στόν κώδικα τῆς πανορθόδοξης ἱστο­ρίας.

῾Ο καθένας ἀπό μᾶς ἔχει τήν εὐχέρεια καί τό χρέος, νά τή φυλλομετρήσει καί νά τή ζυγίσει. 

 

Print Friendly, PDF & Email

† ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ
ΑΘΗΝΩΝ
ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ (ΚΟΤΣΩΝΗΣ)

  • Βιογραφικό
    • Βιογραφικό
    • Ἰδιόχειρος Διαθήκη
    • Αὐτοβιογραφικά
    • Προσωπικότητα
    • Νεκρολογίες
  • Ἐκλογή
  • Ἐκλογή Ἐπισκόπων
  • Ἱστορικά
  • Ἱερώνυμος - Δικτατορία
  • Ποιμαντικό Ἔργο
    • Ποιμαντικό Ἔργο ὡς Ἀρχιεπίσκοπος
      • Σχέδιο ἀναδιοργανώσεως τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος
      • Ἑτερόδοξοι
    • Ἐκκλησιαστική περιουσία
  • Ὁμιλίες
    • Ποιμαντικές
    • Ἐπετειακές
    • Ὁμιλίες περιστασιακές
  • Ἄρθρα
    • Ὁ ἀγώνας Ὀρθοδοξίας κατά ἀθεΐας
    • Πρός μαθητές...
  • Συγγραφικό Ἔργο
  • Ἐπιστολές

Ἡμερολόγιο Ἄρθρων

  • ► 2023 (7)
    • ► Μάρτιος (3)
      • • Κήρυγμα Κυριακῆς Σταυροπροσκυνήσεως
      • • Ποιότητες συνάντησης με τον Κύριο Κήρυγμα
      • • Η Παναγία χαρά μας- Β' Χαιρετισμοί
    • ► Ιανουάριος (4)
      • • Ιεροί Κανόνες και επικαιρότητα πρόλογος
      • • Η ιερατική λειτουργία του Προδρόμου
      • • Η κόπωση
      • • Εκκοσμίκευση και επαγγελματισμός
  • ► 2022 (135)
    • ► Δεκέμβριος (7)
      • • Το αδικαίωτο πάθος
      • • Στιχηρό του Εσπερινού των Χριστουγέννων
      • • "Αυγούστου μοναρχήσαντος..."
      • • Για να μην ξεχνούν οι παλαιότεροι και να μαθαίνουν οι νεώτεροι
      • • Αυτονομία ή θεονομία;
      • • Μελαγχολική αναδρομή στην πορεία του Εκκλησιαστικού προβλήματος χθες και σήμερα
      • • Κήρυγμα και ευτελισμός
    • ► Νοέμβριος (13)
      • • Οι δημοσκοπήσεις και ο Αρχιεπίσκοπος
      • • Κλέφτες όλου του κόσμου ενωθήτε...
      • • Επιβάλλεται άμεση αποκατάσταση
      • • Το κλειστό κύκλωμα
      • • Ορθοδοξία Η εν διωγμοίς αντίστασις των Αγίων Πατέρων
      • • Η εμπορευματοποιημένη αλήθεια
      • • Ερώτημα στον Μακαριώτατο κ. Χριστόδουλο (2)
      • • Περιοδεύων θίασος
      • • Εκσυγχρονισμός ή εξανδραποδισμός;
      • • Ερώτημα στον Μακαριώτατο κ. Χριστόδουλο
      • • Η εκκλησιαστική δικαιοσύνη στις ημέρες μας
      • • Το μαύρο κουτί
      • • Πανηγυρίσαμε και μετά;
    • ► Οκτώβριος (7)
      • • Ποιός θα "κονταροχτυπηθεί με το κακό...";
      • • Το ζητούμενο
      • • "Εδώ και τώρα..."
      • • Η μεταλλαγμένη θρησκευτικότητα (2)
      • • Εξοχώτατε κύριε Πρόεδρε
      • • Το θανάσιμο τρόπαιο
      • • Η ηχορρύπανσι
    • ► Σεπτέμβριος (2)
      • • Με το βλέμμα στον Εσταυρωμένο
      • • Το επιτίμιον της ακοινωνησίας
    • ► Αύγουστος (10)
      • • Η ακόρεστη πείνα
      • • Τα 25 χρόνια της εκκλησιαστικής ανωμαλίας
      • • Το χάος του παρασκηνίου
      • • Κήρυγμα Παράκλησης / Κύριε, εισάκουσον...11
      • • Κήρυγμα Παράκλησης / Κύριε, εισάκουσον...10
      • • Κήρυγμα Παράκλησης / Κύριε, εισάκουσον...9
      • • Κήρυγμα Παράκλησης / Κύριε, εισάκουσον...8
      • • Κήρυγμα Παράκλησης / Κύριε, εισάκουσον...7
      • • Ο μύθος της αντικανονικότητας των 12 εκθρονισθέντων αρχιερέων! (7)
      • • Ο μύθος της αντικανονικότητας των 12 εκθρονισθέντων αρχιερέων! (6)
    • ► Ιούλιος (6)
      • • Ο μύθος της αντικανονικότητας των 12 εκθρονισθέντων αρχιερέων! (5)
      • • Ο μύθος της αντικανονικότητας των 12 εκθρονισθέντων αρχιερέων! (4)
      • • Ο μύθος της αντικανονικότητας των 12 εκθρονισθέντων αρχιερέων! (3)
      • • Ο μύθος της αντικανονικότητας των 12 εκθρονισθέντων αρχιερέων! (2)
      • • Ο μύθος της αντικανονικότητας των 12 εκθρονισθέντων αρχιερέων!
      • • Η λυτρωτική αγάπη του Θεού-Αποστολικό κήρυγμα 3ης Κυριακής-σ Νικόδημος
    • ► Ιούνιος (11)
      • • Ο έμφυτος ηθικός Νόμος-Αποστολικό κήρυγμα 2ης Κυριακής π Ειρηναίος
      • • Αποστολικό κήρυγμα 2ης Κυριακής σ Νικόδημος
      • • Ο δρόμος των Αγίων, δρόμος Σωτηρίας Αποστολικό κήρυγμα Κυριακής αγίων Πάντων μον. Ιγνάτιος Βερβέρης
      • • Αποστολικό κήρυγμα Κυριακής Αγίων Πάντων
      • • Κανονικότητα χρήσεως του τίτλου του: "Αττικής και Μεγαρίδος"
      • • Γεύση Πεντηκοστής, εμπειρία Γολγοθά
      • • Υποθήκες προς πρεσβυτέρους-αποστολικό κήρυγμα Κυριακής Πατέρων Α' Οικουμενικής Συνόδου
      • • Παρά το πλευρόν των πολιτικών κρατουμένων 6ο
      • • Εγρήγορση της Εκκλησίας
      • • Παρά το πλευρόν των πολιτικών κρατουμένων 5ο
      • • Παρά το πλευρόν των πολιτικών κρατουμένων 5ο (2)
    • ► Μαϊος (27)
      • • Παρά το πλευρόν των πολιτικών κρατουμένων 4ο
      • • Δαιμονική αντιπαράθεση-αποστολικό κήρυγμα Κυριακής Τυφλού
      • • Αποστολικό κήρυγμα Κυριακής Τυφλού
      • • Παρά το πλευρόν των πολιτικών κρατουμένων 3ο
      • • Παρά το πλευρόν των πολιτικών κρατουμένων 3ο
      • • Παρά το πλευρόν των πολιτικών κρατουμένων 2ο
      • • Παρά το πλευρόν των πολιτικών κρατουμένων 1ο
      • • Αγαπητική και όχι εξουσιαστική παρουσία στις τοπικές Εκκλησίες
      • • Κυριακή Σαμαρείτιδος
      • • Το χρέος της Ιεραρχίας: η μετά θάνατον αναγνώριση των αδικηθέντων 12 μητροπολιτών
      • • Το χρέος της Ιεραρχίας: η μετά θάνατον αναγνώριση των αδικηθέντων 12 μητροπολιτών (2)
      • • Εκτεθειμένη η Σύνοδος
      • • Το ιστορικό στίγμα του μάρτυρα
      • • Διωγμός Μητροπολιτών
      • • Η Αγάπη γίνεται Ανάσταση
      • • Κυριακή Παραλύτου
      • • Αποστολικό κήρυγμα εορτής Ιωάννου Θεολόγου
      • • Η συνέπεια στην πνευματική ζωή (7)
      • • Η συνέπεια στην πνευματική ζωή (6)
      • • Κυριακή Μυροφόρων
      • • Η συνέπεια στην πνευματική ζωή (5)
      • • Η συνέπεια στην πνευματική ζωή (4)
      • • Η συνέπεια στην πνευματική ζωή (3)
      • • Η συνέπεια στην πνευματική ζωή (2)
      • • Η συνέπεια στην πνευματική ζωή (1)
      • • Αποστολικό κήρυγμα Κυριακής Θωμά
      • • Ειρήνη και χαρά
    • ► Απρίλιος (15)
      • • Κήρυγμα Αποστολικό Κυριακής του Θωμά
      • • Α΄ και γ΄ ωδή του Κανόνα του Πάσχα (κείμενο-μετάφραση)
      • • Πάσχα 2022
      • • Αναστάσιμη εμπειρία
      • • "Σταυρέ πανσεβάσμιε..."
      • • Αγωνία στη Γεθσημανή και αγωνία στο σύγχρονο κόσμο
      • • Άνθη από την ποίηση του Γολγοθά-Μεγάλη Τρίτη
      • • Η Ιερά Εξέταση
      • • Κήρυγμα αποστολικό Κυριακής Βαΐων
      • • Η αλλοπρόσαλλη τακτική του Μακ. Αρχιεπισκόπου Αθηνών κ. Χριστοδούλου
      • • Το υπόμνημα της ντροπής
      • • "Εις" και η αλήθεια
      • • Κήρυγμα αποστολικό Κυριακής Ε' Νηστειών-2
      • • Από την επιφάνεια στο βάθος
      • • Κήρυγμα αποστολικό Κυριακής Δ' Νηστειών_2
    • ► Μάρτιος (7)
      • • Κήρυγμα αποστολικό Κυριακής Σταυροπροσκυνήσεως (Γ' Νηστειών)
      • • Κήρυγμα Ευαγγελισμού της Θεοτόκου
      • • Θεολογία...
      • • Το θύμα και... ένας από τους θύτες
      • • Κήρυγμα αποστολικό Κυριακής Β' Νηστειών
      • • Κήρυγμα αποστολικό Κυριακής Ορθοδοξίας (Α' Νηστειών)
      • • Κήρυγμα Αποστολικό Κυριακής Τυρινής
    • ► Φεβρουάριος (11)
      • • Κήρυγμα Αποστολικό Κυριακής Απόκρεω
      • • Προς Μακαριώτατο...
      • • Λαός του Θεού-Θεμελιακά χαρακτηριστικά της Λειτουργικής, "Θεωρητικής" και Μυστηριακής ζωής
      • • Κήρυγμα Αποστολικό 34ης Κυριακής (Ασώτου)
      • • Διάλογοι και Θεολογία
      • • Λατρεία και Βίβλος-Η πρώτη ακτίνα
      • • Κήρυγμα Αποστολικό Κυριακής Τελώνου και Φαρισαίου σ Νικόδημος
      • • Το σπασμένο πηδάλιο
      • • Τα μηνύματα του πένθους
      • • Κήρυγμα Αποστολικό 17ης Κυριακής
      • • Κήρυγμα Υπαπαντής
    • ► Ιανουάριος (19)
      • • Εύρος γνώσης ή έπαρσης;
      • • Η Πύλη του Ουρανού-Μπροστά στη μυστική Τράπεζα
      • • Καιροί παρακμής
      • • Μπαλόνια... ή καρδιές;
      • • Κήρυγμα Κυριακής ΙΔ' Λουκά (Τυφλού Ιεριχούς)
      • • Αναζητείται επιμόνως Ιερός Κανών
      • • Κήρυγμα Αποστολικό Αγίου Αντωνίου
      • • Ο ρατσισμός του αντιρατσισμού
      • • Κήρυγμα Κυριακής ΙΒ' Λουκά (Δέκα λεπρών)
      • • Εξόδιο
      • • Θεολογία-Εξουσία
      • • Πειρασμοί του εκκλησιαστικού σώματος
      • • Υπόμνησι στους σύγχρονους πλαστογράφους
      • • Κήρυγμα Κυριακής μετά τα Φώτα-Ιωάννου Προδρόμου
      • • Θρίλερ στη Μητρόπολη
      • • Ένα αλλοιώτικο γαμήλιο δώρο
      • • Κανονικές και Νομικές επισημάνσεις σε αρχιερατικές δηλώσεις
      • • Το ειδικό βάρος της Συνοδικής αξιοπρέπειας
      • • Ο χρόνος
  • ► 2021 (347)
    • ► Δεκέμβριος (29)
      • • Κήρυγμα Κυριακής προ Φώτων
      • • Η υπακοή
      • • Η συμπαράσταση των εγκαλουμένων κληρικών με λαϊκό συνήγορο ενώπιον των εκκλησιαστικών δικαστηρίων
      • • Στοχασμοί του Σαββάτου-Θα σκύψω στο καινό μνημείο
      • • Η έκθεση-ντοκουμέντο ενός γενναίου Αρχιερέα πριν από το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων
      • • Στη Φάτνη...
      • • Το χαμένο μονοπάτι
      • • Κήρυγμα Κυριακής μετά την Χριστού Γέννηση
      • • Επιστολή στο Μητροπολίτη, που πλαστογραφήθηκε η ψήφος του
      • • Προοδευτικότητα ή αντιγραφή;
      • • "Ήλθε... και απήλθε"
      • • Ο Ιούλιος του 1974 και το σήμερα
      • • Κήρυγμα Αποστολικό Κυριακής προ Χριστουγέννων
      • • Η υπόθεση των επιτιμίων ενώπιον του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου
      • • Οι δυο κόσμοι
      • • Ο Αμβρόσιος κρίνει το Χριστόδουλο
      • • Συναγμένοι στην Ευχαριστία-Άγιοι του Θεού
      • • Προς τη Διαρκή Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος
      • • Η πορεία της πτώσεως
      • • Η πλαστογραφία στην ανώτατη δικαιοσύνη
      • • Κήρυγμα Κυριακής ΙΑ' Λουκά
      • • Έκθεση γραφολογικής και γραφοτεχνικής γνωμοδότησης
      • • Εκζήτηση εξηγήσεων και απάντησης για αδικία
      • • Χάραγμα βαρυτάτου πένθους
      • • Αιχμαλωσία συνειδήσεων
      • • Μεταμοντέρνα θρησκευτικότητα
      • • Κήρυγμα Κυριακής Ι' Λουκά
      • • Η λειτουργία του συνοδικού συστήματος στο χώρο της διοικήσεως της εκκλησιάς
      • • Θλιβερές αναμνήσεις
    • ► Νοέμβριος (32)
      • • Χριστόδουλε, λησμόνησες τους σταυρωμένους
      • • Χριστόδουλε, λησμόνησες τους σταυρωμένους (2)
      • • Το σιωπηλό μεγαλείο
      • • "εωράκαμεν..."
      • • Στον αγρό του Παπισμού
      • • Η προσφυγή κληρικών παντός βαθμού στα πολιτειακά δικαστήρια
      • • Κήρυγμα Κυριακής 23ης σ Νικόδημος
      • • Ο Μακαριστός Λαρίσης Θεολόγος σε δικαστική εκκρεμότητα
      • • "Για μια φούχτα δολλάρια"
      • • Ο Μεσσιανισμός της τεχνολογίας
      • • Όταν οι πηγές μιλούν
      • • Κήρυγμα Εισοδίων της Θεοτόκου
      • • Το μαρτύριο ενός σύγχρονου αγίου ιεράρχη
      • • Μοναξιά και μοναξιά
      • • Αφανείς ή αιχμάλωτοι;
      • • Μυστικισμός και ρεαλισμός
      • • Οι πληγές
      • • Ομιλία προ της εξορίας Αγίου Ιωάννη Χρυσοστόμου
      • • Μια είδησι, που δε βγήκε στον αέρα
      • • Κήρυγμα Αποστολικό 10ης Κυριακής
      • • Μ. Βασίλειος: Προς Ευστάθιον τον Σεβαστηνόν
      • • Μια επιστολή του αγίου Νεκταρίου
      • • Ποιος έχει το πρόβλημα
      • • Ποιος έχει το πρόβλημα (2)
      • • Το παράτολμο πήδημα
      • • «Θεοδίδακτοι...»
      • • Η φωνή της Εκκλησίας πρέπει να ακούγεται
      • • Κήρυγμα Αποστολικό 20ής Κυριακής
      • • Εν ου παικτοίς Πράξι δεύτερη
      • • Τα όρια του ανθρωπισμού μας
      • • Εν ου παικτοίς Πράξι πρώτη
      • • Τα είδωλα της TV
    • ► Οκτώβριος (30)
      • • Μεταβίβαση της ευθύνης
      • • Ανθρώπινα Δικαιώματα: Χρήσης ή επιλογής;
      • • Το όνειδος
      • • Σύμβολα και εμπειρίες
      • • Πρόσκληση σε υπακοή
      • • Το λάβαρο ή την εμπειρία;
      • • Συνοδικά Πρακτικά, πλαστογραφίες και γραφικότητες
      • • Κορεσμός-πείνα
      • • Η σύγχυση που επικρατεί σήμερα περί τα επιτίμια ακοινωνησίας
      • • Κήρυγμα Αποστολικό 18ης Κυριακής
      • • Ο συνήγορος των δυο Μητροπολιτών γράφει:
      • • Παγκοσμιοποιημένος φαρισαϊσμός
      • • Η αποτρόπαιη καταδίκη
      • • Παγκοσμιοποίηση και Εκκλησία-2
      • • Η σιωπή του Αρχιεπισκόπου
      • • Κήρυγμα Αποστολικό Κυριακής Πατέρων Ζ' Οικουμενικής Συνόδου
      • • Συνθήματα μιας χρήσεως
      • • Κραυγές αγωνίας... άγονες
      • • Ο Καλαβρύτων Αμβρόσιος γράφει:
      • • Μοναχική Κουρά
      • • Η δύναμη της προσευχής
      • • Αξιοκρατία ή φαυλοκρατία;
      • • Η αρνητική αυτοσυνειδησία
      • • Κήρυγμα Κυριακής Γ' Λουκά
      • • Τα επιτίμια της ακοινωνησίας μετά τις αποφάσεις ΔΙΣ και ΙΣΙ
      • • Ποιμένες πολλοί διέφθειραν τον αμπελώνα...
      • • Ο Πειραιώς Καλλίνικος για το "επιτίμιο ακοινωνησίας"
      • • Η φθορά των θεσμών
      • • Προς το δευτεροβάθμιο για τους αρχιερείς δικαστήριο
      • • Κήρυγμα Αποστολικό 15ης Κυριακής
    • ► Σεπτέμβριος (26)
      • • Μηδέν άγαν...
      • • Η ευθύνη του "ορθοτομείν" και η υπακοή των επισκόπων
      • • Η επιστολή μου προς τον αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο
      • • Η επιστολή μου προς τον αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο (2)
      • • Η γνώμη των πλειόνων
      • • Ο Μητροπολίτης Καλαβρύτων γράφει για τα επιτίμια...
      • • Η καπηλεία
      • • Καταγγέλω...
      • • Η εισήγηση του Μητροπολίτου Κονίτσης Ανδρέα
      • • Ευσεβιστές-ασεβιστές
      • • Παγκοσμιοποίηση και Εκκλησία
      • • Αρετές
      • • Κήρυγμα Κυριακής μετά την Ύψωση-2
      • • Δογματική διδασκαλία και πνευματικός βίος
      • • Μέτρο κρίσεως
      • • Μη πυροβολείτε τους θεσμούς
      • • Η πλαστή "παραίτησι"
      • • Η αυθεντία της Εκκλησίας
      • • Λαρισαίων δικαίωσι
      • • Κήρυγμα Κυριακής προ της Υψώσεως-2
      • • Το εξάμβλωμα Κακλαμάνη
      • • Αμφίπλευροι δεσμεύσεις
      • • Κήρυγμα Κυριακής ΙΑ' Ματθαίου
      • • Το βαθύ τραύμα (1)
      • • Ένα ψευδοπρόβλημα
      • • Μαθητεία και θητεία
    • ► Αύγουστος (30)
      • • Υπέρβαση της συμβατικότητας
      • • Άκυρο...
      • • Κήρυγμα Αρχής Ινδίκτου
      • • Συνοδική συνείδησι
      • • Στον Επίσκοπο της Εκκλησίας
      • • Οι αντιστασιακοί ακροβολίζονται
      • • Η ευθύνη της ηγεσίας
      • • Θεέ μου και Σωτήρα μου
      • • Εν τη Κοιμήσει...
      • • Ηγεσία της Εκκλησίας
      • • Η βοήθεια του Θεού
      • • Κήρυγμα Κυριακής Θ' Ματθαίου
      • • Καλά έργα
      • • Παιδιά της "Πλατυτέρας"
      • • Ενάρετος και συνάνθρωποι
      • • Στον τάφο της Θεοτόκου...
      • • Εξομολόγηση και μετάνοια
      • • Κήρυγμα Παράκλησης / Κύριε, εισάκουσον...6
      • • Ταπεινοί δούλοι
      • • Κήρυγμα Παράκλησης / Κύριε, εισάκουσον...5
      • • Φαντασία
      • • Κήρυγμα Παράκλησης / Κύριε, εισάκουσον...4
      • • Μελωδία και ύμνοι
      • • Χαρισματούχοι
      • • Εάν αγαπάτε με
      • • Κήρυγμα Παράκλησης / Κύριε, εισάκουσον...3
      • • Για την ταπείνωση
      • • Κήρυγμα Παράκλησης / Κύριε, εισάκουσον...2
      • • Επίσκοπε της αγάπης και της θυσίας, φώτισε τους σημερινούς διαδόχους σου
      • • Κήρυγμα Παράκλησης / Κύριε, εισάκουσον...1
    • ► Ιούλιος (27)
      • • Σχέδιο διχασμού
      • • Αξιύμνητε Μιχαήλ Αρχάγγελε...
      • • Κήρυγμα Κυριακής Στ' Ματθαίου-Παραλυτικού
      • • Ο συμπαθής επισκέπτης των διωκομένων
      • • Ευρώπη και Ορθοδοξία
      • • Σταυρός: Σφραγίδα ελευθερίας και ζωής
      • • Εκκλησιαστική δημοσιογραφία
      • • Η ευπρέπεια εμπνέει την υπακοή
      • • Φιλάνθρωπος προς τους μετανοούντες
      • • Δημοσιογραφία και Εκκλησία
      • • Η στρέβλωση των ιερών κειμένων
      • • Κήρυγμα Προφήτου Ηλιού
      • • Εκκλησία ή "Χριστιανικός Πολιτισμός";
      • • Η θαυμαστή αλιεία των λαών
      • • Κήρυγμα Κυριακής Πατέρων Δ' Οικουμενικής Συνόδου
      • • Έσχατη κατάπτωσι
      • • Θεμελιακή πράξη
      • • Χριστιανισμός και Ευρώπη
      • • Κυριακή Γ' Ματθαίου
      • • Η ανθρώπινη φύση μας στην αγκαλιά του Θεού
      • • Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος χουντικός; Στέλιος Αλλαμανής
      • • Ο Σεραφείμ φοβάται τους έντιμους
      • • Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος χουντικός; Ξενοφών Ζολώτας
      • • Παναγία
      • • Κήρυγμα Αποστολικό 2ης Κυριακής
      • • Το μέγεθος της επισκοπικής ευθύνης
      • • Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος χουντικός; Κωνσταντίνος Μανιαδάκης
    • ► Ιούνιος (29)
      • • Θεία Λειτουργία
      • • Μιμηταί μου γίνεσθε καθώς καγώ Χριστού
      • • Πρόγευση
      • • Κήρυγμα Αγίων Αποστόλων
      • • Ύψωση Ιερού Ευαγγελίου
      • • Κήρυγμα Αποστολικό Κυριακής Αγίων Πάντων
      • • Σταυρός και Ανάσταση
      • • Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος χουντικός; Κωνσταντίνος Τσάτσος
      • • Κρυμμένοι επίσκοποι
      • • Προσκόληση καρδιάς στον πλούτο
      • • Πάσιν εμαυτόν εδούλωσα
      • • Οι μεγιστάνες
      • • Ιεραποστολή εν μέσω διωγμών
      • • Ανάγκη επισκοπικού προτύπου!
      • • Το κόστος της ελευθερίας
      • • Η χιονοστιβάδα
      • • Κατενώπιον του λαού του Θεού
      • • Το ναρκωτικό
      • • Κήρυγμα Κυριακής των Αγίων Πατέρων
      • • Πίστη: όραμα και πράξη
      • • Τα τρία δείγματα
      • • Μίμηση Ιησού Χριστού
      • • Ιεροί κανόνες και επικαιρότητα
      • • Πρόσθες ημίν πίστην
      • • Κήρυγμα Κυριακής του τυφλού
      • • Αναπνοή ελπίδας
      • • Οι βιαστές της ελευθερίας μας
      • • Η ένοχη σιωπή
      • • Πίστις και έρευνα
    • ► Μαϊος (28)
      • • Τραγούδι ή θρήνος;
      • • Η μεγάλη κλήση
      • • Η προς το Έθνος παρακαταθήκη του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου
      • • Η ανασφάλεια
      • • Κήρυγμα Αποστολικό Κυριακής της Σαμαρείτιδος
      • • Ειπέ τη Εκκλησία...
      • • Είμαστε άφοβοι;
      • • Ελεύθερος ή σε γκέττο;
      • • Κρίσις εις τας σχέσεις Αθηνών-Φαναρίου
      • • Κήρυγμα Κυριακής Παραλύτου
      • • Χέρι ευλογίας ή χέρι βίας;
      • • Αντίθετα στο ρεύμα
      • • Τριγμοί εις τας σχέσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος με το Πατριαρχείον Κωνσταντινουπόλεως
      • • Η σκυταλοδρομία της αγάπης
      • • Επίλογος κακότητας και ντροπής ενός συγχρόνου μητροπολίτου
      • • Κήρυγμα Αποστολικό Κυριακής των Μυροφόρων
      • • Το εκκλησιαστικό πρόβλημα
      • • Χωρίς προκλητικότητα
      • • Σε καιρό πειρασμού
      • • Η ανεκτίμητη επένδυση
      • • Επαναφορά στην πρώτη ζωή
      • • Μοιρολατρεία ή αγών;
      • • Οι ψυχές δεν νιώθουν κορεσμό
      • • Στα προπύλαια της Ολυμπιάδας
      • • Αγάπη προς τόν Θεό
      • • Χριστός Ανέστη!
      • • Αναστηθήκαμε μαζί με το Χριστό
      • • Στοχασμοί του Σαββάτου (2)
    • ► Απρίλιος (31)
      • • Προσευχή χωρίς περισπασμό
      • • Άνθη από την ποίηση του Γολγοθά
      • • Οι άγιοι
      • • Το "χθές" και το "σήμερα" και το "αιώνιο"
      • • Και νέο φράγμα
      • • Αποκαλυπτικά σημειώματα
      • • Κήρυγμα Κυριακής των Βαΐων
      • • Ο Καστορίας Δωρόθεος
      • • Έγγραφα Ιακώβου Βαβανάτσου
      • • Κατάλοιπα πρωταγωνιστών
      • • Η ευχή
      • • Η κακή πληγή: Δικαιοδοσιαρχία (5)
      • • Η κακή πληγή: Δικαιοδοσιαρχία (4)
      • • Κήρυγμα Αποστολικό Κυριακής Ε' Νηστειών
      • • Η κακή πληγή: Δικαιοδοσιαρχία (3)
      • • Η κακή πληγή: Δικαιοδοσιαρχία (2)
      • • Η κακή πληγή: Δικαιοδοσιαρχία (1)
      • • Ανήκουμε σ' Αυτόν
      • • Το βαθύ χάσμα
      • • Συμπόσιον των δέκα Παρθένων
      • • Το μάθημα του Σταυρού
      • • Προσφορά και αντιπροσφορά
      • • Κήρυγμα Αποστολικό Κυριακής Δ' Νηστειών
      • • Ο ακατάληπτος Θεός
      • • Η συνθηματολογία της άρνησης
      • • Ηθική
      • • Ομάδα αγάπης
      • • Συγγνώμη χωρίς αντίκρυσμα
      • • Κήρυγμα Κυριακής Γ' Νηστειών (Σταυροπροσκυνήσεως)
      • • Το σύνδρομο της εξωστρέφειας
      • • Κήρυγμα Γ' Χαιρετισμών
    • ► Μάρτιος (27)
      • • Προσέγγιση στο μυστήριο της Εκκλησίας-2
      • • Το θησαύρισμα των γενεών
      • • Πειρασμοί
      • • Κήρυγμα Κυριακής Β' Νηστειών
      • • Σύναξη Θεού και ανθρώπων
      • • Κήρυγμα Β' Χαιρετισμών
      • • 150 χρόνια από την επανάσταση του 1821
      • • Δοξολογία
      • • Κατανόηση και βοήθεια
      • • Το πνεύμα της 28 Οκτωβρίου
      • • Γογγυσμός
      • • Κήρυγμα Κυριακής Ορθοδοξίας (Α' Νηστειών)
      • • Υπερβαίνοντας την ατομικότητα
      • • Η Κανονικότητα της εκλογής μου
      • • Το χρυσό κύκλωμα
      • • Η δική σας συμμετοχή
      • • Ευρωπαϊκός πειρασμός (β)
      • • Κήρυγμα Κυριακής Τυροφάγου
      • • Εκγύμναση και ευσέβεια
      • • Ευρωπαϊκός πειρασμός (α)
      • • Καχεκτικό το όραμα
      • • Αττικής Νικόδημος προς Αγωνιζομένους Λαρισαίους
      • • Κήρυγμα Κυριακής Απόκρεω
      • • Προς νοσταλγούς της γαλήνης
      • • Ομάδα ψυχαγωγίας
      • • Συνάντηση και κοινωνία
      • • Αρνούμαι τη μοναξιά
    • ► Φεβρουάριος (28)
      • • Προσδοκίες καρδιών
      • • Κήρυγμα Κυριακής ΙΖ' Λουκά (Ασώτου υιού)
      • • Ο μεγάλος εξόριστος
      • • Η εκμετάλλευση των ονείρων
      • • Φυγή από το χρέος;
      • • Ευκαιρίες αμέτρητες
      • • Η ανδρεία των εκκλησιαστικών ανδρών
      • • Κατηγορώ κι απολογούμαι
      • • 5. Η θύελλα μετά την αδιαλλαξία του Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ
      • • Κήρυγμα Κυριακής ΙΣΤ' Λουκά (Τελώνου και Φαρισαίου)
      • • 4. Το ναυάγιο της Ιεραρχίας της 7ης-3-1991
      • • Ο παραγωγός
      • • 3. Η εννεαμελής επιτροπή
      • • Ποιό ήταν το λάθος
      • • 2. Οι πρώτες προσπάθειες Η πρώτη επιτροπή-ο Δωρόθεος
      • • Η εξομολόγηση μιας γενιάς
      • • 1. Μετά τις αποφάσεις του Σ.τ.Ε.
      • • Κήρυγμα Κυριακής ΙΖ' Ματθαίου (Χαναναίας)
      • • Το υπέροχο πλάσμα
      • • Η μάζα και ο ένας
      • • Πατέρες
      • • Πατέρες (2)
      • • Το ολέθριο λάθος
      • • Πλάνες και Εκκλησία
      • • Κήρυγμα Αποστολικό Κυριακής 16ης
      • • Χαρακτηριστικά Κυρίου
      • • Ιερώνυμος Κοτσώνης. Ο Αρχιεπίσκοπος των αποστολικών οραματισμών.
      • • 20 Χρόνια "Ελεύθερη Πληροφόρηση"
    • ► Ιανουάριος (30)
      • • Η διάδοσις του Χριστιανισμού κατά τους χρόνους των Τριών Ιεραρχών
      • • Προφητεία και θαύμα
      • • Κήρυγμα Κυριακής ΙΕ' Λουκά (Ζακχαίου)
      • • Εξήγηση προς τους λίγους
      • • Κορεσμός ακόρεστος
      • • Καθυστερημένο ξύπνημα
      • • Επιτάφιος και συντομή του αυτού βίου
      • • Μαρτυρία απ' τα σπλάχνα της γης
      • • Η παρουσία Του
      • • Προσευχή εις Χριστόν
      • • Ευμάρεια και ευτυχία
      • • Το μυστήριο
      • • Κήρυγμα Αγίου Αθανασίου
      • • Προς Χριστόν (2)
      • • Η ολοκληρία της ζωής
      • • Η ολοκληρία της ζωής (2)
      • • Αρχίζοντας αμέσως
      • • Παρακλητικόν
      • • Εκκλησία σήμερα; (2)
      • • Η νέμεση της ιστορίας
      • • Πόσο θα περιμένουμε;
      • • Η μυστική χάρη
      • • Κήρυγμα Κυριακής μετά τα Φώτα
      • • Το οδοιπορικό μιας μοναχής
      • • Η ιερατική λειτουργία του Προδρόμου
      • • Το ένα και σπουδαίο
      • • Η παθολογία της Συνοδικής απορρύθμισης
      • • Λατρεία και Βίβλος
      • • Δἐησις εν τη νόσω
      • • “Τι εστιν άνθρωπος;”
  • ► 2020 (322)
    • ► Δεκέμβριος (36)
      • • Ποιό από τα τρία;
      • • Ξόδεμα;
      • • Ξόδεμα; (2)
      • • Το πρόσωπο του Ιησού
      • • Άλλη
      • • Σκοταδιστική πτώχευση
      • • Ένα μέρος για τους φτωχούς
      • • Το βαθύτερο νόημα των Χριστουγέννων
      • • Η πύλη της αγάπης
      • • Η πύλη της αγάπης (2)
      • • Τρία σπουδαία πράγματα
      • • Δέησις προς τον Χριστόν
      • • «Εις εαυτόν»
      • • Η μεγάλη εκτροπή
      • • Η μεγάλη εκτροπή (2)
      • • Κήρυγμα Κυριακής προ της Χριστού Γεννήσεως
      • • Η "ανία" της ευμάρειας
      • • Εις εαυτόν
      • • Ποιό βάζουμε πρώτο;
      • • Έλλειμμα κρίσης ή έλλειμα συνέπειας;
      • • Η ελπίδα μου
      • • Επικοινωνιακή απάτη (2)
      • • Τα δυο μοτίβα
      • • Το πραξικόπημα
      • • Βαδίζοντας με τον Χριστό
      • • Το βαθύ τραύμα (2)
      • • Φωνή θρηνούντων ποιμένων
      • • Το είδωλο της εποχής μας
      • • Το είδωλο της εποχής μας (2)
      • • Μοναχικοί οδοιπόροι
      • • Θρήνος
      • • Για να γίνωμε άφοβοι
      • • 2004 μετά Χριστό...
      • • Η ενότητα της Ορθοδοξίας
      • • Εμπλοκή και διαπλοκή
      • • Πήχης προόδου!!!
    • ► Νοέμβριος (32)
      • • Στον υπουργό της Δικαιοσύνης κ. Χατζηγάκη
      • • Καμουφλαρισμένη δειλία
      • • Αδελφοσύνη
      • • Το «τραύμα» της αγάπης
      • • Κήρυγμα Κυριακής ΙΓ' Λουκά
      • • Κριτική-αυτοκριτική
      • • Ανώμαλη προσγείωση
      • • Θρήνος προς τον Χριστόν
      • • Η εκλογή του Ιερωνύμου
      • • Ο Νέος Αρχιεπίσκοπος
      • • Ιστορικά αποτυπώματα
      • • Κήρυγμα Αποστολικό Κυριακής 24ης
      • • Υπάρχει έλεγχος ποιότητας;
      • • "Η μέριμνα η καθ' ημέραν"
      • • Η αξία της μικρής θυσίας
      • • Τρία πορτρέτα Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χριστόδουλος
      • • Μαθητεία στο σχολείο της ερήμου
      • • Προς Χριστόν
      • • Απόσταγμα σοφίας
      • • Τρία πορτρέτα
      • • Υπόδειγμα φιλανθρωπίας
      • • Το κέντρισμα
      • • Θυσίαν αινέσεως
      • • Πόθος του θανάτου
      • • Το ιστορικό απόκτημα
      • • Κήρυγμα Κυριακής Ζ' Λουκά (Αιμορρούσης)
      • • Υπόδειγμα αγάπης
      • • Ο φόβος της μικρής θυσίας
      • • Ο κώδικας της αγάπης
      • • Το αλφαβητάριο της προσευχής
      • • Γνήσια αγάπη
      • • Όραμα με απόρρητη ταυτότητα
    • ► Οκτώβριος (34)
      • • Η αγωνία του Αρχιεπισκόπου
      • • Η πνοή του Θεού
      • • Καταφιλήσω...
      • • Αμοιβαία πιστότητα και εκσυγχρονισμός
      • • Πατήματα και στραβοπατήματα
      • • Τρία πορτρέτα
      • • Επικήδειος Αρχιεπισκόπου Αθηνών Χρυσοστόμου Β'
      • • Η λαϊκή απόρριψη
      • • Εκκλησία σήμερα;
      • • Κήρυγμα Κυριακής Στ' Λουκά
      • • Ο στεναγμός ενός μάρτυρα
      • • Η αδόκιμη δοκιμή
      • • Ανήκουμε στον Εσταυρωμένο
      • • Ο Αρχιεπίσκοπος πρώην Αθηνών Ιερώνυμος-Βιογραφικά στοιχεία
      • • Θρήνος
      • • Προσέγγιση στο μυστήριο της Εκκλησίας
      • • Το όραμα της "κοινωνίας"
      • • Επιλογές... "στο πόδι"
      • • Ελπίδα αιώνιας ζωής
      • • Προς το Δ' Πανελλήνιον Συνέδριον Θεολόγων
      • • Δἐησις προς Χριστόν τη επαύριον
      • • Λαός του Θεού
      • • Δυό πλάνα
      • • Κήρυγμα Κυριακής Σπορέως (Δ' Λουκά)
      • • Επικαλούμαι την κρίση σας
      • • Τό "όχι" του Αρχιεπισκόπου Χρυσάνθου
      • • Έπεσεν η δρυς
      • • Εκλογή Μητροπολιτών επί Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου
      • • Η αγωνία ενός ιερέως
      • • Εκσυγχρονισμός ή μιμητισμός;
      • • Οι κοινές μας επιφυλάξεις
      • • Η άλλη δίαιτα
      • • Κήρυγμα Κυριακής Β' Λουκά
      • • Ομιλία αρχιεπ. Ιερωνύμου Α' σε συνέδριο Ελλήνων που ζουν στην Αμερική
    • ► Σεπτέμβριος (34)
      • • Λόγος περί διαφθοράς
      • • Μνησθείη Κύριος ο Θεός
      • • Πρόταση ζωής, ή πρόταση χλιδής;
      • • Κοινές διαδρομές
      • • Το Άγιο Πνεύμα
      • • Ο Αρχιεπίσκοπος της Αγάπης
      • • Κήρυγμα Κυριακής Α' Λουκά
      • • "Λέγουσι και ου ποιούσι"
      • • Γράμματα σ' ένα νέο Ιερέα
      • • Το σκάφος της Εκκλησίας
      • • Σημαίες δίχως ταυτότητες
      • • Το παράσημο
      • • Επιστολή αρχιεπ. Ιερωνύμου για πολιτικούς κρατουμένους-1970
      • • Η καταγγελία της σιμωνίας
      • • Κήρυγμα Κυριακής μετά την Ύψωση
      • • Γίνε ιερεύς μου
      • • Πιέσεις-εμπολκαί-αναστολαί
      • • Πρόοδος ή συντήρηση;
      • • Προς εσπέραν θρήνος
      • • Επιστολή αρχιεπ. Ιερωνύμου για πολιτικούς κρατουμένους-1969
      • • Αγιασμός
      • • Η Πύλη του ουρανού
      • • Κήρυγμα Κυριακής προ της Υψώσεως
      • • Πατριαρχικαί νουθεσίαι
      • • Λαχανιασμένοι δρομείς
      • • Τα γραπτά μένουν. Και προδίδουν.
      • • Η εκδημία του π. Αρχιεπισκόπου Αθηνών (Ιερωνύμου Α')
      • • Άλλο
      • • Στοχασμοί του Σαββάτου
      • • Προσευχόμενοι
      • • Κήρυγμα Αποστολικό Κυριακής 13ης
      • • Μάταιος μόχθος
      • • Ευχή Εωθινή
      • • Κάλεσμα σε πνευματική επιστράτευση
    • ► Αύγουστος (41)
      • • Συναγμένοι στην Ευχαριστία
      • • Κήρυγμα Αρχής Ινδίκτου
      • • Έγκληση κατά των Συνοδικών Αρχιερέων για την κηδεία του Λαρίσης Θεολόγου
      • • Το κολύμπι στην ακροθαλασσιά
      • • Τότε και τώρα!
      • • Κήρυγμα Κυριακής ΙΒ' Ματθαίου (Πλούσιου νεανίσκου)
      • • Θύμιση του Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου
      • • Ο Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ μοχλός της δικτατορίας
      • • Γιατί οι εκρήξεις;
      • • Το "ενέχυρο"
      • • Το πολίτευμα της Ορθοδόξου Εκκλησίας
      • • Ικετήριον
      • • Στην παρυφή του παράλογου
      • • Θεία Κοινωνία
      • • Εμπειρίες ιατρού με τον αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο
      • • Εις τόν πονηρόν
      • • Από το ίδιο εφαλτήριο
      • • "Ας σκεφτόμαστε τα άνω"
      • • Επιλογές ευθύνης
      • • Νοσούντος ευχή προς Χριστόν
      • • Ευθύνη των δημοσιογράφων
      • • Κήρυγμα Παράκλησης - Οι ζάλες του βίου
      • • Ομολογία πίστεως
      • • Κήρυγμα Παράκλησης - Χαρά
      • • Ενταγμένη και στρατευμένη αθεΐα
      • • Κήρυγμα Παράκλησης - Μεσιτεία
      • • Προς τους φθονούντας
      • • Κήρυγμα Παράκλησης - Ελπίδα
      • • Μια μεγάλη μορφή
      • • Η διελκυστίνδα
      • • Κήρυγμα Παράκλησης - Αθυμία
      • • Η θεοποίηση της εξουσίας
      • • Κήρυγμα Παράκλησης - Βοήθεια
      • • Τα δυό ντοκουμέντα
      • • Ομιλία στη Ριζάρειο Σχολή για τον Αθηνών Χρυσόστομο Παπαδόπουλο
      • • Κήρυγμα Παράκλησης - Παρρησία
      • • Κοινωνία ή απομόνωση;
      • • Κήρυγμα Παράκλησης - Θεία Αγάπη
      • • Ασυμμάζευτη έπαρση
      • • "Κοινωνία"... δίχως κοινωνία
      • • Ειδική μέριμνα υπερηλίκων
    • ► Ιούλιος (35)
      • • Φύλλα μητρώου
      • • Εκκλησία και Ευρωπαϊκός Πολιτισμός
      • • Ο αρχιεπίσκοπος της Συγγνώμης
      • • Ο δικαιωμένος αδικαίωτος
      • • Γιατί;...
      • • Εκλογή Λαρίσης Θεολόγου
      • • Η αποστολή των Θεολόγων και η ευθύνη απέναντι στη νεολαία
      • • Προς Κανονολόγους παραχαράκτες
      • • Από την αγνωσία στη γνώση
      • • Λυπητερό!
      • • Κρίσεις στο ταμείο της ιστορίας
      • • Οι ανάγκες του ανθρώπου και η πίστη
      • • Η πλασματική παγγνωσία μας
      • • Προφήτου Ηλιού (Θ. Λειτουργία)
      • • Αρχή και τέλος
      • • Ο Προκαθήμενος της Αγάπης
      • • Ζητώ πιστή αποτύπωση της ιστορίας
      • • Η οδυνηρή εμπειρία μου
      • • Μιά γενιά χάνεται
      • • Μήνυμα για τον ιερέα του Θεού του Υψίστου
      • • Έμπονη διάγνωση
      • • Η προσωπικότης του κοινωνικού εργάτου
      • • Κυριακή Ε' Ματθαίου
      • • Αθεϊσμός σκοπιμότητας;
      • • Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος: Ο προσδοκώμενος
      • • Κυριακή 5η
      • • Ιστορικός ισολογισμός
      • • Ιερώνυμος ο κλητός του Θεού
      • • Διαφωτιστές και σκοταδιστές
      • • Ιδιόχειρος Διαθήκη αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου
      • • Η κοινή αγωνία
      • • Ό,τι και να γράψη κανείς...
      • • Κατάθεση συντριβής
      • • Κυριακή Δ' Ματθαίου
      • • Η Σύνοδος του Αρχ. Ιερωνύμου για την Οικουμενική Κίνηση
    • ► Ιούνιος (16)
      • • Μια αμερόληπτη κρίση...
      • • Μιμηταί μου γίνεσθε...
      • • Αδύνατο, χωρίς την αγάπη
      • • Οι ασεβείς και οι δίκαιοι
      • • Άλλη εις ταυτό προσευχή
      • • Απόκτηση της αληθινής πίστεως
      • • Αγάπη και πίστη
      • • Άλλη περί ευοδίας προσευχή
      • • Η πικρία του πληρώματος
      • • Επανάπαυση στο θείο έλεος
      • • Στη σκιά του Σταυρού
      • • Δόξα στο Θεό
      • • Και ένα υστερόγραφο
      • • Πάθη
      • • Μνήμη Δικαίου Ιερώνυμος Κοτσώνης Ο Αρχιεπίσκοπος της αγάπης
      • • Θεογνωσία
    • ► Μαϊος (35)
      • • Ο Τρισάγιος ύμνος
      • • Κυριακή Πατέρων Α' Οικουμενικής Συνόδου
      • • Ιερώνυμος καί εκλογές επισκόπων 2
      • • “Ρήματα ζωής αιωνίου”
      • • Ιερώνυμος και εκλογές επισκόπων
      • • Κυριακή Πατέρων Α' Οικουμενικής Συνόδου
      • • Θεία Λειτουργία
      • • Εκ βαθέων...(3) Αυτοβιογραφικό
      • • Λυτρωτική Χάρη
      • • Επίκλησις προ της των Γραφών αναγνώσεως
      • • Ύπαρξη του Θεού
      • • Κυριακή Τυφλού
      • • Ο Λαρίσης Θεολόγος Ο στεφανωμένος μάρτυρας
      • • Θυμίαμα, στόν ιερομάρτυρα της Λαρίσης Θεολόγο
      • • Στόμα της Αλήθειας
      • • Μνήμη δωρεών
      • • Ευχαριστήριον
      • • Θεία Κοινωνία εν μέσω πανδημίας
      • • Αγάπη και προσφορά
      • • Θεία Λειτουργία
      • • Αρετή
      • • Ύμνος άλλος
      • • Σχέση αγάπης
      • • "Θεοδίδακτοι..."
      • • Ο νους μας στο Θεό
      • • Το ήθος της Ορθοδοξίας
      • • Ισοτιμία ανθρώπων
      • • Η αλήθεια σχετικά με τά περί παραιτήσεως του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου (Χατζησταύρου)
      • • Τέλεια αγάπη
      • • "Ο πάμπλουτος επαίτης"
      • • Θεία Κοινωνία
      • • Η καπηλεία...
      • • Η μεσιτεία των Αγίων
      • • Ο κοινός παρανομαστής
      • • Καθαρή συνείδηση
    • ► Απρίλιος (46)
      • • Ύμνος εις τον Θεόν
      • • Η εκζήτηση του ελέους
      • • Τα ξηλώματα
      • • Τα ξηλώματα
      • • Το έλεός σου, Κύριε
      • • Η άλλη όψι του εκκλησιαστικού προβλήματος
      • • Η άλλη όψι του εκκλησιαστικού προβλήματος
      • • Το Κύριε ελέησον
      • • Κυριακή του Θωμά
      • • Ο λαός έχει μνήμη
      • • Κύριε ελέησον
      • • Δυναμικό καί δυναμισμός
      • • Η ειρήνη
      • • Τα κίνητρα της αγάπης
      • • Μια προφητική φωνή
      • • Ιερά Αναγνώσματα
      • • Γευόμαστε την ειρήνη
      • • Εγκληματούν οι αρχιερείς;
      • • Δοξολογική λατρεία
      • • Tά νυσταγμένα μας μάτια
      • • Αλληλένδετα
      • • Στόν κολοφώνα της «ορθοπολιτικής» ζούγκλας
      • • Προσευχή και αγάπη
      • • Κήρυγμα Κυριακής Βαΐων
      • • Αποστολική παράδοση καί παραχάραξη
      • • Η δοξολογία του Κυρίου
      • • Συνοδικές ακυρότητες
      • • Μίμηση Χριστού
      • • "Λέγουσι και ου ποιούσι..."
      • • Η εκούσια στέρηση
      • • Mύρο πνευματικής ευωδίας
      • • Βιογραφικό Τρίκκης καί Σταγών Σεραφείμ
      • • Βιογραφικό Ζακύνθου Αποστόλου
      • • Βιογραφικό Παραμυθίας Παύλου
      • • Βιογραφικό Δημητριάδος Ηλία
      • • Βιογραφικό Χαλκίδος Νικολάου
      • • Βιογραφικό Κιλκισίου Χαρίτωνα
      • • Βιογραφικό Διδυμοτείχου Κωνσταντίνου
      • • Βιογραφικό Αλεξανδρουπόλεως Κωνστάντιου
      • • Βιογραφικό Θεσσαλονίκης Λεωνίδα
      • • Βιογραφικό Θεσσαλιώτιδος Κωνσταντίνου
      • • Βιογραφικό Λαρίσης Θεολόγου
      • • Κήρυγμα Κυριακής Ε΄ Νηστειών
      • • Προχωρούμε και νικάμε
      • • Ένοχη ανοχή!!!
      • • Ο αδιάσπαστος δεσμός
    • ► Μάρτιος (12)
      • • Μπροστά σέ Κείνον
      • • Mνήμη Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου
      • • Αμφισβήτηση καί... αμφισβήτηση
      • • Αμφισβήτηση καί... αμφισβήτηση
      • • Κήρυγμα Κυριακής Δ΄ Νηστειών
      • • Ο Mακαριστός Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος ήταν εκλεκτός τίνος;
      • • Κήρυγμα Δ' Χαιρετισμών
      • • Μισή αλήθεια... γεμάτο ψέμα
      • • Δ΄ Κυριακή Νηστειών
      • • Κήρυγμα Κυριακής Σταυροπροσκυνήσεως (Γ΄ Νηστειών)
      • • Κήρυγμα Κυριακής Β΄ Νηστειών
      • • "Απόφαση" χωρίς ψηφοφορία
    • ► Φεβρουάριος (1)
      • • Κηρύγματα - Επίκαιρα
  • ► 2019 (301)
    • ► Δεκέμβριος (37)
      • • Φωτογραφίες Χαλκίδος Νικολάου
      • • Φωτογραφίες Τρίκκης Σεραφείμ
      • • Φωτογραφίες Παραμυθίας Παύλου
      • • Φωτογραφίες Λαρίσης Θεολόγου
      • • Φωτογραφίες Κιλκισίου Χαρίτωνα
      • • Φωτογραφίες Θεσσαλιώτιδος Κωνσταντίνου
      • • Φωτογραφίες Θεσσαλονίκης Λεωνίδα
      • • Φωτογραφίες Ζακύνθου Αποστόλου
      • • Φωτογραφίες Διδυμοτείχου Κωνσταντίνου
      • • Φωτογραφίες Δημητριάδος Ηλία
      • • Φωτογραφίες Αλεξανδρουπόλεως Κωνστάντιου
      • • Το πλαστό όραμα
      • • Τί εστιν άνθρωπος;
      • • Σχέδιον αναδιοργανώσεως της Εκκλησίας της Ελλάδος (7)
      • • Σχέδιον αναδιοργανώσεως της Εκκλησίας της Ελλάδος (6)
      • • Σχέδιον αναδιοργανώσεως της Εκκλησίας της Ελλάδος (5)
      • • Σχέδιον αναδιοργανώσεως της Εκκλησίας της Ελλάδος (4)
      • • Σχέδιον αναδιοργανώσεως της Εκκλησίας της Ελλάδος (3)
      • • Σχέδιον αναδιοργανώσεως της Εκκλησίας της Ελλάδος (2)
      • • Σχέδιον αναδιοργανώσεως της Εκκλησίας της Ελλάδος (1)
      • • Συνειδησιακός διχασμός
      • • Προσευχόμενοι με τους ύμνους της θείας Λειτουργίας
      • • Μηνύματα... με πολλούς αποδέκτες
      • • Μαζί Σου πάντοτε!...
      • • Κλήρος και λαός
      • • Η φρικτή θυσία
      • • Η συνοδικότητα της Εκκλησίας
      • • Η κοινή μας αγωνία
      • • Η δική μας προσφορά στον Κύριο
      • • Η Αναστάσιμη θεία Λειτουργία
      • • Εμπειρίες αιώνων
      • • Διάλογος με την ύπαρξή μου
      • • Βαβέλ και Πεντηκοστή
      • • Αποστολική Διαδοχή
      • • Αποστολική Διαδοχή
      • • Ανάσταση όλων των αγαπημένων μας
      • • Ανάστα, ο Θεός, κρίνον την γην...
    • ► Οκτώβριος (11)
      • • Και Συνοδική πράξι
      • • Η αποστολική γνησιότητα
      • • Κληρονομιά ο διχασμός
      • • Τα ταξίματα
      • • Περί Μοναστηριού και "Εγκλείστρας"
      • • Μια τρελή πρόταση
      • • Ελπίδα Αναστάσεως
      • • Εκκλησία και Θεσμοί
      • • Αγάπη στον άνθρωπο
      • • Η κούρσα
      • • Σχέση αδελφωσύνης
    • ► Σεπτέμβριος (35)
      • • Ουχ ούτως έσται εν υμίν...
      • • Μίσος και αγάπη
      • • Το μονοπάτι της υπέρβασης
      • • Το μίσος
      • • Απελευθέρωση από τα ειδωλικά σχήματα
      • • Το υπερούσιο φως
      • • Κωνστάντιος Χρόνης Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως
      • • Κωνστάντιος Χρόνης Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως
      • • Το άπειρο φως
      • • Ορθός λόγος-Πίστη
      • • Αγάπη και γνώση
      • • Ιδιόγραφη Διαθήκη του Μητροπολίτου Αττικής και Μεγαρίδος Νικοδήμου
      • • Ο Επίσκοπος και η Εκκλησία
      • • Η σταυρωμένη αρχιερωσύνη μου (2) Αυτοβιογραφικό
      • • Ολοκληρωτικό δόσιμο
      • • Μας λείπει...
      • • Φυσική εκδήλωση
      • • Η σταυρωμένη αρχιερωσύνη μου (1) Αυτοβιογραφικό
      • • Η εμπειρία της πίστης
      • • Σταυρωμένος Μέγας Αρχιερέας και Σταυρωμένη Αρχιερωσύνη
      • • Απάθεια
      • • Θρόμβοι αίματος
      • • Η ελπίδα
      • • Άξιος εργάτης της Εκκλησίας
      • • Η εγκράτεια είναι απελευθέρωση
      • • Στον απόηχο της Κοιμήσεώς του
      • • Φόβος Θεού
      • • Σταυρωθήτω
      • • Η πνευματική λειτουργία της πίστης
      • • Στιγμές αδυναμίας
      • • Αγάπη και πνευματική ζωή
      • • Μνημόσυνο διωγμών και εξορίας
      • • Το μυστήριο της θείας Αγάπης
      • • Στην Κουκουσό της Πάρνηθας
      • • Το χάρισμα του Αγίου Πνεύματος
    • ► Αύγουστος (26)
      • • Και νυν άγοις εσθλόν επί τέρμα πορείας
      • • Υποκατάστατα αγάπης
      • • Σελίδες αυτοκριτικής
      • • Οι Άγιοι
      • • Ο πόλεμος
      • • Μετοχή στην αποκάλυψη του Θεού
      • • Το ιερότερο και δυσκολότερο έργο
      • • Πίστη στην Ανάσταση
      • • Διά πίστεως περιπατούμεν...
      • • Μη στενάζετε εναντίον του άλλου
      • • Η έγκληση
      • • Όλα όσα κάνετε, ας γίνονται με αγάπη
      • • Προσωπικοί προβληματισμοί
      • • Θα καταδιωχθούν όλοι οι ευσεβείς;
      • • Προσοχή! Κυκλοφορούν σχισματικοί επίσκοποι
      • • Πειστήρια αναστάσεως
      • • Η έκτη αίσθηση
      • • Η αξία "άνθρωπος"
      • • Η αξία “άνθρωπος”
      • • Ο κλειστός ορίζοντας
      • • Δίψα ψυχής
      • • Άγιοι Πατέρες: φωτεινοί οδηγοί
      • • Η πλατειά αγάπη
      • • Ο παράδεισος των Γραφών
      • • Η ανταπόκριση του Κυρίου
      • • Παρακλήσεις στη Μονή Νέου Στουδίου
    • ► Ιούλιος (34)
      • • Η κατανόηση του Θεού
      • • Η απιστία και η πίστη
      • • Το παράθυρο του Θεού
      • • Η προσευχή
      • • Το αξίωμα-γέφυρα
      • • Συνδαιτημόνες, όχι θεατές
      • • Τα όρια του ορθού λόγου
      • • Το καλλιτέχνημα του Θεού
      • • Η καταξιωμένη ηγεσία
      • • Η διαφορά με την άλογη κτίση
      • • Το παρασκήνιο...
      • • Σκύψε, αδελφέ μου, στη Φάτνη...
      • • Σκύψε, αδελφέ μου, στη Φάτνη...
      • • Η αποκάλυψη
      • • Η σωτήρια κίνηση
      • • Ο ανθρώπινος στεναγμός
      • • Ο κόσμος του πνεύματος
      • • Εις εαυτόν
      • • Ένα θαύμα
      • • Υπεύθυνοι διαχειριστές
      • • Το μεγαλύτερο θαύμα
      • • Άρχων επλάσθης
      • • Πληρότητα και αιωνιότητα
      • • Πανήγυρις Ιεράς Μονής Νέου Στουδίου
      • • Η διαλεκτική των Πατέρων
      • • Η πρωταρχική αγωνία
      • • Εκτίμηση ή υποτίμηση;
      • • Κραυγαλέα αντίφαση
      • • Η Χαοτική απόσταση
      • • Ουδέν άνθρωπος και μέγα άνθρωπος
      • • Τα πρώτα σημάδια
      • • Η ψηλάφηση του κάλλους
      • • Η αναγνώριση των προσόντων μας
      • • Νυν πάντα πεπλήρωται φωτός
    • ► Ιούνιος (9)
      • • Χάρτης
      • • Η έκτη αίσθηση
      • • Περιφέρουμε την εικόνα του Θεού
      • • Μιλούν οι εικόνες του ναού
      • • Η κίνηση στη λατρεία
      • • Ευθύνη-Εξουσία-Ελευθερία
      • • Το ατίμητο δώρημα
      • • Η πλαστή ταυτότητα
      • • Ποίημα λογικόν
    • ► Μαϊος (26)
      • • Κηρύγματα - π. Μάξιμος
      • • Κήρυγμα Κυριακής Σαμαρείτιδος
      • • Συμμετοχή στη λατρεία κυρίως με την ψυχή
      • • Μυστήριο αλλά όχι ακαθόριστο η θ. Λειτουργία
      • • Να ξαναγυρίσουμε στα λόγια του Κυρίου
      • • Το κέντρο της Εκκλησίας
      • • Εις παράταξιν μάχης
      • • Ραγιά ξύπνα
      • • Η δουλωμένη Εκκλησία. Το καταχθόνιο σχέδιο.
      • • Ξενόφερτη εισβολή
      • • Η ακαταμάχητη Ελληνική Ορθοδοξία
      • • Μαχητική Ορθοδοξία
      • • Και οι τριακόσιοι!
      • • Ημών το Πολίτευμα
      • • Και τώρα θα περιμένουμε πότε θα γίνουν εκλογές;
      • • Κυριακή Παραλύτου
      • • Θεμέλιο μετανοίας
      • • Η αλήθεια τρομάζει
      • • Το μικρό δίπτυχο
      • • Η συμμετοχή όλης της Εκκλησίας
      • • Η ρουτίνα στην πνευματική ζωή
      • • Η Ιεραρχία. Σώμα χαρισματικό ή ομάδα ασύδοτης εξουσίας;
      • • Δυο οδηγητικά κείμενα
      • • Δικαιοσύνη δυο ταχυτήτων
      • • Ο Μοναχισμός στην Ορθοδοξία
      • • Συνδέομαι μαζί Του
    • ► Απρίλιος (30)
      • • Ο εκκολαπτόμενος «ανθρωποβόρος» Νέος Κόσμος
      • • Αναστάσιμο μήνυμα της Ιεράς Μονής Στουδίου
      • • Αργύρια ικανά έδωκαν...
      • • Μεγάλη Εβδομάδα στη Μονή Νέου Στουδίου
      • • Η Θεία Λειτουργία είναι πηγή ζωής
      • • Το γλωσσόκομον
      • • Κηρύγματα - μ. Ιγνάτιος
      • • Κηρύγματα - π. Ειρηναίος
      • • Ο «Εκτρωσικός» Δημογραφικός Μαρασμός των Ελλήνων
      • • Κραυγή οδύνης (2)
      • • Κραυγή οδύνης
      • • Συγχωρεί όσους τον πίκραναν
      • • Αγάπη στην Εκκλησία
      • • Περί εκκλησιολογικών και εκκλησιαστικών θεμάτων
      • • Κήρυγμα Ε΄ Νηστειών
      • • Ο λαός ξυπνάει
      • • Έμπνευσι ή καταναγκασμός;
      • • Προτεσταντισμός και Φεμινισμός
      • • Ίση αγάπη σε όλους
      • • Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία στη Μονή Νέου Στουδίου
      • • Προσευχή και αγάπη στο Θεό
      • • Μεγάλος Κανόνας στη Μονή Νέου Στουδίου
      • • Αγάπη στα φθαρτά ή στον Κύριο;
      • • Οι διωγμοί των επισκόπων
      • • Οι διωγμοί των επισκόπων
      • • Κυριακή Δ΄ Νηστειών
      • • Κύρος ή γόητρο;
      • • Η έκβασι της αναστροφής
      • • Ο πειρασμός των δημοσίων σχέσεων
      • • Μίσος προς την αμαρτία
    • ► Μάρτιος (36)
      • • Ευθιξία
      • • Εξαετές μνημόσυνο Μητροπολίτη Αττικής και Μεγαρίδος Νικοδήμου
      • • Κήρυγμα Γ΄ Νηστειών
      • • Η ασυλία της σιωπής
      • • Χρωστάτε εξήγησι
      • • Δανεική μίτρα
      • • Χαιρετισμοί της Θεοτόκου
      • • Κάθε Κυριακή Εκκλησιασμός
      • • Άμβων ή πασαρέλα;
      • • Κυριακή Β' Νηστειών
      • • Καταργήθηκε το Αυτοκέφαλο;
      • • Το προδομένο ράσο
      • • Ο πειρασμός της «Pώμης»
      • • Αγάπη: βασική επιλογή ζωής
      • • Σημερινοί ιεραπόστολοι
      • • Ο άνθρωπος μετά την ενανθρώπιση του Θεού
      • • Πάντοτε να χαίρεστε
      • • Κυριακή της Ορθοδοξίας
      • • Το “μείζον” θέμα
      • • Γνωρίσματα πίστεως
      • • Μεταμεσονύκτια αγωνία ενός Ποιμενάρχη
      • • Γεύτηκα το γλυκό δάκρυ
      • • Δεν ήταν ο εκλεκτός της Χούντας ο Ιερώνυμος
      • • Χουντικός ο Ιερώνυμος (Κοτσώνης);
      • • Επιστημονικό και συγγραφικό έργο Ιερωνύμου
      • • Κυριακή Τυρινής
      • • Υψηλός δείκτης δημοτικότητας
      • • Η γνώσις φυσιοί, η δε αγάπη οικοδομεί
      • • Η μητρότητα στο νεωτερικό «άφυλο» κόσμο
      • • Η προσέγγιση του αοράτου
      • • Επιστροφή στις πηγές
      • • Διωγμός: γνήσιος τρόπος ζωής
      • • Η θεολογική αναιμία
      • • Μετάνοια, Mεταβίβασι της ευθύνης
      • • Το θυμίαμα της αθεΐας
      • • Το εύρος της παράδοσης
    • ► Φεβρουάριος (57)
      • • Κυριακή Απόκρεω
      • • Έχει ο Θεός
      • • Η μεταλλαγμένη θρησκευτικότητα
      • • Πρόσωπο πρός πρόσωπο
      • • Η φυγάδευση της ειρήνης
      • • Η διαπλοκή της αγάπης
      • • Αγαπάτε αλλήλους
      • • Η Χάρι της μυστικότητας
      • • Η διαφήμισι
      • • Διάσημοι και άσημοι
      • • Το όραμα της σύνθεσης
      • • Ουκ ερίσει ουδέ κραυγάσει...
      • • Η μετάνοια
      • • Μη ρυπαίνετε το καλλιτέχνημα
      • • Ερήμην του λαού;
      • • Η υπακοή
      • • Το κόστος της «ευπρέπειας»
      • • Το κόστος της «απρέπειας»
      • • Το νέο ήθος
      • • Συνδιδασκαλίτης
      • • Εν “λόγῳ” και εν “διαλόγῳ”
      • • Νεοχωρίτης
      • • Περιπατείν εν αληθεία
      • • Ιδιωτικοποίηση ή κοινωνία;
      • • Ιστορικό Ιεράς Μονής
      • • Βιογραφικό Αττικής Νικοδήμου
      • • Βιογραφικό Ιερώνυμου Κοτσώνη
      • • Κηρύγματα - Παρακλήσεις
      • • Κηρύγματα - Χαιρετισμοί
      • • Καλώς ορίσατε
      • • Εκδόσεις Σπορά - Άλλοι συγγραφείς
      • • Εκδόσεις Σπορά - Διηγήματα
      • • Εκδόσεις Σπορά - Υπαρξιακές ανησυχίες
      • • Εκδόσεις Σπορά - Σχολιασμός της εκκλησιαστικής επικαιρότητας
      • • Εκδόσεις Σπορά - Σύγχρονη εκκλησιαστική ιστορία
      • • Εκδόσεις Σπορά - Ορθόδοξοι προσανατολισμοί
      • • Εκδόσεις Σπορά - Πατέρες και σύγχρονη ζωή
      • • Εκδόσεις Σπορά - Ομιλητικά βοηθήματα
      • • Εκδόσεις Σπορά - Μοναχικός βίος
      • • Φωτογραφίες Μητροπολίτου Αττικής και Μεγαρίδος Νικοδήμου
      • • Επικοινωνία
      • • Ραδιοφωνικές Συζητήσεις
      • • Κηρύγματα - Αποστολικά - Κυριακών
      • • Κηρύγματα - Μηναίο
      • • Κηρύγματα - Μάρκος
      • • Κηρύγματα - Ματθαίος
      • • Κηρύγματα - Ιωάννης
      • • Κηρύγματα - Λουκάς
      • • Εκδόσεις Σπορά - Εκκλησιολογία
      • • Εκδόσεις Σπορά - Ιερατικά
      • • Εκδόσεις Σπορά
      • • Ελεύθερη Πληροφόρηση
      • • Φωτογραφίες Ιεράς Μονής Νέου Στουδίου
      • • Εκδόσεις Σπορά - Λειτουργική Θεολογία
      • • Κηρύγματα - Αποστολικά - Πεντηκοστάριο
      • • Κηρύγματα - Αποστολικά - Μηναίο
      • • Κηρύγματα - Αποστολικά - Τριώδιο